: Amgueddfa Genedlaethol y Glannau

Ours to Tell

Ivy Kelly, Amgueddfa Cymru Producer , 25 Medi 2024

When it came to writing this article, my thought space had been taken to the theme of journeys; the unknown ground between a beginning and an ending. My journey as a young producer for Bloedd’s latest project, an LGBTQIA+ oral histories exhibition, has been a nearly yearlong one. What began as conversation in a shared space containing mutual interests and passions, defined the nucleus of my work here. The beginnings of this time had been an unpacking of what we felt as a collective was important to represent for an upcoming exhibition. We knew from the jump that we wanted to represent voices that may often go unheard; those whose experience may not be recounted upon by the mainstream perception of what it means to live an LGBTQIA+ life. 

Moving away from the typical portrait of queerness being a thrown brick in protest, that while important, we are more than our fight for freedoms; our stories can be found in the everyday, in the places we visit, the jobs we keep, the people we love and share our lives with. The given name of this exhibition, Ours to Tell, came only after we had completed our collection of stories, the self-described journey we undertook over several months of visits and interviews, holding dialogue with well over fifty years of experience. But what is in a name? Ours to Tell is a reclamation. It’s our way of saying “here is a story, told by a firsthand account of the storyteller”. It’s our way of saying “these words are cut from a book hidden away in the attic of my mind. I’ve ventured into the attic, and I’m dusting it off for you.” It’s our way of saying “this is where I come from”. 

While the journey of this project has been underpinned by a great deal of planning and preparation, what you can’t prepare for is what you might uncover in someone else’s story. You commit to the routine of presenting a series of questions, from you to the storyteller, with only a table between you. It comes as a surprise the level of detail, which is excavated by the storyteller, they are like a hoarder being handed a stepladder, invited to dig up their stowed away possessions from the attic. Your questions are prompts: “when did you first see your identity reflected in someone else?”, “what does a safe space look like to you?”, the list goes on. The exciting part is that you don’t know what’s coming next, and you are there, alongside the storyteller, who guides you through a journey which may well bring up a familiarity or nostalgia for the listener. During these times when I’ve had the great pleasure to listen to these stories, I can confidently say that I have felt every kind of emotion in response. I laughed. I have cried. I have been moved. I have been taken on a journey.

Enabling the participants of this project to confidently speak about their experiences has proved an undeniable joy, though I cannot understate how this project has affected those coordinating its launch. Fellow young producer Joss Copeman, like me had been drawn to this exciting opportunity, Copeman’s “personal work is largely centred around queer narratives and themes of identity and the self.” The journey which unfolded from Ours to Tell has been greatly beneficial, as it pertains to young LGBTQIA+ creatives and makers, taking inspiration from unheard voices, now affected and transformed by echoes of their experience. This is a feeling I know will resonate with the audience, and I can only hope it will stir others in future, to share what might be put away, gathering dust in the attic. 

I’d like to conclude with a quote that shook me like a cat in a tree, “Art is not just for oneself, not just a marker of one’s own understanding. It is also a map for those who follow after us.”

Written by Ivy Kelly, Amgueddfa Cymru Producer (Bloedd).

Bloedd is the platform for youth engagement at Amgueddfa Cymru.

Sgwrs gyda Theatr na n'Óg

Leisa Williams a Christopher Parry, 4 Medi 2024

Mae Theatr na n'Óg wedi bod yn frwd dros adrodd straeon ers 40 mlynedd ac wedi cydweithio gyda nifer o safleoedd Amgueddfa Cymru. Gyda'i gilydd, maent wedi cydweithio ar lawer o brosiectau sydd wedi dod â hanes a diwylliant Cymru yn fyw, gan ysbrydoli pobl ifanc ac oedolion ar draws llawer o weithdai a pherfformiadau. 

