: Cyffredinol

St Fagans and the OpenArch project

Steve Burrow, 3 Tachwedd 2015

For the last five years St Fagans National History Museum has been a partner in the EU Culture-funded project, OpenArch.

OpenArch is an exciting project which aims to raises standards of management, interpretation and visitor interaction in those open-air museums that focus on Europe’s early history – archaeological open-air museums (AOAMs) as they have become known. AOAMs can be found right across Europe, bringing to life everything from Stone Age campsites to Iron Age farms, Roman forts and medieval towns. Their great strength is in the way in which they present their stories, often through detailed reconstructions and live interpretation.

The partners in this project are:

Archaeological-Ecological Centre Albersdorf, Germany

Archeon, Netherlands

C.I. De Calafell, Catalonia

EXARC, Netherlands

Exeter University, UK

Fotevikens Museum, Sweden

Hunebedcentrum, Netherlands

Kierikki Stone Age Village, Finland

Parco Archeologico e Museo all’aperto della Terramara di Montale, Italy

Viminacium, Serbia

And, of course, St Fagans National History Museum.

 

The project itself consists of three main strands: conferences and workshops, staff exchanges, and activities.

Almost all the partners have hosted conferences related to the main area they are covering in the project: management practices, visitor interaction, craft work, scientific studies and communication, among others. Many of these have attracted large audiences and all have been stimulating opportunities to share new ideas.

Staff exchanges have also been a key method of strengthening links between the partner organisations, with practitioners spending time working in one another’s institutions to help share best practice.

The activities that partners have undertaken have, of course, been very varied. For example, visitor surveys have been undertaken to help us understand how well we are serving the public, and scientific studies have been carried out to learn more about how life was lived in the past and how this can be shown to the public.

 

What has St Fagans done?

St Fagans has benefited tremendously from the project. Over the course of the last five years, around twenty members of staff from all parts of the Museum have had the opportunity to see how their colleagues in other museums go about their work. It’s been a chance to share what we do well, and learn from others. On one exchange visit, staff from our Events team were able to see how public activities were organized by our partners at Archeon in the Netherlands. On another, our Iron Age learning facilitator helped out on an Iron Age themed event in Calafell, Spain. The experience has certainly given us a better appreciation of the benefits of European working and has helped us to develop further ideas for collaborative working with European partners.

Throughout the project we have been using the experience we’ve gained in OpenArch to improve the quality of the new Iron Age farmhouses we’ve been building. For example, we learnt from the very high standards of interior display demonstrated by our colleagues in Modena in Italy and adopted their standards in the choice of display items; while the work of the Hunebedcentrum in the Netherlands helped in suggesting ways that we could improve our building maintenance programmes. Along the way we’ve shared what we’ve learnt and how we’ve applied it in presentations at conferences run by the partners.

Perhaps the high point of our involvement in the project was the conference that we ran in May 2015. We used this to focus the project on issues relating to the management of archaeological open-air museums, and over three days we looked at issues both theoretical and practical in the company of a very distinguished selection of speakers from across Europe.

Alongside the conference we ran a craft festival as a major public event – the first of its kind to be held at St Fagans in many years. Over the course of a packed day, we hosted around 50 craftspeople from across Wales and the UK, including colleagues from our partner museums who were with us on staff exchange. Together they put on a great show, demonstrating everything from metalworking to pot-making, leatherwork, painting, food preparation and lots more. Over 5,000 visitors came to visit and feedback was excellent.

More information about our involvement in OpenArch can be found on the project website: openarch.eu.

An Introduction to The Paper Archive at St Fagans: National History Museum

Lowri Jenkins, 14 Hydref 2015

This is a short introduction to one of the Archive collections held at St Fagans: National History Museum. The Paper archive consists of 35,000 items relating to Welsh Social and Cultural History.

Whose story does it tell?

This archive gives us a picture of people's everyday lives in Wales during the 18th, 19th, and 20th centuries and up to the present day.

What does it contain?

