Y gwir am seiclo i'r gwaith

Dwi'n byw yn bell o'r Amgueddfa, ac yn yr haf dwi'n tynnu'r llwch oddi ar fy meic ac yn paratoi ar gyfer y daith epig i'r Amgueddfa! Yn ddiweddar, fe wnaeth Amgueddfa Cymru cyflwyno cynllun Seiclo i'r Gwaith. Mae rhai tebyg i'w cael mewn gweithloedd eraill, hefyd. Hoffwn i rannu fy stori i (neu ran ohoni) a chynnig cyngor i eraill sydd ddim yn siŵr lle i ddechrau.

Prynais i fy meic ffordd cyntaf ar gynllun tebyg rhyw ddeuddeg mlynedd yn ôl, a dwi wedi bod wrth fy modd yn seiclo ers hynny. Wel, roedd y teithiau cyntaf yn anodd – roeddwn i’n rhedwr brwd, ond erioed wedi seiclo ar ffyrdd o’r blaen, ac roedd gen i daith 40 milltir i’r gwaith a 40 milltir yn ôl. Mae gen i atgof clir o fethu cerdded i fyny'r grisiau yn yr Amgueddfa, ac roedd gen i boen ofnadwy yn fy nghefn pan oeddwn i ar y beic, ond nawr, hyd yn oed yn fy mhedwar degau, rwy'n fwy heini nag erioed. Dwi hefyd yn gallu trwsio twll yn fy nheiar nawr, rhywbeth doeddwn i ddim yn gallu ei wneud am y pum mlynedd gyntaf o seiclo!

Taith epig…

Ar ddechrau'r haf, rwy'n teithio unwaith yr wythnos o Raglan ar hyd y lonydd i Gasnewydd, ac ymlaen i Gaerdydd drwy’r lefelau – sef cyfanswm o 34 milltir. Yn fuan wedyn rwy'n ymestyn y daith i Drefynwy (40 milltir) ac unwaith y flwyddyn rwy’n gwneud y daith lawn o 50 milltir drwy Fforest y Ddena, Lydney, Cas-gwent ac ymlaen drwy Gasnewydd i Gaerdydd. Mae amser yn ffactor wrth gwrs ar deithiau mor bell, felly rwy'n tueddu i seiclo’n gyflym – rwy’n anelu at 20 milltir yr awr ar gyfartaledd, sydd yn bosib, hyd yn oed wrth gario gliniadur. Fodd bynnag, mae angen bod yn wyliadwrus o'r blaenwynt ofnadwy… ond stori arall yw honno.

Doedd seiclo ddim wastad mor rhwydd…

Mae effaith seiclo ar eich corff yn raddol ond yn bositif iawn. Mae’n well o lawer ar eich cymalau na rhedeg, ond bydd y gwahaniaeth y mae'n ei wneud yn dibynnu ar nifer o ffactorau, gan gynnwys pa mor bell rydych chi'n seiclo ac am ba hyd, a hefyd y dwyster – mae mynd i fyny bryn yn galetach na seiclo ar y gwastad. Wrth seiclo am y tro cyntaf, gall y poenau hyn fod yn annifyr – ar ôl fy nhaith hir gyntaf i’r gwaith ar y beic, roedd fy mhengliniau yn teimlo fel pe baen nhw’n cael eu gwthio ar wahân, oherwydd doedd gen i mo'r cyhyrau sydd eu hangen ar gyfer seiclo. Does gen i ddim y fath broblemau nawr.

Mae eich corff yn addasu…

Nawr, wrth gyrraedd y gwaith rwy'n teimlo'n iawn ac yn iach, ond roeddwn i'n teimlo'n wahanol iawn ar y dechrau. Pan ddechreuais i seiclo, fe fyddwn i wedi blino'n aml, ond mae eich corff yn addasu. Dwi'n dod o gefndir gweithgar iawn o hyfforddi a chwarae hoci maes ar lefel uchel dair gwaith yr wythnos am ryw 20 mlynedd. Roedd fy lefel ffitrwydd cyffredinol yn dda iawn o ganlyniad i’r holl redeg, ond roedd gen i’r cyhyrau anghywir. Dywedodd rywun wrthyf i yn ddiweddar bod seiclo yn ‘lefelwr’ da – gallwch chi ‘berfformio’ ar lefel uchel am gyfnod llawer hirach nag y byddech chi wrth wneud unrhyw chwaraeon eraill sy’n cynnwys rhedeg. Mae fy amseroedd seiclo eleni'n gyflymach o lawer na phan oeddwn i'n hyfforddi i chwarae hoci drwy'r amser!

Cymudo gyda gliniadur a chynghorion eraill

Rwy'n cario sach deithio ganolig sy’n cynnwys fy ngliniadur mewn casyn (heb y gwefrwr i wneud y bag yn ysgafnach, gan fod modd ei wefru yn y gwaith). Wedyn, mae gen i fag o ddillad gwaith i'w wisgo, a llawer o fwyd i ginio. Mae popeth yn y sach deithio wedi'i lapio mewn sawl bag plastig, rhag ofn iddi fwrw glaw. Mae gen i fagiau bach iawn wedi'u hatodi i fy meic ar gyfer tiwbiau mewnol sbâr a phethau eraill yn fy mhecyn trwsio.

Manteision ac anfanteision seiclo, a phethau i'w hystyried

Mae prynu beic yn gost fawr erbyn hyn, ond rydych chi'n arbed arian drwy beidio talu am barcio, tanwydd ac ôl traul ar gar. Ar y llaw arall, mae'r daith yn cymryd llawer hirach. Os ydych chi'n cerdded neu'n dal y bws i'r gwaith, gall seiclo fod yn gyflymach ac yn rhatach hefyd. Gall oerfel a gwlypter y gaeaf fod yn rheswm dros beidio seiclo, ond erbyn hyn mae cymaint o opsiynau ar gyfer dillad cynnes sy'n gwrthsefyll gwynt a glaw. Mae'r amser mae'n cymryd i fi baratoi ar gyfer y diwrnod gwaith yn hirach ar ôl seiclo nag y byddai petawn i'n gyrru – e.e. cloi fy meic, newid fy nillad ac yn y blaen, ond yn sicr mae'n bosib ei wneud

Cyrraedd uchelfannau newydd

Erbyn hyn, sawl beic newydd yn ddiweddarach ac wedi i mi symud tŷ yn bellach fyth i ffwrdd, rwy'n arwain teithiau seiclo o dros gan milltir neu fwy, ac rydw i wrth fy modd yn dringo bryniau serth. Mae'n fyd o wahaniaeth o gymharu â fy mhrofiadau cynnar o gymudo, lle roeddwn i'n ofni'r bryn serth drwy Gas-gwent. Ar ddydd Sadwrn 24 Mehefin, cymerais ran mewn her a drefnwyd gan Glwb Seiclo Cas-gwent, er budd Tîm Achub Mynydd Bannau Brycheiniog. Seiclon ni i fyny Bryn Llangynidr deg waith – efallai na fyddai hynny at ddant pawb! Doedden ni ddim yn rasio, ond er fy syndod, fi oedd y person cyntaf i gwblhau'r her. Yr ystadegau: dringo 4,325m i fyny, teithio 124km a seiclo am 6 awr a hanner.