Mewn blynyddoedd blaenorol mae Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd ac Amgueddfa Genedlaethol y Glannau wedi cydweithio gyda nhw ar amrywiaeth o brosiectau. Yn 2009,  sioe Alfred Russel Wallace, y ffocws oedd ymchwil Wallace ar esblygiad a wnaeth sbarduno Darwin  i gyhoeddi 'On the Origin of Species'. Yn 2022, daeth stori Elgan Jones, bachgen 14 oed a arestiwyd am potsio yn 1898, drama ystafell llys oedd hon a osododd y gynulleidfa fel rheithwyr. Nawr, yn 2024, mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn gweithio gyda nhw unwaith eto ar brosiect yn archwilio hanes y bocsiwr Cuthbert Taylor, a anwyd ym Merthyr Tudful, mewn cynhyrchiad o'r enw 'The Fight.' 

Er mwyn cael dealltwriaeth ddyfnach o Theatr na n'Óg, 'The Fight, a rôl y mae Amgueddfa Cymru yn ei chwarae yn y bartneriaeth, eisteddodd Leisa Williams, Uwch Swyddog Dysgu Amgueddfa Genedlaethol y Glannau a Geinor Styles, Cyfarwyddwr Artistig Theatr na n'Óg, i gael sgwrs am brosiectau ddoe a heddiw. 

Defnyddiwch y chwaraewr cyfryngau i wrando ar y sgwrs yn llawn. 

Ynghylch ‘The Fight’ | 

Mae "The Fight' yn ddrama newydd sbon sy'n adrodd stori gwir am arwr bocsio Cymraeg. 

Yng nghymoedd difreintiedig y 1930au, roedd bocsio yn fwy na fath o chwaraeon; roedd yn ffordd allan o dlodi. Ganwyd Cuthbert Taylor yn Merthyr, gwelwyd nawr fel un o focswyr orau ei genhedlaeth, dylai fod wedi cael y cyfle i frwydro am deitl Prydeinig, ond cafodd ei wrthod oherwydd lliw ei groen. 

Gan Geinor Styles, Cyfarwyddwyd gan Kev McCurdy 

Adnodd Saesneg i ddysgwyr newydd i Amgueddfa Cymru

Loveday Williams, Uwch Swyddog Addysg, Cyfranogiad a Dehongli, 10 Mai 2023

Mae Amgueddfa Cymru wedi bod yn gweithio gyda Ffoaduriaid a Cheiswyr Lloches, gan gefnogi pobl i integreiddio i’w cymunedau newydd, ers blynyddoedd lawer. 

Fel rhan o’r gwaith hwn, rydyn ni wedi datblygu partneriaethau gyda chyrff allweddol fel Addysg Oedolion Cymru. Maen nhw wedi bod yn gweithio gyda ni dros y flwyddyn ddiwethaf, ochr yn ochr â’u myfyrwyr ESOL (Saesneg ar gyfer siaradwyr ieithoedd eraill), i ddatblygu adnoddau newydd i ddysgwyr ESOL er mwyn cefnogi dysgwyr Saesneg i archwilio ein hamgueddfeydd a’n horielau. 

Mae’r adnoddau newydd yn cwmpasu Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe, Amgueddfa Lechi Cymru yn Llanberis ac Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru yng Nghaerllion. 

Mae’r adnoddau wedi’u creu gan diwtoriaid Saesneg i ddysgwyr ac wedi eu profi gan ddysgwyr ESOL. Maen nhw’n dilyn cwricwlwm ESOL ac yn addas ar gyfer gwahanol lefelau, o Lefel Mynediad i Lefel 2. 

Erbyn hyn mae’r adnoddau newydd wedi’u profi, eu mireinio a’u treialu, ac maen nhw’n barod i’w lawrlwytho o’n gwefan i unrhyw ddysgwr neu grŵp ESOL sy’n ymweld ag un o’r amgueddfeydd (gweler y dolenni uchod). 