It contains among other items diaries; letters; trade account books; memoirs; linguistic studies; local history and folklore; traditional recipes; notes on traditional medicines; records of traditional buildings; agricultural records; educational and school records and a large collection of folk music.

A Recent Donation – Letters written by Ffransis Payne between 1935-1936

Ffransis Payne was Keeper of Collections at the Welsh Folk Museum (now known as St Fagans: National History Museum) and worked alongside Dr. Iorwerth Peate. Recently, his son Ceri Payne collated and then donated to the Archive extracts of letters, his father sent to his mother before they married in the period 1935 to 1936.

Ffransis was born in Kington in Herefordshire and previously worked as a farm hand in Cardiganshire, Monmouthshire and Glamorganshire. He also worked in the steelworks of Ebbw Vale, in the rail yards of Neath, as a clerk in Glasgow and as a book seller back in Cardiganshire.

He became an Archivist in Swansea in 1934 and was then appointed Assistant in the Department of Folk Culture and Industries at National Museum Cardiff in 1936.

In his letters to his future wife Helly Bilek, a 19 year old from Austria, he discusses international events (the rising tensions on the continent pre Second World War); Welsh political problems (a clash between unemployed workers and the Welsh National Party in May 1936 during the Pwllheli Annual Fair, regarding the Government's proposal to build a new air base and bombing school at Porth Neigwl) and a comment from his friend Saunders Lewis on the event.

The letters also contain comments about his work at the Museum and items collected and researched by him, and finally domestic observations about living and working in Cardiff during this period.

Wednesday, 15th of April, 1936 - I have just been listening to the news on the wireless. The situation in Austria is serious, it was said, and frontier troop movements etc. .......there is a month for us to see what will happen...
Western Mail, Monday May 25th,1936 - "Fight at Welsh Air Base Protest Meeting, Nationalist Party Leaders Clash with Unemployed"
Tuesday, 26th May, 1936 - I had a talk with Saunders Lewis today. He says the newspaper report exaggerated. He certainly seems unruffled.
Tuesday, 30th June, 1936 - My first real job has been assigned to me, it is making a catalogue and guide to the Museum's collection of samplers!!
Sunday, 5th July, 1936 - As for my work at the museum. I was and am quite serious. If you are interested in people and ways of life, you will find plenty to interest you in my work.

Wedi'r Feirniadaeth

Sara Huws, 28 Medi 2015

Dyma flog i werthfawrogi gwagle.

Dydyn ni ddim yn cael llawer o gyfle i fyfyrio am ein gwaith, achos ma' wastad mwy ohono i'w wneud. Felly, cyn i mi fynd i'r afael ag ail-wampio'n tudalennau llogi preifat; gorffen paratoi ar gyfer cynhadledd Archif Menywod Cymru a dechre helpu efo tudalennau 'cynnig syniad am ddigwyddiad', dewch i ni eistedd am eiliad a syllu 'mewn i'r gagendor mawr tawel, ac anadlu.

Min y Môr

Neis, ond'yw e? [The Sea's Edge, Arthur Giardelli]

Gan fod 'cadw'n brysur' yn un o'n chwaraeon cenedlaethol, dyw hyn ddim at ddant pawb - ond dwi'n licio'r syniad o bwyso a mesur, aros yn llonydd am ennyd, a gwrando. Mi ddoiff na alwad bob tro: ebost sydd di syrthio lawr cefn y mewnflwch; llyfr 'dych chi wedi bod yn meddwl ei ddarllen ers sbel; neu bydd cyd-weithiwr liciech chi dreulio mwy o amser yn dysgu ganddynt yn taro'u pen trwy'r drws i weld a ydych chi ffansi paned.

Gwerthuso ac Archwilio

Rydym ni'n newid fel adran ar hyn o bryd - bydd dau aelod newydd yn ymuno â'r tîm yr wythnos hon - a rydym ni i gyd wedi bod yn gweithio ffwl-sbîd, os braidd ar wahan, ar brosiectau gwahanol ar y we, mewn orielau, y cyfryngau cymeithasol, rheolaethol, ymchwil a chynllunio.

