Amgueddfa Blog

Mae'n Ddiwrnod Plannu!

Bydd 176 o ysgolion o bob rhan o'r DU yn ymuno â'i gilydd i blannu 11,183 o fylbiau ar gyfer y prosiect gwych hwn. Rydym yn cynnal cystadleuaeth Diwrnod Plannu bob blwyddyn, sy'n annog ysgolion i arddangos diwrnod plannu yn eu hysgol. Gwyliwch yma i weld yr enillwyr ym mis Tachwedd!

Yn y cyfamser, byddwn yn dilyn pob cam o'r ymchwiliad ar y Blog hwn. Byddwn yn clywed gan ddisgyblion yn uniongyrchol, wrth iddynt rannu eu sylwadau hefo eu data tywydd. Byddwn yn clywed am unrhyw dywydd eithafol yn eu hardaloedd ac unrhyw faterion a allai effeithio ar eu gorsafoedd tywydd neu ardal plannu (yn y gorffennol mae hyn wedi cynnwys gwiwerod llwglyd!) 

Byddwn yn gwylio gyda'r disgyblion am arwyddion cyntaf y gwanwyn ac yn rhannu eu hapusrwydd wrth i'r twf cyntaf ac yna'r blodau cyntaf ymddangos.

Byddwn yn adolygu'r data tywydd a blodau ar gyfer y cyfnod Tachwedd 2023-Mawrth 2024, ac yn ei gymharu â data a gasglwyd ers 2005 i weld a allwn weld unrhyw dueddiadau.

Gobeithiwn y byddwch yn ymuno â ni ar y daith hwyliog hon wrth i ni archwilio effeithiau'r tywydd a'r newid yn yr hinsawdd ar fylbiau'r gwanwyn.

Athro'r Ardd

Dros y tair blynedd diwethaf, mae staff o adrannau Hanes ac Archaeoleg a’r Gwyddorau Naturiol wedi bod ar daith gyda’r artist a’r animeiddiwr Sean Harris, yn edrych ar ddyfodol tirwedd Cymru a’n perthynas â hi. Mae hyn wedi cynnwys gweithdai ym Mharc Gwledig Loggerheads, gosodiadau o gwmpas AHNE Bryniau Clwyd, gan orffen gydag arddangosfa newydd yn y Senedd ac Adeilad y Pierhead, Bae Caerdydd.

Mae’r arddangosfa yn cyfuno eitemau o Amgueddfa Cymru gydag animeiddiadau a gweithiau celf a grëwyd gan Sean. Mae’r gweithiau yn rhoi llais i ddau aderyn eiconig: y Gylfinir, a allai ddiflannu o Gymru mewn llai na degawd; a’r Carfil Mawr, y mae ei ddiflaniad trasig yn codi cwestiynau ynghylch ein gallu i ddysgu o gamgymeriadau’r gorffennol. Gyda’i gilydd, mae’r adar hyn yn tynnu sylw at effaith ein gweithredoedd a’n perthynas anghynaladwy â byd natur.

Wedi’u cynnwys yn yr arddangosiadau mae’r Carfil Mawr (ac wy replica) a ddiflannodd yn y 1840au, a’r Thylacine neu’r Blaidd Tasmania a ddiflannodd o dir mawr Awstralia o leiaf 2,000 o flynyddoedd yn ôl. Cyn i Ewropeaid gyrraedd, roedd tua 5,000 Thylacine yn dal i fyw yn Tasmania. Roeddent yn cael eu gweld fel bygythiad i anifeiliaid fferm, a chawsant eu hela am arian. Bu farw’r olaf yn Sŵ Hobart ym 1936.

Hefyd yn cael eu harddangos mae carw 11,000 oed, dant buwch wyllt o Ogof Kendrick, Pen y Gogarth, oedd yn rhan o fwclis gafodd ei wisgo tua diwedd y cyfnod rhewlifol diwethaf. Ynghyd â gweddillion udfil o Ogof Coygan, Talacharn, cawsant eu dewis i’n cysylltu â rhywogaethau coll, a’r ffordd y mae pobl wedi defnyddio gweddillion anifeiliaid. 

Mae’r arddangosfa hon yn dod â negeseuon pwysig am gadwraeth rhywogaethau a chynefinoedd i galon Senedd Cymru, gyda’r bwriad o greu dyfodol gwell. I Jules, Jen ac Elizabeth o’r Amgueddfa, mae hon wedi bod yn daith gyffrous, gan orffen gyda’r eitemau rhyfeddol hyn o’n casgliadau yn cael eu harddangos i’r cyhoedd wrth ochr celf anhygoel Sean.

