: Ymgysylltu â'r Gymuned

Mayu Seguchi

Helo, Mayu Seguchi ydw i ac rydw i newydd ennill gradd BSc (Anrh) mewn Bioleg Bywyd Gwyllt Rhyngwladol o Brifysgol De Cymru. Y cwestiwn mwyaf cyffredin yr ydw i wedi ei gael ers symud i ffwrdd o fy nhref fach ym Michigan yw "Pam Cymru"? Rwy’n ateb yn syth, bob tro, drwy ganmol y cwrs prifysgol oherwydd bod cymaint o deithio yn rhan o’r cwricwlwm. Mae gen i straeon am fy mhrofiadau - am y gyr o eliffantod Affricanaidd wnaeth ein bygwth ni yn Ne Affrica, neu am nofio mewn afon hyfryd yng Nghoedwig Law Chiquibul yn Belize, wrth i adar seithliw hedfan uwch ein pennau. A byddaf yn siŵr o sôn wrth unrhyw un sy’n fodlon gwrando sut i mi blymio naw gwaith i’r ail farriff mwyaf yn y byd, a sut y gwnaeth hynny agor llwybr newydd ac annisgwyl i mi i fyd bioleg forol. Mi es i mor bell â dewis traethawd hir ar yr iguana er mwyn i mi allu byw ar ynys fach oddi ar arfordir Honduras am ddau fis, gan blymio a snorclo bob munud sbâr.

Felly, pan ddaeth cyfle yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd i weithio gyda llyngyr gwrychog morol, aka polychaetes, roedd yn rhaid imi gyflwyno cais. Yn fy niwrnod cyntaf, osgoi mynd ar goll ar hyd llwybrau dryslyd coridorau’r amgueddfa oedd y brif dasg ac yna dechrau dysgu am y dulliau digideiddio y mae’r amgueddfa yn eu defnyddio ar gyfer sbesimenau. Dim ond ar ôl imi gael trefn ar bethau a dechrau gweithio gyda’r casgliad y sylweddolais pa mor anhygoel ydoedd mewn gwirionedd. Cafwyd y samplau gan R. D. Purchon o bum lleoliad ar hyd Môr Hafren: Llan-bedr Gwynllŵg, Ynys Sili, Harbwr y Barri, Breaksea Point, a Thwyni Dale. Mae hyn yn golygu bod pob sbesimen rwy'n ei drin wedi byw yn nyfroedd Cymru o amgylch Caerdydd! A finnau wedi teithio dramor ar gyfer fy ngwaith maes i gyd, roedd yn hawdd cael fy swyno gan farriffiau lliwgar a mamaliaid morol mawr. Ond mae'r casgliad hwn wedi agor fy llygaid i'r bylchau yn fy ngwybodaeth am rywogaethau rydw i’n rhannu fy nghartref â nhw ac sy’n rhoi cyfle i mi ddysgu mwy. Felly, erbyn hyn, pan fydd pobl yn gofyn i mi pam y symudais i Gymru, rwy’n gallu ateb "Pam lai?” Gyda’r holl fywyd gwyllt hardd, o balod i lyngyr gwrychog, mae cymaint i'w ddarganfod.

Mewn amgueddfeydd sydd â chasgliadau mawr, fel Amgueddfa Cymru, mae bron yn amhosibl cofrestru pob sbesimen sy'n dod i law. Fodd bynnag, mae hyn yn cyfyngu ar faint o wybodaeth y gallwn ei ganfod am rywogaeth, ac mae hynny'n cynnwys gwybodaeth sy’n werthfawr i ffawna Cymru a'r DU. Felly, cafodd fy nghydweithwraig, Caitlin Evans (gweler isod), a minnau y dasg o 1) curadu'r sbesimenau yng nghronfa ddata yr amgueddfa a 2) tynnu llun o bob sbesimen a’i atodi. Byddaf yn trafod y fethodoleg a ddefnyddiwyd ar gyfer curadu'r casgliad gan Purchon (1950), cyn i Caitlin esbonio sut yr aethon ni ati i ddelweddu ein gwaith gyda'r llyngyr gwyrchog.

