: Project Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru Project Creu Hanes

Mae ein neuadd ganoloesol yn codi’n gyflym. Mae'r gwaith yn canolbwyntio ar orffen ffenestri yr adeilad lleiaf o ddau. Adeilad B yw'r enw dros dro am hwn, ac yn y gorffennol fe allai wedi bod yn siambr wely’r tywysog (gan fod enghreifftiau eraill o neuadd a siambr gyfagos yn bodoli) neu yn gegin, a fyddai hefyd yn debygol o fod yn agos i'r neuadd (oherwydd pwy fuasai am wledda ar fwyd oer?).

Mae'r ffenestri yn Romanésg eu harddull, sy’n nodweddiadol o'r cyfnod. Yn gul ar du allan yr adeilad ond yn lledaenu’n sylweddol ar y tu fewn, mae’r cynllun yn manteisio i’r eithaf ar y golau naturiol. Mae dau reswm pam eu bod mor gul: mae ffenestri bach yn haws yw hamddiffyn na ffenestri mawr, ac felly roeddent yn elfen gyffredin mewn adeiladau amddiffynnol fel cestyll; ac yn ail, gan bod gwydr ffenest yn gymharol brin yn y cyfnod roedd ffenestri bach yn lleihau’r drafft oer a allai ddod i mewn. Carreg wastad sydd ar ben bob ffenest, ond gallai hefyd fod yn fwa cerrig – roedd y naill ddull yn gyffredin yn y cyfnod. Mi fydd caeadau pren dros y ffenestri i’w cau pan fydd plant ysgol yn aros dros nôs.

Yn ogystal â'r gwaith cerrig, mae'r gwaith o lifio pren i ffrâm y to wedi cychwyn yn ddiweddar hefyd. Camp grefftus tu hwnt yw ffurfio darn pren sgwâr o gainc coeden dderw. Dim ond mewn llinell syth y gall y 'band-saw' dorri, felly mae'r gainc yn gorfod cael ei lleoli yn union cyn cychwyn y gwaith llifio. Mae angen ei addasu i lan ag i lawr, yn ogystal ag i'r chwith ag i'r dde, oherwydd gall un toriad gwael effeithio ar y toriadau dilynol i’r fath raddau nes bod y darn pren yn annefnyddiadwy.

Back in February, I blogged about Brinley Rhys Edmunds – a teenager from Barry who died during the First World War. If you recall, he signed-up when he was under the legal recruitment age, re-enlisted soon after his 18th birthday, but lost his life to dysentery at Konigsbruck Prisoner of War Camp on 5 September 1918.

In recent weeks – thanks to a well-known genealogy website – I have been corresponding with two of Brinley’s descendants in the United States – one in Seattle, the other in Pennsylvania. As a curator, it’s always a thrill to reunite families with objects once owned by their ancestors. Better still if they in turn provide additional information for our records.

I was so pleased to receive from Brinley’s American relatives a scanned copy of this beautiful image

of the Edmunds family in about 1905. The photograph shows six year old Brinley (seated) with his elder brother, William, in matching sailor suits, together with their parents, Evan and Christine. I’ve been researching Brinley and his family on-and-off for a number of years. It’s amazing to finally put faces to their names.

Here at St Fagans, we have several objects in the collection associated with Brinley’s wartime experiences, some of which will be on display in our redeveloped galleries in 2017. In addition to the pincushion, next of kin plaque and postcard I mentioned last time, we also have his service medals in the collection. The British War Medal and Victory Medal were awarded to him posthumously and sent in an envelope marked ‘On His Majesty’s Service’ to his father in about 1919-20.

He is wearing the medals in the portrait shown here which is currently being prepared for photography by Ruth James, Social History Conservator. The portrait was commissioned by Brinley’s parents after his death and was bequeathed to the Museum in 1989 by Eunice Edmunds, his younger sister. We will be using this image, along with the newly-discovered family photograph in America, in the new displays. Contemporary military voices and experiences will also be included in the gallery interpretation. I’ll be focussing on our exciting co-curation programme with the Armed Forces Community Covenant Grant Scheme in the next instalment of this blog.

Rwyf newydd gychwyn fy mhedwaredd wythnos fel Prif Guradur Adeialdau Hanesyddol yma yn Sain Ffagan, a dyma fy mlog cyntaf. Archaeoleg yw fy nghefndir, ac yn bennodol, archaeoleg arbrofol.

Mae’r math yma o ymchwil archaeolegol yn arbrofi’r syniadau sydd wedi tyfu fel canlyniad o waith cloddio archaeolegol. Yn y bôn rydym yn trio codi rhywbeth a fyddai yn gadael yr un tystiolaeth a ddarganfyddwyd, os cloddiwyd yn y dyfodol. Mae hwn yn herio ein syniadau a codi mwy o gwestiynau.

