Dechreuodd staff Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru recordio hanesion pobl ym 1958, gan deithio Cymru gyda Land Rover a charafán. Ers hynny, mae haneswyr, cerddorion, ieithyddion ac ymchwilwyr wedi bod yn darganfod trysorau ymhlith y 13,000 o recordiadau sain sydd yn y casgliadau heddiw. Yma clywir lleisiau o bob math; o ffermwyr, glowyr a chwarelwyr i botswyr, meddygon esgyrn, carcharorion rhyfel o’r Eidal ac Iddewon Cymreig, mae rhywbeth yma i ddiddori pawb.

Wrth darllen manylion y siaradwyr cyntaf yng nghronfa ddata’r casgliad sain, sylweddolais bod nifer wedi eu geni yn y 19eg ganrif, ac un ddynes oedd wedi’i geni ym 1865! Oherwydd hyn, gallwn ni ddarganfod byd gwahanol yn y recordiau, lle oedd bywyd yn anodd iawn ond hefyd yn llawn brawdoliaeth. Byd llawn ofergoelion, ysbrydion a chreaduriaid o bob math...

Felly pan ddechreuais i ddigideiddio ein casgliad, roeddwn i’n gwrando gyda chyfaredd ar yr hyn oedd y tapiau yn eu dadorchuddio, roedd yn fêl i’r glust. Roedd y tapiau cyntaf yn hynod ddiddorol gan fod nifer yn fy atgoffa i o acen ein ffermwyr ni yn Llydaw – roedd hynna’n deimlad rhyfedd a rhyfeddol.

Ond rhaid cyfaddef, ar ôl digideiddio miloedd ar filoedd o recordiadau stopiodd fy meddwl dalu sylw bob yn dipyn. Fel rhyw mantra cyfrin Cymreig, roedd y lleisiau yn mynd i mewn drwy un glust ac allan drwy’r llall, a’r sain analog yn troi’n ddigidau a rhifau ym mhob ystyr y gair! Ond weithiau, fodd bynnag, roedd pytiau o sain fel larwm yn tynnu fy sylw. Perlau soniarus ar goll yn y mor o sŵn yn codi i’r wyneb...

Dyma isod tri enghraifft ohonynt fy mod yn cynnig i chi wrando ar:

YR HWYL

Fy nheimlad cyntaf wrth glywed y recordiad hwn oedd bod gan y dyn yma broblem go iawn. Roeddwn ni hefyd yn dechrau amau bod fy hen nain yn iawn pan fyddai hi’n dweud bod y Protestaniaid wedi damnio! Mae rhywbeth bygythiol a dychrynllyd yn y ffordd mae’n cyfathrebu, fel petai’r llais yn dod o fyd gwahanol.

Y GWAEDDWR

Dw i’n hoffi y ffordd y mae’r gwerthwr yma yn hanner canu, hanner gweiddi. O’i gymharu â’r enghraifft gyntaf, mae’n fodd tangnefeddus a difyr o gyfathrebu.

(I'w barhau yn y blog nesaf).

We are busy preparing our Natural History #MuseumAdvent calendar and we couldn't resist sharing with you a sneak preview! This year the backdrop for the calendar is a snowy National Museum Cardiff. Each of our 24 natural science curators and scientists have selected one of their favourite objects from the collections to showcase each day. The advent calendar will feature on the @CardiffCurator Twitter account, so why not tune in each day and see what natural science specimen or object is behind each door. The calendar will feature plants, insects, sea worms, shells, fossils, minerals, seaweed and diatoms to name but a few. Once we have opened all of the doors, we will reveal the curators behind the favourite objects.

Helo Cyfeillion y Gwanwyn,

Rwy’n gobeithio bod pawb wedi mwynhau eu gwyliau hanner tymor!

Rwyf isio ddweud diolch mawr i bawb am eich gwaith caled ar y diwrnod plannu. Cafodd dros 17,000 o fylbiau ei blannu ar draws y wlad! Welais o’r llunia bod pawb wedi cael llawer o hwyl yn helpu!

Wnaeth Cofnodion Tywydd cychwyn ar 5 Tachwedd. Mae 'na adnoddau dysgu ar y wefan i helpu paratoi am gymryd cofnodion tywydd. Rwyf wedi atodi hyn rhag ofn bod rhai heb ei gweld eto. Mae’r adnodd hyn yn helpu ymateb cwestiynau pwysig fel ‘pam mae mesur tywydd yn bwysig i’n harbrawf o’r effaith mae’r hinsawdd yn cael ar ddyddiad blodeuo bylbiau gwanwyn’!

