Tai Fron Haul – Darlunio Hanes

Mae Lleucu Gwenllian yn artist llawrydd o Ffestiniog – cafodd ei chomisiynu i greu cyfres o ddarluniau i gofnodi penblwydd 21ain tai Fron Haul yn yr Amgueddfa Lechi. Dyma ychydig o eiriau ganddi’n disgrifio’r broses a’r profiad. Gallwch weld mwy o waith Lleucu ar ei chyfrif instagram @lleucu_illustration.

Ar ddechrau mis Gorffennaf mi ges i'r pleser o weithio efo criw yr Amgueddfa Lechi i greu darluniau o dai Fron Haul, i ddathlu 21 mlynedd wedi symud y tai o Danygrisiau, ger Blaenau Ffestiniog, i'r amgueddfa yn Llanberis.

Fy hoff ran o unrhyw brosiect darlunio ydi'r cyfle i ymchwilio a dysgu mwy am destun y darlun - roedd y prosiect yma yn benodol o agos at fy nghalon, gan mai o fro Ffestiniog y daeth y tai. Dwi 'chydig bach yn embarassed i gyfadda’ nad oeddwn i'n gwybod rhyw lawer am hanes tai Fron Haul cyn y prosiect yma, gan mai dim ond un oed oeddwn i pan y cafodd y tai eu symud. Doedd y twll gwag ger y safle bws yn Nhanygrisiau heb fy nharo fel dim mwy na rhan annatod o'r pentre.

Fel rhan o'r ymchwil mi fues i draw i'r safle gwpl o weithiau, a sefyll ar y bont sy'n croesi'r rheilffordd yn edrych i lawr ar lle oedd y tai, yn dychmygu sut fywyd oedd gan y bobl oedd yn arfer byw yno. Mae na rhywbeth od am weld cornel o'ch bro mewn golau hollol newydd.

Un o'r pethau wnaeth neidio allan ata'i oedd y creiriau bach yn y tai yn yr amgueddfa. Roedd 'na rywbeth amdanyn nhw yn dal fy nychymyg, a roeddwn i'n ffeindio fy hun yn dychmygu trigolion y tai yn dewis yr addurniadau, yn tynnu'r llwch oddi arnyn nhw, yn eu trefnu ac ail-drefnu, ac yn y blaen. Roeddwn i'n eu gweld nhw'n debyg i ambell i beth o dai fy neiniau a nheidiau i - roedd y ci bach serameg yn benodol yn fy atoffa o gŵn sydd gan Nain ar ei dresal, a'r hen gloc yn debyg ofnadwy i gloc fy hen daid.

Wrth drafod y prosiect mi ddywedodd Cadi fod rhai o'r creiriau yma - yn benodol y dolis Rwsiaidd a'r cwpannau ŵy 'Gaudy Welsh' - yn tueddu i ddiflannu bob tymor, gan fod ambell i ymwelydd yn cymryd ffansi atynt hefyd. Mae'n siwr fod pawb yn cael eu hudo gan y cipolwg mae nhw'n rhoi i ni o ffordd arall o fyw.

Roedd y gwaith ei hun yn dipyn o sialens - ddim yn unig gan fod y tai eu hunain yn reit wahanol i'r hyn dwi'n arfer ddarlunio, ond hefyd gan fy mod i'n teimlo dyled i fy mro i wneud y gwaith gore y gallwn i. Dwi'n ymwybodol fod gan Blaenau enw drwg weithiau (sy'n anheg, yn fy marn i) ond mae'r fro yn un dlws ofnadwy, a mi oeddwn i eisiau dangos hynny.

Diolch o galon i'r Amgueddfa Lechi am y cyfle yma, ac yn benodol i Lowri, Julie a Cadi.

Mae prosiectau wedi'u harwain gan bobl ifanc ar draws yr amgueddfa yn ran o gynllun Dwylo ar Dreftadaeth, a arianir gan Grant Tynnu'r Llwch Cronfa Treftadaeth y Loteri. Diolch yn fawr i'r Gronfa ac i holl chwaraewyr y Loteri Genedlaethol - dan ni'n croesi'n bysedd i chi!

Celf wedi ei ysbrydoli gan Fron Haul