Dydd Sadwrn i Deuluoedd Tŷ Hafan

Antonella Chiappa, Hwylusydd Addysg, 15 Mawrth 2024

Mae Amgueddfa Cymru wedi dechrau partneriaeth gyda Hosbis Plant Tŷ Hafan i roi cyfle i blant a phobl ifanc sydd â salwch sy’n cyfyngu ar eu bywyd, a’u teuluoedd, i ymgysylltu â’n hamgueddfeydd a’u casgliadau. 

Fel rhan o’n rhaglen addysg i deuluoedd, rydyn ni’n cynnal Dydd Sadwrn i Deuluoedd yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd a Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru. Fel rhan o’r Diwrnodau i Deuluoedd, gall teuluoedd Tŷ Hafan gymryd rhan yn y chwarae, gweithgareddau a phrofiadau synhwyraidd, llwybrau a chrefftau. Mae llawer yn meddwl fod amgueddfeydd yn llefydd anhygyrch ac anodd i ymweld â nhw, ond nod Dydd Sadwrn i Deuluoedd yw ennyn diddordeb teuluoedd a dangos iddyn nhw beth sydd gan yr amgueddfa i’w gynnig.

Mae Dydd Sadwrn i Deuluoedd yn cael ei gynnal bob deufis a gyda thema sy’n seiliedig ar gasgliadau’r amgueddfa, o waith celf Argraffiadol sydd yn ein horielau a sbesimenau pryfeteg yng Nghanolfan Darganfod Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, i helfa drychfilod, cân yr adar a thai crwn Oes yr Haearn yn Sain Ffagan. Mae rhai enghreifftiau o ddiwrnodau gweithgareddau diweddar yn cynnwys ‘Dan y Môr’, ‘Antur yr Hydref’ a ‘Diwrnod Darganfod Deinosoriaid’! 

Mae elfennau synhwyraidd wrth wraidd pob un o’n diwrnodau i deuluoedd, er mwyn sicrhau fod y teulu cyfan yn mwynhau eu hymweliad, yn creu atgofion gyda’i gilydd a gyda lle diogel i sgwrsio, cwrdd â theuluoedd eraill a chrwydro’r amgueddfa. 

Diolch i bob un o deuluoedd a staff Tŷ Hafan a’u hysbryd anhygoel a phositif.

Cynaliadwyedd Gwlân ar gyfer Ffermio Defaid yn Gynaliadwy

Gareth Beech, 12 Mawrth 2024

Wrth i ni groesawu ein ŵyn newydd i’r byd yn fferm Llwyn-yr-eos, dwi wedi bod yn gwylio protest ffermwyr Cymru ac yn meddwl am eu dyfodol.  

Rhan arwyddocaol a dadleuol o gynigion presennol Llywodraeth Cymru ar gyfer dyfodol amaeth yng Nghymru ydy’r mesurau i hyrwyddo cynaliadwyedd amgylcheddol ac adfer bioamrywiaeth. Gallai hyn olygu llawer llai o ddefaid yn cael eu cadw yng Nghymru yn y dyfodol. Mae’n bosibl mai ffermio defaid yn gynaliadwy gan ddefnyddio dulliau sy’n ystyried yr amgylchedd ac yn creu cynnyrch gwerth uchel fydd y ffordd ymlaen. Ond sut i greu gwerth ychwanegol fyddai’r her. 

Un agwedd ar ffermio defaid sydd wedi bod yn destun rhwystredigaeth i ffermwyr am flynyddoedd yw pris isel gwlân. ‘Dyw pris cnu yn aml ddim yn ddigon i dalu’r cneifiwr i’w gneifio. Mae rhai ffermwyr yn llosgi neu’n claddu eu gwlân yn hytrach na thalu i’w gael wedi’i gasglu o’r storfa wlân. Mae gwlân Sain Ffagan yn mynd i storfa British Wool yn Aberhonddu, sydd â’r nod o annog galw am y cynnyrch. Mae yna angen go iawn i ddod o hyd i werth ychwanegol i wlân Cymreig tu hwnt i’w ddefnydd confensiynol ar gyfer dillad a thecstilau. Mae hyn wedi arwain at ymchwil newydd i’w ddefnydd mewn cynnyrch arloesol, ac weithiau annisgwyl.  