Mae gennym set o adnoddau ESOL hefyd ar gyfer Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru a gafodd eu datblygu mewn ffordd debyg fel rhan o Broject Creu Hanes a ariannwyd gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri yn 2014. 

Rydyn ni’n parhau i weithio gyda’n partneriaid ac aelodau o’r gymuned i ddarparu cyfleoedd ystyrlon i bobl sy’n wynebu rhwystrau i gymryd rhan yn y celfyddydau a threftadaeth ddiwylliannol.

Rydyn ni’n dysgu cymaint gan y bobl sy’n ymweld â’n safleoedd ac sy’n derbyn y cyfleoedd dysgu rydyn ni’n eu cynnig. 

Mae helpu pobl sydd newydd gyrraedd Cymru i ymgartrefu ac integreiddio i’w cymunedau newydd yn faes pwysig iawn o’n gwaith a gobeithio y bydd yr adnoddau newydd hyn i ddysgwyr yn gymorth i lawer o bobl ar y daith honno. 

Diolch yn fawr i Addysg Oedolion Cymru a’r tiwtoriaid a dysgwyr Saesneg sydd wedi cyfrannu at greu’r adnoddau newydd hyn i ddysgwyr. 

Pride 2022

6 Mai 2022

Ar ôl cofio rywsut sut i drefnu digwyddiad mor fawr ar ôl cyfnod mor hir, roedd Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn gartref i PRIDE ar 30ain Ebrill a Mini PRIDE ar 1 Mai. Roedd hi'n ymdrech fawr gan y tîm cyfan, gyda staff Ymgysylltu Cymunedol, Addysg, Digwyddiadau, ac Ymgysylltu Ieuenctid yn cydweithio â PRIDE Abertawe, Cyngor Dinas Abertawe a Heddlu De Cymru. Heb anghofio wrth gwrs y timau Blaen Tŷ, Technegol, Glanhau (roedd lot fawr o glitter!), Marchnata ac Elior. (Ymddiheuriadau i unrhywun dwi heb eu henwi – fe gyfrannodd pawb.)

Yn y gorffennol, PRIDE oedd y digwyddiad mwyaf yn yr Amgueddfa, gydag ymhell dros 4000 o bobl yn galw draw. Eleni dyma ni'n dewis canolbwyntio ar fod yn Fan Cymunedol yr ŵyl, gyda phecyn adloniant cymedrol, yn wahanol i'r prif lwyfan ar Lawnt yr Amgueddfa lle roedd stondinau bwyd a diod, a nwyddau.

Roedd yr adeilad yn llawn stondinau gwybodaeth, gwerthwyr crefft a chymunedol o bob math – YMCA Abertawe, Cyfnewid Llyfrau Oxfam, tîm rygbi hoyw/cynhwysol Swansea Vikings (roedden nhw'n boblogaidd iawn!), Proud Councils, a Gwasanaeth Tân Canol a Gorllewin Cymru (oedd hefyd yn boblogaidd am ryw reswm!).

Y tu allan roedd amrywiaeth o weithgareddau yng ngardd GRAFT, gan gynnwys gweithdy sgiliau Circus Eruption, drymio o Affrica, gweithdy hunaniaeth a darlunio sialc. Yno hefyd oedd côr cynhwysol True Colours, môr forynion croesawgar, flachddawns zumba a llawer mwy!

Fe dyrrodd pawb i'r stondin siarad i wrando ar Welsh Ballroom, cyn i ni glywed Christoper Anstee yn lansio'i gofiant newydd Polish the Crown gyda phanel holi ac ateb treiddgar yn trafod dod i oed yn LGBTQ+ ac effaith Cymal 28.

Dyma ni'n dechrau'r dydd fel arfer drwy ymuno â'r orymdaith drwy'r ddinas i ddangos ein cefnogaeth, a diolch byth roedd yr haul yn gwenu a'r dorf i gyd yn swnllyd eu cefnogaeth!

