Blogbledren 2: Dysgu drewllyd

Wel, am benwythnos! Mi rois sawl tro arni, ac, o'r diwedd, mae 'da ni bêl-droed draddodiadol newydd. Ar ddiwedd Gwyl Anrhefn! fe ges i gyfle, gyda rhai o'n hymwelwyr ifanc, i brofi'r bêl-droed. Er gwaetha'r ffaith na ches i'r dechneg yn iawn y tro cyntaf, mi oedd yr hyn gyflawnwyd yn hen ddigon da i'w gicio o amgylch lawnt Gwalia, wrth i ddawnswyr yr Ŵyl Fai droelli o'n cwmpas.

Dyma fi'n esbonio o waelod calon pa mor normal ydi fy swydd. Dim ond jocan, fi'n dala pledren mochyn yw e!

Rwy'n ymddiehuro na chefais gyfle i ddiweddaru'r blog ar y pryd, ond, fel y gwelwch o'r llun uchod, does dim llawer o le i gadw cyfrifiadur gen i o dan fy sgert.

Fe gyrhaeddodd y pledrenni yn y post, wedi'u rhewi. Roedden nhw'n gynnyrch gwastraff, sy'n cael eu taflu, gan amla, pan leddir yr anifail i gael cig. Wrth i mi eu gwagio i fwced o ddŵr hallt, roedden nhw'n edrych yn debyg iawn i wy wedi'i botsio, ond un llipa a llithrig iawn. Mae'r bledren ei hun yn debyg iawn i'r hyn a ddefnyddir i lapio cig selsig, ond ychydig yn fwy gwydn a llai blasus. Roedd y ffermwr yn hapus iawn i weld yr anifail yr oedd wedi'i fagu yn cael ei ddefnyddio, er, roedd e hefyd yn credu ein bod ni i 'gyd yn wallgo'! Mae'n debyg yr aeth y cig o'r moch i wneud salami drud.

Fe gefais un tro yn ymarfer adref, gan defnyddio gwelltyn plastig hir (cyrliog) oedd gen i wrth law. Fe sychais y bêl yn yr haul gan ddefnyddio halen i ladd unrhyw facteria. Llwyddiant! Roeddwn i wedi llwyddo i greu pêl newydd, heb orfod rhoi fy ngwefusau ar y bledren. Peth da, am fod rhai ohonyn nhw'n dod gyda ambell i flewyn arnyn nhw hefyd.

Dyma hi yn sychu yn yr haul!

Byr iawn oedd hoedl honno, ac fe dorrodd, yng nghanol sgwrs, ar fore Gwener. Es i chwilota yn fy mag Aldi (oedd wedi'i guddio, peidiwch â phoeni!), a mynd ati i greu pêl newydd yn defnyddio'r hyn oedd gen i: halen, cortyn a phluen. Dwi'n licio dysgu trwy wneud fel arfer, ond roeddwn i'n awyddus iawn i beidio â mynd yn rhy agos at y bledren. Defnyddiais waelod y bluen, fel fyddai'r Tuduriaid yn gwneud, fel gwelltyn. Roedd yn brofiad anghynnes iawn, iawn!

Y bêl orffenedig.

Dwi wedi bod yn awyddus i ddysgu mwy am y ffordd yr oedd y Tuduriaid yn defnyddio ac yn gofalu am eu hanifeiliaid, ac felly dwi 'di bod yn siarad gyda llawer o bobl sy'n dal i ddefnyddio technegau traddodiadol yn eu gwaith. Yn eu plith oedd Peg, ddaeth a llond trol (yn llythrennol) o ddeunyddiau a dyfeisiadau Tuduraidd i'r Amgueddfa yr wythnos ddiwetha. Roedd ganddi bob math o bethau, o frwshys wedi'u gwneud o ddraenogod, i ddulliau atal-cenhedlu - a'r rheiny wedi'u gwneud o bledrenni heyfd! Fe fydda i'n postio am yr hyn wnes i ei ddysgu yn y dyfodol agos.

Yn y cyfamser, mae esiampl hyfryd, a mwy traddodiadol, mae'n siwr, o waith gyda chynnyrch anifeiliaid, i'w gweld yn arddangosfa Creu Hanes 1500-1700. Roeddwn i wedi fy nghyfareddu gan y menyg lledr yma, o Sir Gaernarfon. Mae'r lledr wedi'i leinio gyda sidan (cynnyrch anifail arall!), ac wedi'i frodio gyda lluniau o, ym, anifeiliaid! Fe ddewisais i'r wiwer, wel, am fy mod yn hoffi wiwerod.

Manylyn o faneg ledr, o Neuadd Llanfair, ger Caernarfon. Maent wedi'u gwneud o ledr, eu leinio â sidan a'u brodio gydag edafedd metal a sidan.

Ta waeth. Gobeithio yr ymunwch chi â fi ar Blogbledren eto - a rhowch wybod os 'dych chi isie gêm o bêldroed yn y cyfamser!


Diweddariad: Fe ymddangosodd y ddwy erthygl yma (yn Saesneg) dros yr wythnos ddiwethaf, sy'n sôn am chwaraeon traddodiadol ac amgueddfeydd. Dwi am eu postio isod, i chi gael dysgu mwy os hoffech chi. Hwyl am y tro!

The Lure of Eccentric Sports (BBC)

Mummifying Chickens for Fun and Educational Profit (BoingBoing)