Mae Graham, sy'n arwain y tîm cynnwys, wedi bod yn cymryd rhan mewn prosiect sector-gyfan sy'n edrych ar fodelau gwerthuso, pwyso a mesur, o'r enw Let's Get Real. Yr wythnos ddiwetha, mi fuodd gerbron y 'Crit Room' ym Mrighton, yn cyflwyno'n gwaith ar gyfer ei archwilio a'i feirniadu. Diddorol a brawychus.

Mae canlyniad y 'crit' wedi bod yn galonogol iawn - roeddwn i wedi bod yn poeni braidd am faint ein rhwydwaith twitter, am fod cost amser hyfforddi pawb yn tyfu drwy'r amser i fi. Ond, cawsom adborth fod hyn yn arwydd da ein bod yn ffynnu ar-lein, ac i boeni llai amdano.

Dwi'n ceisio dilyn eu cyngor nhw, go iawn.

Adborth y Stafell Feirniadu

Tafod allan-o'm-boch, dwi'n hapus efo sut 'dyn ni'n gweithio fel rhwydwaith dyddie 'ma, ac yn falch iawn pan dwi'n gweld pobl yn llamu 'mlaen yn defnyddio'u sgiliau newydd ar y cyfryngau cymdeithasol. Wrth dynnu rhifau at ei gilydd ar gyfer adroddiad arall, fe sylwais ein bod wedi cyrraedd carreg filltir bwysig iawn yn y misoedd diwetha: dros y rhwydwaith, mae gennym dros 125,000 o ddilynwyr. Dwi'n gwbod mai nid o rifau'n unig yr adeiladir llwyddiant ar-lein, ond, dwnim, mae 'na rywbeth tawel, boddhaol am weld rhes o '000'au gwag, cegagored.

Mi gafodd Chris, sy'n gyfrifol am adeiladu seiliau ail-ddatblygiad y wefan (a llawer mwy), a gweddill y tîm, hwb gan y Stafell Feirniadu, hefyd - yn benodol, fod ein harlwy ar-lein yn 'werthfawr iawn, yn gyfoethog ac yn foddhaol'. Alla i ddim peidio â meddwl am goffi pan dwi'n darllen y geiriau yna. Amser i stopio blogio am stopio a dechre stopio am baned.

O'r Archif: Albwm Arbrofol

Sara Huws, 27 Awst 2015

Casgliad Radical

Creadur archifol ydw i wrth reddf - dwi'n hapus iawn fy myd yn pori trwy hen recordiau, lluniau neu ddogfennau. Mae lloffa trwy 'stwff' yn bleser anghyffredin 'nawr 'mod i'n gweithio yn yr adran ddigidol - yn ddibapur, bron.

Dwi wrth fy modd; boed yn gasgliad feinyl, yn gatalog gerdiau, neu'n bentwr o hen lythyrau a thocynnau o'r ganrif ddiwetha (mae'n scary gallu gweud hynna: "fues i i gig Levellers yn y ganrif diwetha". Ych.).

Anwylaf ymysg yr archifau ma Archif Sgrîn a Sain y Llyfrgell Genedlaethol (sef ble bu Dad yn gweithio tan ei ymddeoliad) ac Archif Sain Ffagan. Yn Sain Ffagan, mae hanes y casglu radical, y synau cefndir, y tafodiaethau a'r lleisiau wedi fy hudo ers bron i ddegawd.

Mae'n gasgliad cytbwys iawn hefyd, sy'n nodi gwerth hanes menywod ac yn rhoi lle i ni ddweud ein hanes yn eu geiriau ein hunain, i rannu'n caneuon a'u coelion. Dyw hanes-ar-bapur ddim yn gyfystyr rywsut, ein gwasgu i'r marjin neu'r troed-nodyn caiff ein lleisiau yn aml iawn. Rhaid nodi nad yw'n gasgliad hollol gynrychioladol, ond mae'r tîm wedi ymdrechu'n ddiweddar i wirio hyn, trwy gasglu hanesion llafar pobl LGBT, er enghraifft.