I guradu'r casgliad, defnyddiais gronfa ddata FileMaker Pro gyda thempled a ddatblygwyd gan yr amgueddfa (Ffigur 1). Ar gyfer pob sbesimen, cofnodais enw'r casgliad, rhif derbyn (rhif unigryw sy'n ein galluogi i leoli pob sbesimen), a dyddiad casglu'r sbesimen, yn ogystal â theulu, genws a rhywogaeth y sbesimen. Roedd pob sbesimen hefyd yn nodi safle casglu sydd, o'i baru â thraethawd PhD R. Denison Purchon ar The Littoral and Sublittoral Fauna of the Northern Shores, near Cardiff a Dale Fort Marine Fauna a olygwyd gan J.H. Crothers, yn rhoi'r wybodaeth angenrheidiol i mi bennu cyfesurynnau hydred a lledred bras yr ardal lle tarddodd y sbesimen. Hefyd, roedd y papurau hyn yn cynnwys llawer mwy o gyd-destun ar gyfer safleoedd casglu'r sbesimenau, gyda rhai unigolion yn disgrifio'r gwaddodion lle cawsant eu darganfod. Ar ôl cofnodi'r gwaddod a chwblhau'r dogfennau hyn, byddai gwybodaeth adnabod allweddol yn cael ei hargraffu ar labeli llai i'w cadw yn y jar gyda'r sbesimen (Ffigur 2). Gyda'r casgliad wedi'i guradu'n llawn ar gronfa ddata yr amgueddfa, roedd hi'n bryd dechrau'r broses ddelweddu.

Caitlin Evans

Dychmygwch allu dysgu am anifeiliaid sy'n gwbl angof i bobl ac ymchwilio iddynt. Infertebratau morol yw’r llyngyr gwrychog, a dydy rhai pobl ddim hyd yn oed yn gwybod amdanyn nhw oherwydd eu natur o gloddio yn y tywod. Maen nhw'n byw ar hyd traethlinau a llanw ein hoff draethau ac mae’n hawdd i rywun beidio â sylwi arnyn nhw o gwbl. Caitlin ydw i, myfyrwraig Bioleg sydd ar flwyddyn olaf fy ngradd israddedig ym Mhrifysgol De Cymru. Ar hap y daeth y cyfle i mi weithio ar leoliad yn Amgueddfa Cymru - doedd gan i ddim bwriad go iawn i fynd ar leoliad. Ond pan soniodd un o'm darlithwyr am y cyfle hwn, roeddwn i'n gwybod bod rhaid i mi fachu ar y cyfle. Pan ddechreuais yn y brifysgol, doeddwn i ddim yn siŵr pa faes i’w ddilyn. Ond cyn gynted ag y dechreuais i astudio ecoleg a sŵoleg, taniwyd diddordeb angerddol yn y pwnc. Teithiais i goedwig law ac arfordir Belize am fis, gan ennill profiad ymarferol a chael cipolwg heb ei ail ar sut brofiad fyddai gweithio yn y maes. O rwydi dal adar ac ystlumod i sgwba ddeifio, fe wnaeth y profiad hwn atgyfnerthu fy niddordeb. Ar hyn o bryd, rwy'n casglu data ar gyfer fy mhrosiect traethawd hir ar boblogaethau ystlumod, gan gasglu data ar gyfer yr Ymddiriedolaeth Cadwraeth Ystlumod ynghyd â chwblhau'r lleoliad hwn, sy'n golygu bod fy wythnosau i'n llawn dop o weithgareddau sŵoleg.

Yn ystod fy amser yn yr amgueddfa, cefais y dasg o guradu a chwblhau gwaith delweddu ar Gasgliad Mendelssohn gan fy ngoruchwylydd Dr Teresa Darbyshire (Uwch Guradur: Infertebratau Morol). Mae hwn yn gasgliad enfawr o tua 115 o sbesimenau sydd wedi'u cadw mewn hylif. Maen nhw'n amrywio o samplau bach y gallwch prin eu gweld i lyngyr mawr sydd prin yn ffitio yn eu jariau. Mae'r sbesimenau sydd yn y casgliad hwn i gyd wedi'u casglu ar ynys Guernsey gan J.M. Mendelssohn ac wedi eu cadw mewn ethanol. Mae gweithio gyda'r casgliad hwn wedi fy helpu i werthfawrogi bioamrywiaeth rhan o’r byd sy’n anghyfarwydd i mi. Mae'n rhoi cipolwg heb ei ail ar fyd natur yr ardal honno. 