Darllenwch fwy am yr arddangosfa ac oriau agor y Senedd yma.

Yn ddiweddar dyma Sain Ffagan, Amgueddfa Werin Cymru yn croesawu Memory Jar, grwp cymorth i bobl sydd wedi eu heffeithio gan ddementia yn y Bont-faen. Roedd yr ymweliad yn rhan o Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion⁠, project partneriaeth tair mlynedd rhwng Amgueddfa Cymru a Chymdeithas Alzheimer Cymru sy'n defnyddio amgueddfeydd, casgliadau ac adnoddau Amgueddfa Cymru i ddatblygu dulliau ymarferol o wella iechyd a lles pobl sydd wedi'u heffeithio gan ddementia. ⁠

Mae'r fenter bellach yn ei hail flwyddyn, ac un o'r amcanion yw datblygu rhaglen fwy cynhwysfawr a chynaliadwy o weithgareddau dementia gyfeillgar, yn ein hamgueddfeydd ac yn y gymuned. Rydyn ni wrthi'n datblygu a threialu gweithgareddau, ac yn gwahodd grwpiau cymunedol i gymryd rhan a lleisio'u barn. Bydd hyn, yn ei dro, yn helpu i lywio a datblygu ein adnoddau a'n rhaglen cyn lansio yn y Gwanwyn.

Yr ymweliad 

Ar 9 Awst, ymunodd 29 o aelodau Memory Jar â ni ar daith drwy orielau Cymru... a Byw a Bod yn Sain Ffagan, cyn mwynhau te, coffi a theisen wrth drafod yr ymweliad. Dyma ni'n gofyn beth oedd y grŵp wedi'i fwynhau, ac am unrhyw awgrymiadau ar wella gweithgareddau yn y dyfodol.

Yn oriel Cymru... dyma'r grŵp yn cael eu tywys gan Gareth Rees (Arweinydd Llais Dementia, Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion) a Loveday Williams (Uwch Swyddog Addysg, Cyfranogiad a Dehongli).⁠ Fe gyflwynodd Gareth a Loveday rai o'r gwrthrychau yn yr oriel, sydd wedi ei churadu i gyflwyno beth mae Cymru yn ei olygu i wahanol bobl, gan gynnwys Cymru ‘Amlddiwylliannol’, ‘Balch’, ‘Gwleidyddiaeth’ a ‘Gwrthdaro’.

Yn oriel Byw a Bod y tywysydd oedd Gareth Beech (Uwch Guradur Economi Wledig).⁠⁠⁠ Yn yr oriel hon mae gwrthrychau wedi'u curadu i ddangos gwahanol agweddau o fywyd yng Nghymru drwy'r canrifoedd, o gaffis i goginio, o fywyd gwledig i ddiwydiant, o wyliau i blentyndod. Un o'r gwrthrychau poblogaidd oedd ffwrn ffrio pysgod haearn bwrw Preston â Thomas, wnaeth danio nifer o atgofion yn y grŵp.

Ar ôl crwydro'r orielau dyma ni gyd yn dod at ein gilydd fel grŵp mawr. Yn ogystal â chael sgwrs gyffredinol, dyma ni'n gofyn i bob bwrdd ddefnyddio sticeri i roi eu barn ar gwestiwn penodol: ‘Sut oedd ymweld â'r oriel yn gwneud i chi deimlo heddiw?’ Darparodd y tîm dri opsiwn positif (Hapus, Diddordeb, Ysbrydoliaeth), a thri opsiwn negatif (Anhapus, Diflastod, Anghyfforddus) a lle i esbonio unrhyw deimladau ymhellach. Gallai pobl hefyd gynnig adborth drwy rannu eu hoff wrthrychau yn yr orielau gan ddefnyddio post-its, beiros a lluniau o rai o'r gwrthrychau. Dyma ni hefyd yn gofyn i'r grŵp beth wnaethon nhw ei fwynhau am yr ymweliad, ac ydyn nhw'n mwynhau amgueddfeydd yn gyffredinol?

Roedd yr adborth ar y cyfan yn bositif iawn – nifer yn dweud eu bod nhw wedi mwynhau, yn teimlo'n hapus, wedi eu hysbrydoli ac yn gweld y teithiau drwy'r orielau yn ddiddorol. ⁠Roedd eraill yn dweud eu bod nhw'n teimlo 'hiraeth' ac yn 'wladgarol'. Roedd rhai o'r gwrthrychau yn sbarduno sgyrsiau ac atgofion am fywyd teuluol, gan gynnwys hen fangl wnaeth atgoffa un fenyw o'i mam a'i mam-gu yn golchi dillad.