Darganfod Llais fy Nain

Wnai fyth anghofio dod o hyd i llais fy Nain yn eu plith. Bu Nain farw pan oeddwn i'n ifanc iawn, felly does dim cof gen i ohoni tu hwnt i luniau ohoni a'i barddoniaeth.

Nancy Hughes Ffordd Deg Bach © R I Hughes

Fy Nain ym 1926 © R I Hughes

Roedd yn storïwraig o fri, a braint oedd cael copi ar CD ohoni yn adrodd rhai ohonyn nhw - a chlywed ei llais am y tro cynta fel oedolyn - nid yn unig am fod dawn dweud mor dda ganddi, ond am fod swn Taid i'w glywed yn y cefndir hefyd. Roedd ei lais llawer yn llai bas nag oeddwn i'n ei gofio o 'mhlentyndod, yn datgloi llond drôr o atgofion. 

Mi berswadiodd yr achlysur yma fi 'mhellach bod archifau yn llawn haeddu statws fel casgliadau ystyrlawn, a'u trin nid fel adnoddau cefnogol, ond fel casgliadau cyflawn sy'n haeddu cymaint o sylw mewn amgueddfa â gwrthrychau archaeolegol neu weithiau celf.

Yr Archif Heddiw

Dw i wedi bod yn gweithio efo'r tîm ers sbel - Richard (@archifSFarchive) sy'n rhan o dîm @DyddiadurKate, a 'nawr efo Lowri a Meinwen, sy'n gofalu am y llawysgrifau a'r archif sain. Mae'n nhw ar ben ffordd efo'r blogio, felly gobeithio y gwelwn ni fwy ar ochr honno'r casgliadau ar-lein yn fuan. 

O fewn yr adran ddigidol, rydym ni'n brysur yn gweithio ar ail-wampio ein tudalennau am draddodiadau Cymreig, a deunydd archif. Tra bod y gwaith hwnnw'n mynd rhagddo, dwi wedi bod yn edrych yn fanylach at botensial y cyfryngau cymdeithasol i rannu clipiau sain gyda chynulleidfa ehangach.

Rhannu Sain ar y Cyfryngau Cymdeithasol

Roedd y platfformau cymdeithasol sy'n rhedeg 'da ni - twitter, facebook a tumblr, yn rhy effemeral rywsut.

Mae trydar yn rhy fyr-eu-hoedl, yn enwedig gan fod cymaint o gyfrifon cyfochrog yn rhedeg yn Sain Ffagan; a dengys ein data bod ein ffans ar facebook yn ymddiddori mwy yn ein rhaglen weithgareddau na'n casgliadau. Gallai rhywbeth â ffocws fwy penodol, fel hanes llafar neu ganu gwerin, fynd ar goll yn hawdd neu fethu ei darged.

Felly, dyma ofyn i Gareth a Rhodri am eu profiad o rannu cerddoriaeth efo soundcloud, bandcamp ac ati. Penderfynais greu pecyn o recordiadau archifol oedd wedi'u paratoi'n barod yn defnyddio bandcamp, a rhyddhau y clipiau i gyd fel un grwp, yn hytrach na'u dosrannu fesul un ar y blog neu ar twitter. 

Rhinwedd bandcamp yw bod modd atodi mwy o wybodaeth, fel nodiant, geiriau a hanes y recordiad; a bod modd creu ffurff 'albwm'. Ro'n i hefyd yn awyddus i ddefnyddio'r ffwythiant 'tala os ti moyn' i weld a fyddai honno yn ffrwd roddion fechan y gallwn ni ei gwerthuso yn y dyfodol.