Fel i Mayu grybwyll, roedd y dasg o guradu'r casgliad hwn yn cynnwys chwilio'n drylwyr trwy draethawd ymchwil PhD Mendelssohn o 1976 er mwyn darganfod union leoliadau casglu'r sbesimenau hyn. Trwy ddefnyddio'r traethawd ymchwil a chymorth Google Maps dibynadwy, roedd modd i mi bennu cyfesurynnau hydred a lledred ar gyfer pob sbesimen a'u cofnodi yn y gronfa ddata. Cafodd pob manylyn ei nodi ar y gronfa ddata gan gynnwys yr holl wybodaeth dacsonomaidd a hyd yn oed manylion gwaddodion. Ar ôl cwblhau hyn ar gyfer pob sampl, aethom ati i baratoi labeli ffres ar gyfer y samplau hylif corfforol. Roedd hyn yn cynnwys agor y samplau a rhoi label newydd yn y jar. Dull hawdd a chyflym o adnabod y sbesimen.

Y cam nesaf fyddai llywio'n ffordd trwy'r ddrysfa i lawr i'r ystafell ddelweddu. Roedd y broses o ddelweddu'r sbesimenau hyn yn cynnwys y profiad corfforol o sut i ymdrin â sbesimenau hylif wedi'u cadw, yn y ffordd gywir. Roedd tynnu'r llyngyr gwrychog wedi'u cadw allan o'r jar a dadansoddi manylion anhygoel a nodweddion esblygiadol y llyngyr hyn yn wirioneddol anhygoel. Roedd y gwaith delweddu yn rhoi cyfle i ni ennill sgiliau na fydden ni byth wedi'u datblygu oni bai am yr amgueddfa, gan gynnwys sut i drafod hen sbesimenau yn iawn - a chawsom hefyd ein trwytho mewn ffotograffiaeth. Yn ystod ein hamser yn yr amgueddfa, buom yn ddigon ffodus i dreialu project DISSCO (System Ddosbarthedig ar gyfer Casgliadau Gwyddonol) sy'n cynnwys digideiddio casgliadau'r amgueddfa. Mae’r project helaeth hwn yn cynnwys POB casgliad, a'r gobaith yw y bydd y casgliadau morol yn rhan ohono rywbryd yn y dyfodol (Ffigur 3).

Cam cyntaf y broses ddelweddu yw cwblhau delwedd archwilio, sef tynnu llun o bopeth sy'n bresennol yn y jar (Ffigur 4). Gan ddefnyddio gefeiliau, byddem yn tynnu'r sbesimen allan a'i roi mewn dysgl petri llawn ethanol. Byddem wedyn yn cymryd yr holl labeli, hen a newydd, ac yn eu  gosod yn daclus mewn ffrâm. Yna, byddem yn ychwanegu cod QR ar gyfer proses DISSCO. Ar ôl tynnu lluniau o du blaen a thu ôl y labeli a'r sbesimen, byddem wedyn yn symud ymlaen i'r delweddau o’r sbesimen. Mae Ffigur 5 yn dangos manylion y sbesimen, er enghraifft mae gan Arenicola marina nifer benodol o 'gylchoedd' ar ei ben a ddefnyddir i'w adnabod. Mae'r broses hon o ddelweddu sbesimenau yn golygu tynnu sawl llun ar lefelau ffocws gwahanol, sydd wedyn yn cael eu cyfuno i greu ffotograff hynod glir a manwl. Yna, rydyn ni'n defnyddio meddalwedd Helicon Focus i rendro'r ddelwedd derfynol hon cyn ei throsglwyddo i Photoshop i ychwanegu bar graddfa. Cwblhawyd y broses hon ar gyfer fy nghasgliadau i a Mayu (Ffigur 5). Byddem yn cyfnewid tasgau’n rheolaidd, gan roi cyfle i ni feithrin ein sgiliau delweddu ymhellach (Ffigur 6). Ein tasg olaf yn ystod ein hamser yn yr amgueddfa oedd defnyddio Photoshop i olygu ein delweddau i'w gwneud yn lân ac yn daclus. 