Tai Crwn o'r Oes Haearn

Dros y blynyddoedd rwyf wedi adeiladu pedwar tŷ crwn wedi seilio ar archaeoleg cartrefi Oes yr Hearn. Gan bod yr archaeoleg yma yn gallu bod yn fâs iawn (ond rhyw 30cm o drwch), mae pob elfen o ail-greuad uwchben y ddaear wedi’i seilio ar waith dyfalu – ei hun wedi seilio ar y dystioilaeth sydd wedi goroesi. Fel allech ddychmygu, mae gweithio allan strwythur adeilad sydd heb yw weld mewn 2,000 o flynyddoedd yn eitha sialens, ond un boddhaol. Felly, mae gen i bleser mawr i fod yn rhan o gyweithiau arbrofol newydd yr Amgueddfa - ailgreuad o ffermdy o Oes yr Haearn, wedi ei seilio ar dystiolaeth o Fryn Eryr yn Ynys Môn, a neuadd ganoloesol Llys llywelyn, wedi ei seilio ar dystiolaeth o Llys Rhosyr, eto yn Ynys Môn.

Mae tô y ffermdy yn cael ei doi gyda gwellt ar y funud, ag yn fuan mi fydd y tŷ yn ddiddos. Mi fydd hwn yn rhyddhâd mawr gan bod glaw trwn dros y Gaeaf wedi atal y waliau clai, 1.8m o drwch i sychu mor gyflym a gobeithio. Mae waliau o glai yn gymharol anarferol gan taw waliau gwial a dŵb neu cerrig sydd wedi eu darganfod gan amlaf. Hwn fydd yr ail-greuad cyntaf o dŷ crwn o’i fath.

Llys Rhosyr - Llys Canoloesol

Mae waliau y ddau adeilad sydd o’r Llys mor uchel a fy mrest, ac mae’r saer maen yn barod i gychwyn y fframau ffenestri. Fe ddarganfyddwyd y Llys yn Ynys Môn, ac fe’i gloddiwyd rhwng 1992 ag 1996. Mae’r waliau cerrig ond yn sefyll ryw fetr o daldra. Felly, yn yr un modd a’r ffermdy, ail-greuad wedi seilio ar dystiolaeth archaeolegol yw hwn.

Mae hanes ysgrifennedig o’r cyfnod, fel ‘Brut y Tywysogion’ yn awgrymmu fod neuadd frenhinol yma, a fu yn un o Lysoedd Llywelyn ap Iorwerth yn ystod hanner cyntaf y drydedd ganrif ar ddeg. Y peth dydyn ni ddim yn gwybod gyda sicrwydd yw pa olwg oedd ar y neuadd. Mae’r wybodaeth yma wedi ei seilio ar gymhariaethau gyda neuaddau Brenhinol eraill, ag adeialdwyd yn yr un cyfnod, fel a welid yng Nghastell Conwy a Phalas yr Esgob yn Nhŷ Ddewi.

Gan fy mod yn bwriadu ysgrifennu blogiau cyson ynglyn a’r datblygiadau diweddaraf, fe wnaf anelu hefyd I amlinellu y gwaith sydd wedi digwydd hyd yn hyn, felly fydd genych fwy o syniad ô’r adeilad hynod yma, ac ein ymgeision i ddod ar Llys yn fyw unwaith eto.

As part of the redevelopment project at St.Fagans National History Museum, we wish to open our doors to volunteers and invite them to work alongside the Preventive Conservation team, helping to care for the collections on open display in the historic houses. There are hundreds of objects on display ranging from furniture, textiles, pottery and agricultural equipment. Providing plenty of opportunities to share a skill or learn something new.

Caring for this site is no mean feat, we currently have 26 furnished properties including a castle. Plus there are 4 new buildings on the way, including a medieval hall and the Vulcan pub! So plenty to keep us busy. The Museum is also open throughout the year and can have up to 700,000 visitors during that time, which means we are kept on our toes making sure everything continues to look good, day in and day out.

This work is a combined effort, involving staff from many different sections, which often goes on behind the scenes unnoticed by visitors. However, we wish to change this and provide opportunities for volunteers to assist us, not only in the care of objects, but also contribute to interpretation and help inform the public.

We are currently refurbishing one of the cottages on site, aiming to provide a comfortable and creative work space for our new collection care volunteers. We hope to start recruiting in May so if you're interested, I'll be posting more updates as the project continues to progress.

We’re in the process of preparing objects to go on display in the new galleries that are being built on the site of St Fagans.  #makinghistory  

As the textile conservator, I have come across three objects that, though they are kept in the textile store, are not exclusively made of textile but have paper components and have botanical specimens attached, neither of which come under my area of expertise.  Hence, I’ve roped in my two colleagues, the  Senior Conservator Archives and the Senior Conservator Natural Sciences and the three of us will now jointly treat these objects. 

Joint projects are always a great opportunity for sharing skills and learning from colleagues so we’re all really looking forward to this!