Lawrlwytho Albwm Arbrofol

Dyma hi te: O'r Archif: Caneuon Gwerin

Casglwyd y recordiadau yn bennaf gan Roy Saer, a threfnwyd y sain a'r nodiant gan Meinwen Ruddock-Jones yn yr archif. Ymchwilwyd y caneuon ymhellach gan Emma Lile. Mae'r clawr yn eiddo i'n casgliad celf, gwaith a briodolwyd i'r peintiwr teithiol W J Champan.

Mi ddefnyddiais Canva i gaboli'r hen sgans o nodiant, ac i ychwanegu rhyw damaid am hanes yr archif. Os oes camgymeriad yn y llyfryn, felly, arna i mai'r bai am hynny! Mwynhewch, rhannwch, canwch, rhowch ac arbrofwch - ac os oes adborth neu gwestiwn 'da chi, dodwch nhw yn y sylwadau! 

Cyfri Kate

Sara Huws, 30 Gorffennaf 2015

Dwi'n edrych ymlaen at ein digwyddiad sgyrsiau fflach yfory - cyfle i staff o wahanol adrannau gyflwyo eu hymchwil mewn pum munud.

O ystyried amrywiaeth y disgyblaethau a'r arbenigedd sy'n bodoli 'ma (o ddaeareg gynnar i gelf modern, gofalu am esgyrn i dynnu llo...), dwi'n disgwyl dysgu rhywbeth, a'n gobeithio rhannu arfer da.

Pum Munud i Drafod Dyddiadur

Fe fydda i'n cyflwyno pum munud am @DyddiadurKate - er fod calon ymchwilydd gen i, y tîm yn Sain Ffagan sydd wedi bod yn dod â hanes Kate a'i chynefin at gynulleidfa newydd. Yn aml fe fydda i'n ymladd fy ngreddf i ymgolli mewn casgliadau a'n atgoffa fy hun mai pen hwylusydd sydd gen i - a mai fy rôl innau yw i greu gofod ar gyfer y tîm, eu hannog, a rhannu eu gwaith da ymhellach. 

Model Rhannu Casgliadau

Dwi wedi fy argyhoeddi fod model @DyddiadurKate yn un y gellir ei ddyblygu i rannu casgliadau eraill - yn enwedig y gwrthrychau cynnil hynny na fydd byth yn ennill teitl fel 'trysor' neu 'eicon'. Ond ofer fyddai mentro'r un peth eto heb ymroddiad tîm, a'r holl gynnwys cefnogol sydd gennym ar flaenau'n bysedd. 

O gronfa ddata casgliadau'r Rhyfel Mawr, i adnoddau allanol fel Papurau Newydd Cymru - a mewnbwn ein cynulleidfa - mae'r dyddiadur wedi bod yn sbringfwrdd i straeon amrywiol iawn am Gymru, a thu hwnt, gan mlynedd yn ôl.

Technoleg Gefnogol

O ran stwff nyrdlyd, technolegol, mae arferion rhannu asedau da wedi helpu, yn ogystal â phlatfform rhag-bostio, er mwyn rhyddhau'r curaduron o'r dasg ddyddiol o bostio, i greu amser iddyn nhw afael mewn pynciau perthnasol a'u hymchwilio ar gyfer y blog, neu greu cysylltiadau efo casgliadau eraill.

Y Rhife

Hyd yn hyn, mae dros 207,000 o argraffiadau wedi'u cofnodi ar y cyfri - llawer iawn mwy nag y gallen ni ei hwyluso yn gofforol, a mwy nag y gallai'r ddogfen ei ddioddef, yn gorffol, hefyd. Mae'r prosiect wedi codi traffig i flog Cymraeg yr Amgueddfa dros 800% o'i gymharu â llynedd - sy'n fy argyhoeddi mhellach o bwysigrwydd creu cynnwys gwreiddiol ar gyfer siaradwyr Cymraeg y we, i ateb galw go iawn, ac i greu cysylltiadau rhithiol ar hyd a lled y wlad, o'n swyddfa fach y tu ôl' i'r orielau celf.