Mae'r profiad ar leoliad wedi caniatáu i ni ennill sgiliau gwerthfawr a fyddai’n amhosibl eu cael yn unrhyw le arall. Bu'n brofiad anhygoel sydd wedi agor y drws i fyd y gwyddorau naturiol ac mae’n gam anhygoel yn ein gyrfaoedd i’r dyfodol.

Roedd ein cyfnod yn yr amgueddfa yn llawn hwyl a rhyfeddodau, diolch i bawb yn yr adran gwyddorau naturiol. Yn ogystal â'r adran forol, cawsom bersbectif mewnol o sawl adran arall gan gynnwys fertebratau a botaneg - rydyn ni'n hynod ddiolchgar iddyn nhw, ac wedi meithrin cyfeillgarwch newydd trwy gydweithio. Diolch i'r staff ac i’n goruchwylydd, Teresa Darbyshire, am greu amgylchedd gwaith mor gynnes a chroesawgar ac am sicrhau amser anhygoel i ni yn yr amgueddfa. Rydyn ni wedi ehangu ein gwybodaeth yn aruthrol, ac allen ni ddim fod wedi gofyn am brofiad gwell. 

Fel rhan o brosiect REACH Cymru (Trigolion yn Ymgysylltu â'r Celfyddydau, Diwylliant a Threftadaeth), rydym wedi cael y pleser o weithio gyda grwpiau o Innovate Trust a First Choice - dau sefydliad sy'n cefnogi pobl ag anableddau dysgu yn Rhondda Cynon Taf a Bro Morgannwg. Dros y misoedd diwethaf, rydym wedi dod at ein gilydd ar gyfer cyfres o weithdai creadigol i gysylltu â'n hanes a'n treftadaeth leol trwy gelf a chreadigrwydd.

Ers dechrau REACH, rydym wedi cynnal chwe gweithdy sy'n canolbwyntio ar amgueddfeydd. Dechreuon ni gyda thaith gerdded ymwybyddiaeth ofalgar o amgylch Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru. Rhoddodd gyfle i ni i gyd arafu, sylwi ar ein hamgylchoedd, a sgwrsio mewn lleoliad hamddenol. Roedd yn gosod tôn ysgafn ac agored, un sydd wedi cario trwy'r holl sesiynau ers hynny.

Un o'r uchafbwyntiau oedd ymweliad gan ein Prif Guradur Datblygu Casgliadau: LHDTC+, Mark Etheridge. Rhannodd Mark straeon LHDTC+ pwerus o gasgliadau'r amgueddfa, a arweiniodd at sgyrsiau meddylgar. Rhoddodd le i'r grŵp fyfyrio, gofyn cwestiynau a chysylltu'r straeon hynny â'u profiadau eu hunain. Dywedodd Rhys, un o'r cyfranogwyr, “The LGBTQ+ activity at St Fagans was important to me, after that I started to talk to people and be more open with the group about being gay” Ychwanegodd Zac “this is for me, I’m gay so this is for me, look it’s cool”.

Wedi'u hysbrydoli gan wrthrychau o'r amgueddfa, dechreuodd y grŵp greu eu gwaith celf eu hunain. Roedd rhai pobl yn braslunio delweddau a negeseuon, tra bod eraill yn dylunio crysau-T. Yr hyn oedd yn sefyll allan mewn gwirionedd oedd y meddylgarwch y tu ôl i bob darn. Roedd gan bob dyluniad ystyr ac yn adlewyrchu rhywbeth go iawn i'r person a'i gwnaeth. Yn ôl Rhys “Two of my favourite activities were the art lesson with Marion and designing a t-shirt about what being Welsh meant to me. I liked them because I liked sitting down with friends and support workers, just having fun and getting creative”.

Roedd rhai o'n gweithdai mwy diweddar yn canolbwyntio ar Pride. Arweiniodd dau o Gynhyrchwyr Amgueddfa Cymru sesiwn ddifyr am hanes ac arwyddocâd Pride, a wnaeth tanio lawer o chwilfrydedd a thrafodaeth. Cafodd y grŵp y dasg o greu baneri beiddgar, llachar y gellid eu cario yn yr orymdaith. Roedd y sesiynau hyn yn llawn brwdfrydedd, digon o liwiau ac ymdeimlad gwirioneddol o ddathlu.

