Casgliadau Arlein
Amgueddfa Cymru
Chwilio Uwch
Recordiad sain / Audio recording: Tom Walters
Recordiad hanes llafar Cymraeg gyda Tom Walters, Blaencwm. Rhan 2 o 3 (AV 2507/1, AV 2508/1, AV 2509/1). Pwrpas y recordiad oedd casglu gwybodaeth am y gwaith glo ers talwm. Welsh language oral history recording with Tom Walters, Blaencwm.
Sgwrs am y gwaith Glo: Padell Y ffordd o weithio'r glo - piller and stall. Trefn y dynion - dyn a crwt/ dau ddyn oedran shar Jac Myc Contractor - a chwe halier odano Cyffonna - sdori'r orendj Oriau Gwaith Yr hedin. 1. Mathau o dir - 'padell'- haearn a mwyn yn y top. 'Tynnu gwasg ar y lle. 2. Gweithio glo: (a) Edrych ar y top, curo gyda 'mandrel'. Gosod 'pyst', 'coedo ar hewl'. Gosod 'cogyn' yn wal yr 'hewl'. (b) Torri dan y glo. Torri 'cwt' I mewn weithiau- dibynnu ar y glo. Pillar and stall. C) Yn y long wall system 'ffas' o chwe llath bob ochr I'r hewl. (ch) 'ffin' - terfyn talcen'. 3. Llanw a rhaw; dysgu 'coedoa sefyll pyst' Cyrraedd oedran siar - cael gweithio'I le ei hun. Siaro tro - trefnu dosbarthu'r 'dramiau' 'hedin cul' 4. 'glo trwyddo' - 'glo bras' a 'glo man' yn gymysg. 'glo brwnt' - baw a cherrig. 'Jac Myc' - Dyn yn troi ambell ddarm drosodd I weld os oedd 'glo brwnt' ynddi a'I peidio. 5. Sub - Contractors - gofalu am 3-4 ffas a chael hyn a hyn am bob gweithiwr tano ar y contract. Stori am geisio llwgrwobrwyo rheolwr I gael gwell gwaith - sofran mewn oren. 6. Oriau gwaith. 7. 'Troi hedin' - swydd gyfrifol - gwell cyflog. Yr officials yn dewis y gweithiwr. Gweithio'r un fath a thalcen - 'holo' etc 'pen ucha a phen isha'r hedin' 'partin dynodi I ble'r ai'r 'talcen'. 'sgip' - glo ar ochrau'r 'hedin.