 

Mae gwlân fel opsiwn arall ar gyfer deunydd insiwleiddio mewn tai yn dod yn fwy cyffredin, ond mae’r amrywiaeth o gynnyrch a defnyddiau newydd sy’n cael eu datblygu yn cynnwys ffitiadau mewnol ar gyfer ceir, cynhwysyn arbenigol ar gyfer cynnyrch cosmetig, a gorchuddion wedi’u hinsiwleiddio. Mae cynnyrch eraill wedi’u datblygu mewn gerddi ac ar ffermydd, fel ffordd o ddod o hyd i ddefnyddiau gwahanol ar gyfer gwlân ac incwm ychwanegol.

Mae Canolfan Biogyfansoddion Prifysgol Bangor wedi bod yn gweithio mewn partneriaeth â phroject ‘Gwnaed â Gwlân’ Menter Môn i ddatblygu syniadau newydd. Maen nhw wedi nodi pump cynnyrch gyda’r potensial i greu gwerth uchel. Y prif gynnyrch gyda’r potensial ariannol mwyaf ydy ceratin, protein edafeddog a ellir ei ddefnyddio mewn cynnyrch cosmetig, cynnyrch gwallt a meddyginiaethau. Mae ceratin o wlân yn opsiwn dichonadwy gwahanol i ffynonellau confensiynol fel gwallt pobl a phlu, sydd bellach yn cael ei gwestiynu’n foesegol, neu ddefnyddio cynnyrch petrolewm.  

Gellir defnyddio nodweddion inswleiddio gwlân a’i allu naturiol i reoli lleithder a tymheredd mewn gorchuddion ar gyfer trolïau sy’n cario cynnyrch oergell mewn archfarchnadoedd. Gallan nhw fod yn opsiwn cynaliadwy gwahanol i ddefnyddio deunydd plastig fel polyẅrethan 

Mae cwrs Dylunio Cynnyrch Prifysgol Bangor wedi cynhyrchu prototeipiau ar gyfer handlenni offer campfa, a mowldiau ar gyfer tu mewn ceir, fel opsiynau cynaliadwy gwahanol i blastigion. Mae gwlân yn cael ei ddefnyddio gyda bio-resin a wneir o ffynonellau adnewyddadwy a phydradwy fel planhigion a mwydion coed.

Mae’r ‘Solid Wool Company’ eisoes yn defnyddio’r dull i gynhyrchu eu cadeiriau gwlân solet ‘Hembury’ gan ddefnyddio gwlân defaid mynydd Cymreig, sy’n cael ei ddisgrifio fel creu ‘effaith marmor trawiadol, sy’n arddangos haenau unigryw y gweadau a’r graddliwiau a welir yn y gwlân anhygoel hwn’.

Yng Ngwinllan Conwy, mae matiau o wlân yn cael eu gosod ar y ddaear wrth droed y gwinwydd, gan gadw plâu a chwyn i ffwrdd, a lleihau’r angen i chwistrellu cemegion. Mae’r cnuoedd hefyd yn adlewyrchu golau’r haul ar y grawnwin. Yn arwyddocaol, mae ansawdd y gwin hefyd wedi gwella.

Mewn ffordd debyg, mae matiau gwlân hefyd yn effeithiol mewn gerddi llysiau. Mae atgyweirio llwybrau troed gan ddefnyddio gwlân fel sylfaen yn cael ei beilota ar Ynys Môn. Mae’n ffordd o geisio dod o hyd i ddull mwy cynaliadwy o ddefnyddio cynnyrch sydd wedi’i greu yn lleol, yn hytrach na deunydd artiffisial.

 

Gydag ystod mor eang o ddefnyddiau newydd a chynaliadwy, dwi’n gobeithio y bydd cnu yr ŵyn rydych chi’n gweld yn cael eu geni heddiw, yn cael eu defnyddio yn y dyfodol drwy ffermio defaid yn gynaliadwy, mewn amgylchedd cynaliadwy.

Am ragor o wybodaeth am stori gwlân, ewch i Amgueddfa Wlân Cymru yn Dre-fach Felindre, Sir Gaerfyrddin.  

Her Ŵyna i Ysgolion: Enillwch weithdai am ddim gydag Amgueddfa Cymru!

Ffion Rhisiart, 4 Mawrth 2024

Rydym yn falch iawn i lansio Her Ŵyna i Ysgolion newydd sy’n cael ei gynnal gan Amgueddfa Cymru. Bydd yr ysgol buddugol yn gallu archebu hyd at 2 weithdy naill ai mewn person ar un o’n safleoedd neu'n rhithiol, o'r rhestr a hysbysebir ar wefan yr Amgueddfa

Credwn fod sesiynau Sgrinwyna yn hwyl ac yn addysgiadol i ddisgyblion, ond hefyd yn gyfle i feithrin eu chwilfrydedd am y byd o'u cwmpas.

