Amser Bwyd

Hafan Amser Bwyd

Halltu Penwaig

Aberdaron, Gwynedd

Cadw’r penwaig rhwng haenau o halen sych a wneid yn siroedd de Cymru – ni fyddai’r halen yn toddi rhyngddynt yr ail dro, e.e.

Aber-porth, Aberteifi.

Y Rysáit

Byddwch angen

Yr oedd y penwaig ar eu gorau cyn iddynt ‘fwrw eu brawn’ ddiwedd mis Tachwedd, a dyma’r adeg yr eid ati i’w halltu, fel rheol.  Byddai’r dull o halltu penwaig yn anrywio rhyw gymaint o ardal i ardal ond yr un oedd y broses yn ei hanfod:

Dull

  1. Glanhau a thynnu perfedd rhyw ddwsin o benwaig allan cyn eu rhoi mewn dysgl bridd go fawr. 
  2. Eu gorchuddio â halen a’u troi a’u trosi ynddo am ryw awr.  (Y mae’r pennog yn ystwytho wrth ei halltu a gellir plygu’r pen at y gynffon pan fydd wedi cymryd digon o halen.)  Trin rhyw dri neu bedwar dwsin o benwaig yn yr un dull. 
  3. Yna rhoi haen drwchus o halen ar waelod casgen neu gelwrn pren. 
  4. Rhoi rhes o benwaig (ochr yn ochr, pen wrth gynffon) ar y gwely halen hwn a’u gorchuddio â haen arall o halen drachefn. 
  5. Parhau i’w gosod yn drefnus, haen o benwaig ac o halen bob yn ail, nes gorchuddio’r cyfan â halen. 
  6. Gadael y penwaig yn yr halen am ryw naw niwrnod: erbyn hynny byddant yn nofio mewn heli. 
  7. Codi’r penwaig allan o’r heli, eu golchi a’u sychu.
  8. Rhoi’r pysgod yn rhesi yn ôl yn y celwrn glân drachefn, a’u gorchuddio â dŵr a halen.  Y tro hwn dylid toddi digon o halen mewn dŵr berw fel y bo wy yn medru nofio ar ei wyneb, ac yna ei dywallt dros y penwaig. 
  9. Gadael y penwaig yn y ‘picil’ hwn a’u defnyddio ohono fel y bo’u hangen.  (Dylid newid y picil yn achlysurol.)

Aberdaron, Llŷn.

Nid yw sylwadau ar gael ar hyn o bryd. Ymddiheuriadau am yr anghyfleustra.