Ynni a Dŵr

Mae Amgueddfa Cymru wedi gweithio’n agos â chyrff fel yr Ymddiriedolaeth Garbon a Llywodraeth Cymru i wella effeithlonrwydd ein hadnoddau yn sylweddol. Gallwch weld enghreifftiau o’n defnydd o ynni a dŵr 

yma

.

Technoleg gynaliadwy

Mae’r Amgueddfa eisoes yn defnyddio technoleg gynaliadwy mewn sawl maes. Yn Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru, Big Pit Amgueddfa Lofaol Cymru a’r Ganolfan Gasgliadau Genedlaethol, mae cyfres o baneli solar yn darparu ynni adnewyddadwy. Mae paneli solar hefyd yn cael eu defnyddio yn y Tŷ Gwyrdd ynghyd â phwmp gwres daear i wresogi’r adeilad. Mae technoleg o’r fath hefyd yn cael ei defnyddio i ddiogelu rhai o’n hadeiladau hanesyddol. Wrth ailadeiladu Eglwys ganoloesol Sant Teilo, gosodwyd pwmp gwres daear yn fodd cynaliadwy a chudd o wresogi’r adeilad. Defnyddir pwmp gwres daear yn Llys Rhosyr hefyd, sef un o’r adeiladau newydd.

Amgueddfa Genedlaethol y Glannau

5 ffaith werdd am yr adeilad:

  • Gwresogi solar – mae 6 panel solar ar y to yn cynorthwyo i wresogi ein dŵr poeth.
  • Wal lechi – mae’r wal anferth o lechi Cymreig yn gymorth i atal gormod o wres yr haul rhag cynhesu’r adeilad o’r de ac yn insiwleiddio’r oriel y tu mewn.
  • Defnyddir dŵr y marina i oeri’r system aerdymheru. Yn y dyddiau cynnar, cafwyd rhai problemau gan fod corgimychiaid yn tagu’r system (wir i chi!) ond mae’r broblem wedi’i datrys bellach.
  • Toiledau fflysio dŵr llwyd – wrth iddi lawio, mae tanciau ar y to’n llenwi. Defnyddir y dŵr glaw i fflysio toiledau’r Amgueddfa.
  • Mae man gwefru cerbydau trydan ar gael i ymwelwyr am dâl bychan. Mae’n helpu i leihau allyriadau yng nghanol y ddinas.

Cafodd datblygiadau newydd Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru eu cynllunio a’u hadeiladu’n unol â Safon BREEAM, sy’n gwerthuso cynaliadwyedd prosesau caffael, dylunio, adeiladu a gweithredu adeiladau. Mae nodau BREAAM yn cynnwys:

  • Lleihau’r defnydd o ynni trwy gynyddu effeithlonrwydd adeiladu a thrwy ddefnyddio ffynonellau ynni adnewyddadwy.
  • Sicrhau fod preswylwyr yn fwy cysurus trwy wella dulliau rheoli’r amgylchedd a sut y caiff gweithrediadau’r adeilad eu rheoli.
  • Sicrhau defnydd cynaliadwy o dir ac y caiff cynefinoedd eu diogelu a’u creu.
  • Sicrhau y daw deunyddiau adeiladu o ffynonellau cyfrifol ac y caiff yr effaith hirdymor ei leihau yn ystod oes y deunyddiau, o’r caffael i’r ailgylchu ar ddiwedd ei oes.
  • Lleihau’r gwastraff yn ystod gwaith cynnal a chadw a thrwsio yn y dyfodol er mwyn annog gwaredu gwastraff trwy ddulliau eraill yn hytrach na thirlenwi.
  • Pennu ffyrdd y gellid lleihau’r defnydd o ddŵr yfed.

O’r herwydd, mae adeiladau newydd Sain Ffagan yn cynnwys llawer o nodweddion ardystiad BREEAM, er enghraifft:

  • Casglu, storio a defnyddio dŵr glaw i fflysio toiledau.
  • Ffenestri sy’n agor yn ôl y tymheredd - lle mae system gyfrifiadurol yn rheoli agor y ffenestri er mwyn sicrhau amgylchedd cysurus a lleihau’r defnydd o systemau aerdymheru.
  • Unedau cyfnewid gwres – lle mae hen aer sy’n gadael yr adeilad yn cael ei ddefnyddio i gynhesu’r aer sy’n dod i mewn i’r adeilad gan leihau’r defnydd o wresogyddion.
  • Goleuadau sy’n ymateb i’r amgylchedd – lle mae lefel y goleuadau’n newid yn awtomatig gan ddibynnu ar y defnydd o’r ardal.

Dulliau rheoli adeiladau

Mae gosod peiriannau a systemau rheoli adeiladau gwell wedi gwella ein defnydd ynni yn sylweddol. Mae’r systemau rheoli cyfrifiadurol hyn yn rhedeg y bwyleri a’r systemau aerdymheru ac yn dechrau neu’n diffodd y peiriannau yn ôl y galw. Mae gyriannau gwrthdroadol yn rhan o’r systemau hyn. Nid yw gyriant gwrthdroadol yn hynod ddiddorol o edrych arno, ond mae’n galluogi i ni reoli cyflymder modur, a thrwy hynny ddefnyddio llai o ynni gan leihau defnydd trydan yn sylweddol.

Goleuadau sy’n arbed ynni

Rydym yn dal i wella ein goleuadau yn yr orielau yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd ac Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru trwy osod goleuadau LED clyfar. Er bod y goleuadau hyn yn ddrutach na’r hen fath, amcangyfrifir tua 50,000 o oriau o olau (tua 14 mlynedd o ddefnydd) sy’n arbed arian dros oes y lampau. Mae gosodiadau golau LED o’r radd flaenaf hefyd yn yr orielau a ailwampiwyd yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, er mwyn defnyddio llai o ynni ac arbed arian ar gostau cynnal a chadw’r gofodau cyhoeddus poblogaidd hyn.

Gwres a Phŵer Cyfun

Gosodwyd bwyler gwresogi newydd yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd yn ddiweddar, ond nid bwyler cyffredin mohono – mae’n cynhyrchu trydan yn ogystal â dŵr poeth. Bwyler gwres a phŵer cyfunedig (CHP) yw’r enw arno.

Mae’r dechnoleg newydd hon, sydd wedi bod yn llwyddiannus mewn profion, yn llawer mwy effeithlon na bwyleri confensiynol. Mae manteision amgylcheddol hefyd, gan y bydd ein lefelau carbon deuocsid yn llawer is.

Nid yw’r bwyler CHP newydd yn darparu ein gwres a’n trydan i gyd, ond mae’n sicr yn gam i’r cyfeiriad cywir ac mae’n golygu bod yr Amgueddfa bellach ar flaen y gad yn amgylcheddol ac ym maes cynaliadwyedd ariannol.