Hoffen ni wybod sut rydych chi’n defnyddio Sgrinwyna yn eich ysgolion - rhannwch eich hoff brofiadau o ddefnyddio sesiynau Sgrinwyna yn y dosbarth gyda’ch disgyblion.

 

Manylion yr Her

  • Oedrannau: 5-14 mlwydd oed
  • Dyddiad: 4ydd - 22ain Mawrth 2024
  • Sut i gymryd rhan: Rhannwch luniau, fideos neu weithiau celf ar X (Twitter gynt) a pheidiwch ag anghofio ein tagio nig an ddefnyddio @Amgueddfa_Learn a #Sgrinwyna #Lambcam. Os byddwch yn cyflwyno nifer o geisiadau o’r un ysgol, cofiwch gynnwys new eich dosbarth yn y neges hefyd.
  • Gwobr: Bydd yr ysgol buddugol yn gallu archebu hyd at 2 weithdy naill ai mewn person neu yn rhithiol, gan ddewis o’r rhestr a hysbysebir ar wefan yr Amgueddfa 

 

Telerau ac Amodau

  • Cymerwch ran drwy X (Twitter gynt) yn unigrhannwch eich lluniau drwy dagio @Amgueddfa_Learn a thrwy ddefnyddio’r hashnodau #Sgrinwyna #Lambcam
  • Nid oes cyfyngiad ar y nifer o geisiadau. Gall ysgolion gymryd rhan gyda chymaint o ddosbarthiadau ag y dymunant.
  • Bydd yr enillwyr yn cael eu dewis ar hap a byddant yn cael eu hysbysu erbyn dydd Mercher 10fed o Ebrill
  • Mae'r wobr yn ddilys ar gyfer unrhyw safle Amgueddfa Cymru, yn amodol ar argaeledd.
  • Ni ddylai nifer y disgyblion fod yn fwy na 60 ac mae'n gyfwerth â 2 weithdy nail ai mewn person neu’n rhithiol, o’r rhestr a hysbysebir ar wefan yr Amgueddfa.
  • Mae’r wobr yn ddilys tan ddiwedd tymor yr haf / diwedd Gorffennaf 2024.
  • Bydd dyddiadau'r gweithdy yn seiliedig ar argaeledd ar adeg trefnu taith. 

 

Os oes gennych unrhyw gwestiynau neu os oes angen mwy o wybodaeth arnoch, mae croeso i chi gysylltu â ni ar wyna@amgueddfacymru.ac.uk

 

Edrychwn ymlaen at dderbyn eich ceisiadau creadigol a chraff!

Croeso nôl - Sgrinwyna 2024

Ffion Rhisiart, 1 Mawrth 2024

Dydd Gŵyl Dewi Hapus!

Rydyn ni’n falch iawn i lansio #sgrinwyna eleni ar ddiwrnod ein nawddsant. Mae hon yn flwyddyn arbennig gan ein bod hefyd yn dathlu’r 10fed flwyddyn i ni ffrydio yn fyw o’n sied wyna yn Sain Ffagan! Caiff Sgrinwyna ei redeg gan dîm bychan a diwyd a fydd yn ffrydio’r cyffro yn fyw o’n sied wyna ar 1-22 Mawrth rhwng 8am-8pm (GMT).

Mae dau o Gynhyrchwyr Amgueddfa Cymru, Howl a Varsha, hefyd yn ymuno â thîm Sgrinwyna eleni a bydd y ddau ohonynt yn cymryd eu tro yn rheoli’r camera. Maen nhw hefyd wrthi’n brysur yn ffilmio cynnwys y tu ôl i’r llen i chi ar gyfer Sgrinwyna+ a fydd yn cael ei rannu ar dudalennau cyfryngau cymdeithasol Amgueddfa Cymru:


Facebook | Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru 
Facebook | Amgueddfa Cymru[FR1] [ED2]  
Instagram | Amgueddfa Cymru 
X | Adran Addysgu Amgueddfa Cymru

Rydyn ni’n disgwyl cyfanswm o 492 o ŵyn gyda chyfradd wyna o 190% - mae’n argoeli i fod yn flwyddyn toreithiog! Un o’r prif testunau sgwrs i ni ar drothwy ein tymor wyna yw’r nifer y lluosrifau rydyn ni’n eu disgwyl yn dilyn y sganio ym mis Rhagfyr. Ar gyfartaledd, byddem yn disgwyl hyd at 10 set o dripledi y flwyddyn, ond mae 2024 yn dod â record newydd i ni gyda chyfanswm o 29 set o dripledi! Rydyn ni hefyd yn disgwyl 1 set o cwadiau, y cyntaf mewn sawl blwyddyn felly mae llawer o gyffro ar eu cyfer nhw hefyd.