Yn y nos dyma ni'n gweld Welsh Ballroom yn dangos eu doniau wrth lwyfannu sioe ffasiwn hollgynhwysol, yn dathlu cyrff o bob math – ac roedd cyfle i'r gynulleidfa ymuno ar ddiwedd y sioe.

Plant a phobl ifanc oedd canolbwynt dydd Sul – diwrnod arall lliwgar llawn hwyl. Roedd yno deithiau My Little Pony a Trollz, crefftau a glitter ym mhobman, amser stori gyda brenhines drag, gweithdy holi ac ateb Beth yw PRIDE? gyda phobol ifanc Good Vibes, a gorymdaith PRIDE fach ciwt ofnadwy drwy'r Brif Neuadd.

Roedd e'n benwythnos ffantastig, a mor braf oedd gweld cymaint o wynebau cyfarwydd ar ôl oesoedd. Ar ôl camu i'r Amgueddfa a gweld yr adeilad yn enfys o liwiau LGBTQ+, gwnaeth un partner cymunedol grio mewn hapusrwydd gan ddweud 'Diolch, mae'n teimlo fel dod adre, mae mor braf teimlo galla i fod yn fi.'.

Ymlaen i 2023...

Mae Trawsnewid yma!

Oska von Ruhland, 10 Mawrth 2022

Mae’r arddangosfa rad ac am ddim i’w gweld yn Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Abertawe, rhwng 12 Mawrth a 17 Gorffennaf 2022.

Mae Trawsnewid yn datgelu ac yn dathlu hanes queer Cymru a newid cymdeithasol. Daw'r gwrthrychau yn yr arddangosfa o gasgliad LHDTQ+ Amgueddfa Cymru yn Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru, a'u cyflwyno gyda naratif newydd sbon ochr yn ochr â gweithiau celf queer Cymreig. Gall ymwelwyr gamu i'n gorffennol – gorffennol sy'n aml yn cael ei anghofio – a gweld sut mae'r frwydr dros newid cymdeithasol yn parhau hyd heddiw. Gyda gwrthrychau queer hanesyddol, o ddiwedd y 1700au hyd y pandemig presennol, mae amrywiaeth eang o gymunedau, hunaniaethau a mudiadau yn cael eu cynrychioli yn yr arddangosfa.

Dewiswyd y gwrthrychau sy'n cael llwyfan yn yr arddangosfa gan gyfranogwyr project Trawsnewid. Pobl ifanc yw'r rhain sy'n cynnal ac yn mynychu gweithdai sy'n trafod hanes a diwylliant pobl LHDTQ+ Cymru, ac maen nhw wedi cydweithio i ddatblygu thema'r arddangosfa, sy'n canolbwyntio'n bennaf ar gelf a chreu queer. Dros sawl wythnos mae'r bobl ifanc wedi mynd drwy'r casgliad a dewis y darnau sy'n sefyll allan fel conglfeini pwysig hanes queer Cymru.

Yn rhan o'r arddangosfa mae casgliad o weithiau newydd gan rai o'r gwirfoddolwyr. Mae pob gwaith wedi'i ysbrydoli gan agwedd ar hanes queer Cymru, boed yn eitem o'r casgliadau LHDTQ+ neu'n gymuned o'u cwmpas. Drwy gyfuno myrdd o gyfryngau artistig mae nhw'n taflu goleuni heddiw ar yr hanes anghofiedig hwn.

Bydd cyfle hefyd yn yr arddangosfa i weld Cabaret Queer – cyfres o ffilmiau byr gan gyfranogwyr Trawsnewid yn trafod eu profiadau, eu cysylltiad â Chymru, a'u hunaniaeth queer. Mae'r Cabaret i gyd i'w weld ar YouTube, ond yn yr arddangosfa gallwch chi ei fwynhau wrth ymgolli yn yr hanes a'r diwylliant sydd wedi'i gasglu a'i guradu gan bawb ym mhroject Trawsnewid a'r casgliad LHDTQ+.