Mae REACH yn ymwneud â dysgu sgiliau newydd a gwneud ffrindiau newydd. Mewn gweithdai, rydym yn clywed straeon sydd heb gael eu clywed o’r blaen i uwcholeuo a chryfau balchder, yn ogystal â defnyddio talentau pobl leol i herio’r stigma y mae eu cymunedau yn eu hwynebu. Gwrandewch ar beth sydd gan Eve, Cydlynydd Iechyd a Lles ar gyfer First Choice, i'w ddweud

"Being part of the Wales REACH Project, I've loved seeing a core group form of people who are passionate about learning, sharing and creating. Wales REACH has provided the group with opportunities to try new things and form new friendships; some of these people may have never otherwise crossed paths despite their common interests. Their energy and enthusiasm has been infectious and it's been wonderful to join in with some of the sessions, hosted by kind and knowledgeable facilitators".

Cadwch lygad am flogiau eraill sydd ar ddod, yn arddangos y gwaith anhygoel sydd wedi bod yn digwydd ar draws ein holl gymunedau sy'n cymryd rhan.

Mae REACH Cymru yn bosibl diolch i gymorth Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol. Mae REACH Cymru yn bartneriaeth rhwng tri ar ddeg o sefydliadau ac yn cael ei arwain gan y Brifysgol Agored ac Amgueddfa Cymru. Mae’n cael ei ariannu gyda grant gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol. Dechreuodd y cyfnod presennol yn hydref 2024 ac mae disgwyl iddo barhau tan hydref 2026.

Diwrnod 1 

Beth wnaethom ni heddiw ‘ma?

Yn ein diwrnod cyntaf yma bu i ni fynd am dro o amgylch yr ardal gan ehangu ein dealltwriaeth am hanes y chwareli. Yn ogystal, bu i ni ymweld gyda’r Ysbyty Chwarel gan ddysgu mwy am afiechydon a chlefydau a byddai’r chwarelwyr yn eu hwynebu.

Pa sgiliau ddysgon ni o’r profiad?

Gan fod disgyblion ysgol wedi dod i ymweld gyda’r Amgueddfa cawsom ddysgu sut i weithio gydag ymwelwyr - yn enwedig plant iau, a dysgu mwy am yr ardal o wrando ar y cyflwyniad. Wrth gerdded o amgylch yr ardal, yn sicr, rydym wedi dysgu llawer mwy am hanes y chwareli a’r chwarelwyr.

Diwrnod 2

Beth wnaethom ni heddiw ‘ma?

Heddiw yr aethom ni i Gastell Penrhyn. Yma, bu i ni gerdded o amgylch y castell a gwylio arddangosiad naddu a hollti. Yn yr arddangosfa cawsom ddysgu fwy am ddylanwad llechi, nid yn unig yng Nghymru, ond ar draws y byd. Gofynnom hefyd am adborth gan y gwylwyr. Tra yn ymweld â’r Castell, bu i ni ddarganfod gwely wedi ei greu yn gyfan gwbl o lechan!

Pa sgiliau ddysgon ni o’r profiad?

Wrth drafod gyda chynulleidfa’r arddangosfa, bu i ni ddatblygu sgiliau trafod cyhoeddus a derbyn adborth ac roedd o fodd er mwyn magu hyder a sgiliau cyfathrebu.

Diwrnod 3

Beth wnaethom ni heddiw ‘ma?

Diwrnod hanesyddol heddiw yn Ysbyty’r Chwarel. 

Cawsom ehangu ein dealltwriaeth hanesyddol o’r ysbyty, yr ardal, y chwareli a’r chwarelwyr. Daethom yn ôl i’r swyddfa wedyn i weithio ar ein blog ac am gyfarfod.

Pa sgiliau ddysgom ni o’r profiad?

Drwy weithio ar y blog rydym wedi cryfhau ein sgiliau dylunio, gwirio ac iaith. Ac wrth gwrs, drwy wario amser yn Ysbyty’r Chwarel cawsom ehangu ein dealltwriaeth hanesyddol.

Diwrnod 4

Beth wnaethom ni heddiw ‘ma?