Mae’r defaid sy’n disgwyl efeilliaid yn y sied wyna fawr, wedi eu marcio ag 1 dot gwyrdd ar eu cefnau. Mae’r defaid sy’n disgwyl ŵyn sengl, tripledi a’r cwad yn y sied llai ar ochr arall yr iard ar hyn o bryd a byddant yn cael eu symud unwaith bydd mwy o ŵyn yn cael eu geni a mwy o le ar gael yn y sied wyna fawr.

Rydym yn croesawu cannoedd o blant ysgol i Sain Ffagan a Fferm Llwyn-yr-eos yn ystod y tymor wyna bob blwyddyn, ond rydyn ni’n gwybod fod Sgrinwyna hefyd yn cael ei fwynhau mewn ystafelloedd dosbarth ar draws y wlad, ac mi fydden ni wrth ein bodd yn clywed wrthoch chi! Eleni, byddwn yn lansio her arbennig i ysgolion sy’n gwylio ar-lein – bydd mwy o fanylion am hyn yn cael ei gyhoeddi wythnos nesaf.

gael mwy o wybodaeth am ein defaid adeg wyna, edrychwch ar y blogiau hyn o flynyddoedd blaenorol: 

Gobeithio y gwnewch chi fwynhau gwylio eto eleni – a chofiwch gadw mewn cysylltiad â ni drwy adael neges ardudalen we Sgrinwyna neu ar y cyfryngau cymdeithasol drwy ddefnyddio #sgrinwyna #lambcam

 

Ydych chi’n mee-ddwl y byd o Sgrinwyna? Cyfrannwch heddiw!


 

Exploring the Magic of Spring: A Season of New Beginnings

Penny Dacey, 23 Chwefror 2024

Hi Bulb Buddies! There’s something in the air at the moment, as winter begins to turn into Spring. You may have noticed blooming flowers, chirping birds, and longer days? These are some of the earliest signs that springtime is coming! Let's dive in and explore some of the exciting changes that you might notice as this season draws closer.

 

What is Spring?

Spring is one of the four seasons that we experience each year. It comes after winter and before summer. During spring, the days become warmer, and nature starts to wake up from its winter snooze. In the UK Spring begins in March, so it’s still a few weeks away. But there are lots of signs that it’s coming. 

 

The Early Signs of Spring:

  • Blossoming Flowers: One of the first signs of spring is the appearance of colorful flowers. Keep an eye out for daffodils, crocus, tulips, cherry blossoms, and many more as they start to bloom and paint the world with their vibrant hues.

  • Singing Birds: Have you noticed the cheerful melodies filling the air? That's the sound of birds returning from their winter migrations and singing to attract mates or establish territories. Listen closely, and you might even hear the distinctive songs of robins, sparrows, and finches.

  • Buzzing Bees and Butterflies: As the flowers bloom, they attract busy bees and fluttering butterflies. These important pollinators play a crucial role in helping plants reproduce. Watch them flit from flower to flower, collecting nectar and pollen.

  • Greening of Trees: Look around, and you'll notice the leaves on trees starting to unfurl. Spring brings new growth, transforming bare branches into lush green canopies. It's a sign that life is returning to the land.

  • Warmer Weather: Bid farewell to chilly days as spring brings warmer temperatures. It's time to shed those bulky winter jackets and enjoy the gentle sunshine.

  • Baby Animals: Spring is a time of birth and renewal. Keep an eye out for baby animals like ducklings, lambs, and bunnies as they make their debut in the world. You can watch for new lambs on the LAMBCAM from 1 March: Lambcam 2024 (museum.wales)

  • Rain Showers: Don't forget your umbrella! Spring often brings showers that help nourish the earth and support new plant growth. So, embrace the rain and splash in the puddles.

  • Longer Days: Have you noticed that the days are getting longer? That's because spring marks the time when the Earth's axis tilts closer to the sun, giving us more daylight to enjoy outdoor adventures.

 

Spring is truly a magical time of year, full of wonder and new beginnings. So, grab your magnifying glass, put on your explorer hat, and venture outdoors to see how many signs of spring you can spot! One might be your bulbs, have they started to grow? Can you see what colours your flowers will be yet?

You can share your photos via email or on Twitter by tagging @Professor_Plant

If this is your favourite part of the investigation so far, maybe it will inspire your entry to the BULBCAST video competition! More details on this can be found here: Bulbcast 2024 

Keep up the good work Bulb Buddies,

Professor Plant