Modrwyau Arysgrif

Rhianydd Biebrach

Modrwyau Arysgrif o Henllys

Modrwyau Arysgrif o Henllys

Modrwyau Arysgrif: 'God is my Cumford'

Modrwyau Arysgrif: 'God is my Cumford'

Modrwyau Arysgrif o Llandudoch

Modrwyau Arysgrif o Llandudoch

Nid peth modern yw cyfnewid modrwyau fel arwydd o serch. Bu modrwyau â moto neu ychydig eiriau’n datgan cariad neu ffyddlondeb yn boblogaidd ers y Canol Oesoedd. Er ein bod yn cysylltu rhoi modrwyau ag achlysuron ffurfiol fel dyweddïo neu briodi erbyn hyn, yn y gorffennol roedd modrwyau arysgrif yn cael eu rhoi ar unrhyw adeg mewn perthynas, gan y naill bartner neu’r llall. Gall y modrwyau fod yn rhai plaen neu wedi’u haddurno mewn gwahanol ffyrdd ond nid eu golwg allanol oedd y peth pwysicaf amdanynt ond y neges oedd arnynt, wedi’i dewis yn ofalus i atgoffa’r derbynnydd yn barhaus am deimladau’r rhoddwr. Mae rhai o’r arysgrifau mewn Lladin neu mewn Ffrangeg, a gâi ei chysylltu â sifalri a serch cwrtais, ond ymadroddion Saesneg sydd ar lawer o’r rhai a ganfuwyd yn ddiweddar gan ddefnyddwyr datgelyddion metal yng Nghymru, y rhan fwyaf ohonynt yn datgan ffyddlondeb.

Ym mis Awst 2013, daeth Mr Simon Harrison ar draws enghraifft arbennig o gywrain ac addurnol o ddiwedd yr 16eg ganrif neu ddechrau’r 17eg yn Henllys, Sir Fynwy. Fe'i gwnaed o gylchigau aur cydgysylltiedig a chalonnau wedi'u llenwi ag enamel coch, gwyn a gwyrdd. Ar y tu mewn, arysgrifwyd y geiriau 'My ♥ is onely yours’. Mae arysgrifau sy’n cyfleu gwahanol deimladau i’w gweld ar nifer o fodrwyau eraill - pedair ohonynt wedi’u caffael yn ddiweddar gan y prosiect Hel Trysor; Hel Straeon ar gyfer casgliadau cenedlaethol a lleol - ond nid pob un ohonynt sydd mor amlwg ramantus â modrwy Henllys. ‘Forget not the gift’ yw neges y fodrwy aur addurnedig a ganfuwyd ger Llandudoch, Sir Benfro, gan Mr Tom Baxter-Campbell ym Mehefin 2011. Mae hyn yn awgrymu y dylai’r fodrwy atgoffa’r sawl a’i cafodd am y rhoddwr: a oedd ar fin mynd i ffwrdd i rywle? A oedd gan y rhoddwr ryw amheuaeth am deimladau’r derbynnydd?

Mae modrwy debyg, hon hefyd o aur ac yn perthyn i ddiwedd yr 16eg ganrif neu ddechrau’r 17eg, a ganfuwyd gan Mr David Hughes yn Llanilltud Fawr ym mis Ebrill 2013, yn datgan yn enigmatig ‘Such is my love.’ Nid yw union ystyr y geiriau yn glir ond efallai bod y rhoddwr am gyfleu’r syniad fod ei gariad yn gadarn ac yn werthfawr, fel aur, ac yn fythol, fel siâp y fodrwy sydd heb ddechrau na diwedd. Gallwn dybio y byddai’r derbynnydd yn deall yn iawn sut i ddehongli’r neges.

Er bod modrwyau arysgrif yn cael eu cysylltu â negeseuon cariadus gan amlaf, canfuwyd rhai mwy difrifol yng Nghymru yn ddiweddar. Mae modrwy o arian wedi’i oreuro o ddiwedd yr 17eg ganrif neu ddechrau’r 18fed, a ganfuwyd ger Caerffili ym Mehefin 2013 gan Mr T.M. Davies yn edrych yn debyg i fodrwy briodas fodern blaen. Mae yng nghasgliad Amgueddfa’r Tŷ Weindio yn Nhredegar erbyn hyn. Y tu mewn, gwelir yr arysgrif ‘Keep faith tell [till] death’, sydd braidd yn drymaidd ac yn wahanol i’r cyfarchion modern ysgafn ond mae’n hollol gydnaws â’r gred ar y pryd na ellid dad-wneud priodas. Mewn oes pan oedd ysgariad bron yn amhosibl, roedd priodasau i fod i bara am byth. Nid negeseuon cariadus oedd ar bob modrwy arysgrif: y datganiad ar fand plaen o arian wedi’i oreuro a ganfuwyd yn Llangybi, Sir Fynwy, gan Mr Glen Flynn yn 2012 yw ‘God is my cumford [comfort]’. Ydi hyn yn awgrymu bod y fodrwy wedi’i rhoi’n rhodd i rywun oedd yn mynd trwy gyfnod o ofid, tristwch neu salwch, ynteu a yw'n ddim ond arwydd o dduwioldeb?

Un peth nodedig am y modrwyau hyn i gyd, a nifer o’r rhai isod, yw mai y tu mewn i’r band, yn hytrach nag ar y tu allan, y mae’r arysgrif. Ond pam y byddai’r rhoddwyr cariadus yn awyddus i guddio eu datganiad o gariad yn hytrach na’i roi mewn man lle gallai pawb ei weld? Mae’n debygol mai'r rheswm oedd bod y rhain yn negeseuon preifat, rhwng y rhoddwr a'r gwisgwr, ac y byddai'r neges yn cyffwrdd â'r cnawd, gan bwysleisio agosrwydd y berthynas.

sylw (3)

Nid yw sylwadau ar gael ar hyn o bryd. Ymddiheuriadau am yr anghyfleustra.
Owen hodges
18 Hydref 2020, 22:59
I recently found a posy ring near an 11th century Church in South Wales with my metal detector . Taking it to the jewellers tomorrow to test it. The inside reads vse obedience.
Rhianydd Biebrach Staff Amgueddfa Cymru
6 Medi 2019, 13:10

Dear Ian,

Thank you for your email; I’m glad you enjoyed the article.

Your question is an interesting one. I am not aware of any rings from this period with inscriptions in Welsh, which, when I think about it, is not easy to explain. Welsh appears on medieval seal matrices and on post-medieval church monuments, among other things, so there’s no reason why it shouldn’t be used on rings, but I’ve never come across it. Mark Redknap may be aware of some examples, so I will ask him and get back to you if he knows of any.

All the best,

Dr Rhianydd Biebrach, Saving Treasures Project Officer

Ian Richardson
5 Medi 2019, 12:31
I like this piece; its very well written. I'm curious, are there any examples of 16th-18th century posy rings with Welsh inscriptions?