Heddiw cawsom roi ein sgiliau ffilmio a technegol i’r defnydd drwy gymryd clipiau fideo ar gyfer ‘insta reels’. Erbyn diwedd y dydd roeddem wedi casglu clipiau fideo ar gyfer reel ‘Helfa Natur’ ac ar gyfer reel ‘Wythnos Profiad Gwaith’.

Pa sgiliau ddysgom ni o’r profiad?

Yn sicr, cryfhaom ein sgiliau TGCh wrth ddefnyddio camerâu, mics, a dysgu sut i greu cynnwys ar gyfer cyfryngau cymdeithasol.

Diwrnod 5

Beth wnaethom ni heddiw ‘ma?

Heddiw roedden ni'n help setio fyny stondin yr Amgueddfa Lechi ar gyfer Trail Marathon Eryri 2025. Ar ôl hynny daethom yn ôl i’r swyddfa i orffen ein blog ac y reels.

Pa sgiliau ddysgom ni o’r profiad?

Drwy setio’r stondin i fyny cryfhaom ein sgiliau gwaith tîm ac wrth gwrs ein sgiliau corfforol! Drwy orffen y blog a'r reels fe wnaeth ganiatáu inni gryfhau eich sgiliau golygu a thechnoleg.

Ewch draw i Facebook i weld Reel sy'n cofnodi amser Cari a Mari ar brofiad gwaith i glywed fwy! 

Mae Amgueddfa Cymru yn cynnal amrywiaeth o ddigwyddiadau cymdeithasol a dathlu i gydnabod a dathlu ein gwirfoddolwyr drwy gydol y flwyddyn. Bob haf rydym yn trefnu digwyddiadau dathliadau yng Nghaerdydd, Abertawe, Drefach Felindre, a Gogledd Cymru i ddathlu Wythnos y Gwirfoddolwyr. Mae Wythnos y Gwirfoddolwyr yn ddathliad yn y DU o bopeth sy'n ymwneud â gwirfoddolwyr ac mae'n digwydd bob blwyddyn rhwng 1-7 Mehefin.

Roedd dathliadau haf eleni yn unigryw!

Fe wnaethon ni gynnal ein parti stryd cyntaf erioed y tu allan i'n dau adeilad eiconig, Neuadd y Gweithwyr Oakdale a Thafarn y Vulcan, yn Sain Ffagan. Daeth dros 60 o wirfoddolwyr ledled Caerdydd i gael pizza fegan gyda sides a pheint dewisol yn y Vulcan. Cafodd Nia Williams, Cyfarwyddwr Profiad, Dysgu ac Ymgysylltu, y siawns i ddweud diolch i bob gwirfoddolwr yn unigol yn ystod y digwyddiad. Fe wnaethon ni hefyd gynnal ein cwis enwog, a oedd eleni'n ymddangos yn addas iawn yn y Vulcan. Enillodd Gwirfoddolwyr y Clwb Crefftau gwis eleni!

Yng Ngogledd Cymru, mae Amgueddfa Lechi Genedlaethol ar gau ar gyfer ailddatblygu, felly wnaeth gwirfoddolwyr ymweld ag Amgueddfa ar y Lôn, gweld chwarelwyr Castell Penrhyn yn perfformio eu harddangosiadau hollti llechi. Wnaeth y gwirfoddolwyr mwynhau'r siawns i gael cip o gwmpas ystafelloedd hanesyddol yng nghastell, yn dysgu am y linc rhwng y castell a’r diwydiant llechi.

Cafodd gwirfoddolwyr yn GRAFT, Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, sesiwn gwneud mosaig gydag artist i greu gwaith celf gyda'r awgrym 'beth mae'r ardd GRAFT yn ei olygu i mi'. Dilynwyd hyn gan pizza a seremoni wobrwyo yn dathlu'r chwynwr gorau, y dewin dŵr, ac ati. Gorffennwyd y sesiwn gyda sesiwn drymio gan One Heart Drummers.

Yn lle ein cinio a'n gweithgaredd crefft arferol, cafodd gwirfoddolwyr yn Amgueddfa Wlân Genedlaethol ddiwrnod allan i ymweld â Depo Didoli Gwlân Prydain a'r amgueddfa leol. Fe ddywedon ni unigryw!

Dyma’n ffordd i ddweud Diolch i’n gwirfoddolwyr arbennig a wnaeth rodd dros 34,880 o oriau blwyddyn ddiwethaf!