Defnyddiwch eich siart tywydd i gofnodi'r glaw a’r tymheredd pob ddiwrnod ysgol. Ar ddiwedd yr wythnos, cofnodwch mewn i’r wefan i rannu eich canfyddiadau. Fedrwch hefyd gadael sylwadau a chwestiynau i fi ymateb yn fy blog nesaf!

Plîs gadewch i mi wybod sut ydych yn wneud, a rhannwch luniau trwy Twitter ac e-bost.

Daliwch ati Gyfeillion y Gwanwyn,

Athro’r Ardd

Lava medallions and coins in lava from Mount Vesuvius, Italy

The National Museum Wales Petrology (Rock) collection comprises 35,000 specimens, with many interesting rock samples from across Wales and the wider World. In the drawers of the Italian collection, alongside the pumice, volcanic ash and obsidian are these curious rocks.

What are lava medallions?

They are called lava medallions, medals or tablets, and along with coins embedded in lava they were probably first produced in the mid-18^th Century when the ‘Grand Tour’ become fasionable among the wealthy elite of Europe.  Taking in European cities like Paris, Rome, Venice, Florence and Naples, the ‘students’ would travel with a tutor on a Grand Tour to learn about languages, geography, culture, art and architecture. When passing through Naples, the volcano of Mount Vesuvius (Vesuvio) became a must see stop on the tour. Forget postcards, fridge magnets and selfies, the take home souvenir of the day was the lava medallion!

People have long been fascinated by destructive power of Mount Vesuvius, the volcano had lain dormant for centuries before the famous eruption in 79 A.D. when the Roman cities of Pompeii and Herculaneum were destroyed. Over the last two thousand years, the volcano has erupted many times. Between eruptions, Vesuvius can lie almost dormant for long periods of time before erupting violently once again. Volcanoes the world over that erupt in this explosive style after long periods of dormancy are known as Vesuvian eruption volcanoes.

How were lava medallions made?

To make a lava medallion, molten lava would have been retrieved (by some very brave individual with a long stick!) from a recent lava flow or lava close enough to the surface that was accessible and still hot enough to be malleable. It was then moulded, pressed with a stamp, or embedded with a coin, cooled in a bucket of water and sold to a passing grand tourist.

The French Revolution in 1789 marked then end of Grand Tours as they were known, but with the advent of the railways in the early 19^th Century and the beginnings of mass tourism, these distinct souvenirs once again became popular take-home keepsakes, and they were produced in their thousands.

Over the years many of these medallions and lava coins have found their way into museum collections across the world. They often depict kings, Roman Emperors, famous scientists or events. All of the medallions and coins in the AC NMW collection date from the 19^th Century, and originate from Mount Vesuvius, but examples in other collections have originated from Mount Etna, Sicily.

If you would like to know more about lava medallions, please contact Andrew Haycock via:

https://museum.wales/staff/665/Andrew-Haycock/

Helo Cyfeillion y Gwanwyn,

Mae'n bron diwrnod plannu ar gyfer ysgolion yn Gymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon! Bydd ysgolion yn Yr Alban yn plannu wythnos nesa.

Cliciwch yma ar gyfer adnoddau i'ch paratoi ar gyfer heddiw ac am ofalu amdan eich bylbiau dros y misoedd nesaf!

Dylech ddarllen y dogfennau hyn:

• Mabwysiadu eich Bwlb (trosolwg o’r gofal fydd angen ar eich Bylbiau)

• Plannu eich bylbiau (canllawiau ar gyfer sicrhau arbrawf teg)

A chwblhewch y gweithgareddau hyn:

• Tystysgrif Mabwysiadu Bylbiau

• Creu Labelai Bylbiau

Mae'n bwysig eich bod yn darllen y rhain oherwydd maent yn cynnwys gwybodaeth bwysig! Er enghraifft, ydych chi'n gwybod i labelu eich potiau fel mae’n glir lle mae'r Cennin Pedr a Chrocws wedi eu plannu?

Cofiwch dynnu lluniau o'ch diwrnod plannu i gystadlu yn y Gystadleuaeth Ffotograffydd Diwrnod Plannu!

Cadwch lygad ar dudalen Twitter Athro'r Ardd i weld lluniau o ysgolion eraill.

Pob lwc! Gadewch i ni wybod sut mae'n mynd!

Athro'r Ardd a Bwlb Bychan