“Volunteers are a highly valued part of our family here at Amgueddfa Cymru. Volunteers enrich and add value to the way we inspire learning and enjoyment for everyone through the national collection of Wales. They enable a much wider, and more diverse range of voices, experiences and perspectives to contribute to the delivery of that core purpose than we could ever achieve solely through the staff body.  I started my culture and heritage career with a volunteering placement many years ago. Volunteering changed my life, and it’s wonderful to see the wide range of ways in which volunteering changes lives in Amgueddfa Cymru.” Jane Richardson, Chief Executive, Amgueddfa Cymru.

Eisiau Cymryd Rhan? Cymryd Rhan / Amgueddfa Cymru
 

To celebrate Pride Month this year, some of our amazing ACPs will be hosting Pride themed workshops across some of our museums this June. As part of that celebration, we asked them to reflect on the themes and inspiration behind their workshop and what Pride means to them. 

Mae Balchder wedi golygu cydsefyll a chydfrwydro erioed, ac am byth. 

“You have worn our badge ‘Coal Not Dole’ and you know what harassment means, as we do. Now we will support you. It won’t change overnight, but now a hundred and forty thousand miners know … about black [communities] and gays and nuclear disarmament and we will never be the same.”

Geiriau David Donavan ar ran glowyr Dulais o flaen tyrfa o 1,500 yn y Pits and Perverts Ball, Camden, 10 Rhagfyr 1984

Cefais i fy ysbrydoli i gynnal gweithdai creu bathodynnau cwiar/cydsefyll ar gyfer Bloedd diolch i ddylanwad yr LGSM. Grŵp oedd Lesbians and Gay Men Support the Miners wnaeth gefnogi a chodi arian yn ystod Streic y Glowyr 1984-85. Dyma nhw'n creu cysylltiadau â chymunedau glofaol De Cymru, gan gynnwys Castell-nedd, Dulais ac Abertawe, a chodi arian ar gyfer grwpiau cefnogi menywod. Mae bathodyn gan y grŵp nawr yn rhan o gasgliad Amgueddfa Cymru. Cafodd y bathodyn ei ddylunio gan yr ymgyrchydd, ac aelod o'r LGSM, Jonathan Blake.

Mae LGSM yn esiampl wych o ymgyrchu croestoriadol, a chydsefyll cwiar. Fel y gwelwn ni o ddyfyniad David Donovan, pwrpas y mudiad yw cefnogi grwpiau eraill ac uno yn erbyn systemau sy'n gormesu ac arwahanu. Roedd LGSM yn teimlo'n gryf y dylai dosbarthiadau cymdeithasol gydsefyll, ac yn cymharu triniaeth y cyfryngau o gymunedau glofaol ac LHDTC+ (pardduo Undeb Cenedlaethol y Glowyr a lledu gwybodaeth gamarweiniol am y pandemig HIV/AIDS). Profodd y ddau grŵp hefyd drais yr heddlu a dod yn gocyn hitio gwleidyddol. 

Roedd yr LGSM yn gymuned bwysig i bobl oedd yn dioddef gyda HIV/AIDS, fel Jonathan Blake oedd yn un o'r bobl gyntaf yn y DU i dderbyn diagnosis HIV. Doedd y cyhoedd ddim yn deall HIV ar y pryd, ac roedd stigma mawr tuag at y cyflwr, felly gallai hafan yng nghymuned yr LGSM fod yn radical a chwyldroadol i ddioddefwyr.

Cododd yr LGSM filoedd o bunnoedd i gefnogi glowyr oedd ar streic, gan gynnal perfformiadau o'u dawns 'Pits and Perverts' enwog i godi arian ar gyfer y glowyr a'u teuluoedd. Ar y llaw arall, daeth llawer o lowyr i orymdeithio yn Pride⁠, ac yn ddiweddarach yn y flwyddyn gwthiodd yr NUM i hawliau LHDT gael eu cynnwys ym mholisiau y TUC (Cyngres yr Undebau Llafur) a'r Blaid Lafur. Dyma esiampl berffaith o'r effaith cymdeithasol pwysig y gall cydsefyll rhwng ymgyrchwyr ac ar draws dosbarthiadau cymdeithasol ei gael.

Mae mwy o angen nag erioed heddiw i ledu'r neges hon. Yn barod eleni rydyn ni wedi gweld erydu hawliau LHDTC+, pardduo ac erlid cymunedau traws, a thwf pleidiau asgell-dde. Rydyn ni wedi gweld hil-laddiad ar draws y byd, gwarth gwleidyddol, a gwadu hawliau dynol. Rydyn ni hefyd wedi gweld tactegau gwleidyddol a safbwyntiau yn y cyfryngau sydd yn fwriadol yn ceisio ein llethu a'n rhannu ni. Ac rydyn ni fel cymunedau wedi cael ein brifo gan y safbwyntiau hyn, a'r systemau sy'n erydu ein hawliau, ein buddion a'n lles. 

Ac felly yn ystod Mis Balchder rhaid i ni uno, a chydsefyll. Rhaid i ni arddel ysbryd LGSM er mwyn cefnogi'n gilydd. Rydyn ni'n byw mewn cyfnod anodd. Mae pawb yn dioddef yr argyfwng costau byw, ac yn lle cael ein rhannu, rhaid i ni helpu'n gilydd i gasglu bwyd a chodi arian a phrotestio a gweithredu. Cymuned, cariad, cydsefyll. Dyna yw ystyr Balchder. 

Dyna'r themâu dwi'n ceisio eu cyfleu yn fy ngweithdy. Fel ymgyrchydd cwiar ac anabl, dwi'n credu'n gryf mewn gweithredu croestoriadol. Dwi'n credu fod bathodynnau yn esiampl wych o micro-weithredu a micro-wrthsefyll. Mae bathodynnau wedi bod yn rhan o'r mudiadau DIY a pync ers blynyddoedd, ac wedi cael eu defnyddio ers oes i gyfleu hunaniaeth a balchder cwiar. I fi, mae'r bathodyn LGSM yng nghasgliad yr Amgueddfa yn fwy nag addurn. Mae'n symbol o fudiad llawn gobaith a chydsefyll. Drwy greu ein bathodynnau ein hunain, gallwn ni fynegi ein hunain a chynrychioli achosion sy'n bwysig i ni. 

Galwch draw i'r gweithdy i roi cynnig ar weithredu creadigol, a chreu bathodynnau.

Kaja Brown @kaja_amy_brown ar Instagram 

Cynhyrchwyr Amgueddfa Cymru yw grwp pobl ifanc rhwng 16 – 25 oed sy’n byw yng Nghymru a chydweithio gyda’r Amgueddfa drwy gyfleoedd cyfranogol a chyflogedig.

Hwn yw lle i ddyfnhau gwybodaeth a sicrhau bod mannau treftadaeth a diwyllianol yn fwy cynrychioliadol o’r bobl ifanc a’u diwylliannai niferus sy’n byw yng Nghymru neu o Gymru. Rydyn ni yma i wneud treftadaeth yn berthnasol.

Rydyn yn edrych ar gelf, treftadaeth a hunaniaeth, amgylcheddaeth, gwyddorau naturiol, hanes cymdeithasol ac archaeoleg drwy ein casgliadau a chyd-cynhyrchu digwyddiadau, gweithdai, arddangosfeydd, cyfryngau digidol cyhoeddiadau, grwpiau datblygu a mwy! Mae ein Cynhyrchwyr Amgueddfa Cymru yn gweithio’n agos gydag adrannau ar draws yr Amgueddfa i'n helpu ni ddyfnhau cynrychiolaeth yn ein casgliadau a rhaglenni, i adlewyrchu pob cymuned yng Nghymru. Mae hyn yn cynnwys ehangu ein casgliadau LHDTC+, dad-drefedigaethu ein casgliadau a chasglu hanesion llafar ar hanes dosbarth gweithiol. Gall Cynhyrchwyr Amgueddfa Cymru hefyd ddod â’u syniadau neu bynciau y hoffen nhw archwilio trwy ein casgliadau!

Cofrestrwch ar gyfer ein rhestr bost i glywed am gyfleoedd ar draws yr Amgueddfa yma.

Cewch gysylltu drwy e-bostio bloedd.ac@amgueddfacymru.ac.uk. Dilynwch ni ar Instagram i gael y wybodaeth ddiweddaraf am Bloedd!