"Atgof hyfryd o'r gorffennol"

"Mae'n gwneud i fi feddwl pa mor agos mae fy atgofion, o ble dwi'n dod yn wreiddiol yn Swydd Efrog, a Chymru wedyn am dros 40 mlynedd. Dylai Cymru fod yn falch o'i thraddodiad a pharhau i groesawu eraill."

⁠"Roedd yr arddangosiadau a'r wybodaeth ar lefel cadair olwyn. Da." 

⁠"Fy ffefryn oedd y delyn a'r gwrthrychau cerddoriaeth. Byddai clywed cerddoriaeth Gymraeg wedi bod yn braf." ⁠

"Roedd e'n brofiad llawn hiraeth."

"Mwy o gadeiriau!"

(Peth o'r adborth)

"Roedd y sgwrs yn byrlymu yn y bws yr holl ffordd nol i'r Bont-faen. Awyrgylch llawn hwyl a phobl yn mwynhau eu diwrnod mas. Nol yn Memory Jar, roedd cyfle i edrych ar ffotograffau o'r diwrnod a siarad am y pethau wnaethon ni eu cofio yn yr Amgueddfa. Roedd llawer o'r sylwadau positif yn sôn sut oedd pobl wedi'u sbarduno i fyfyrio ar eu hanes eu hunain, gan ennyn atgofion braf o'u gorffennol. Roedd un sylw yn gwneud y cyfan yn werth chweil: John, un o'r aelodau tawelaf, oedd y cyntaf i ymateb yn y drafodaeth grŵp. 'Dwi eisiau mynd eto!' meddai John gyda gwen fawr, gyda gweddill y grŵp i gyd yn cytuno."

(e-bost gan Colin, trefnydd Memory Jar, ar ôl yr ymweliad)

Diolch yn fawr 

Mae'r tîm am ddiolch i Memory Jar am eu help gyda'r gwaith datblygu – roedd hi'n bleser eu tywys nhw drwy'r orielau a chlywed eu barn ar sut i wneud ein hamgueddfeydd yn fwy dementia gyfeillgar yn y dyfodol. Hoffen ni ddiolch hefyd i Glwb Rotary y Bont-faen am ddarparu cludiant, ac i Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol am eu cefnogaeth hael i broject Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion.

Roedd ymweliad grŵp Memory Jar yn gyfle gwerthfawr i'r tîm gael blas o sut fydd ein harlwy yn effeithio ar y gymuned. Roedd yr ymateb brwdfrydig a'r adborth positif yn dangos fod gan dreftadaeth rôl bwysig i chwarae ym mywydau pobl sydd wedi'u heffeithio gan ddementia. Wrth i'r gwaith o brofi a datblygu ein harlwy ar draws ein saith amgueddfa barhau dros y misoedd nesaf, rydyn ni'n edrych ymlaen at weithio eto gyda Memory Jar a grwpiau ac unigolion eraill ar draws Cymru.

Cysylltwch â ni 

Am ragor o wybodaeth, gallwch chi gysylltu â'r tîm drwy e-bostio mims@amgueddfacymru.ac.uk neu drwy ffonio (029) 2057 3418. Gallwch chi hefyd gofrestru i dderbyn ein cylchlythyr chwarterol yn yr un modd.

If you can believe it, we keep a copy of every museum publication we produce. Yes, every flyer and brochure and after a while it starts to pile up! While in the process of ordering and categorising this mountain of coffee table litter and ephemera into a cohesive collection, it’s been fascinating to see the way that Amgueddfa Cymru’s branding has changed and evolved over the years. The logos and designs tell us not just about how the museum represents itself but also they tell us something about the time they were written in. So, let’s take a look at the museums branding and design over the decades.
In a museum brochure from 1968, the simplicity of the design is striking with its bold text and the solid red graphic of columns and pediment, which is the globally used symbol for museums (but more on that later). Yet for a modern eye it still looks old fashioned; there are no photos or even a colour gradient and it is printed onto plain white paper. The inside contains only small black text of museum department events, in a list, with little formatting. for example:
Zoology: In the Gallery near the Restaurant: Demonstration of Taxidermy of birds and mammals. 10am -12 noon

In 1969 we get a new look for monthly Programmes. This style sticks for the next decade. A bright solid colour fills the background, and the words “Amgueddfa Genedlaethol Cymru National Museum of Wales” are in a large clear bold text. The front of each issue has a large single black and white image that takes up the centre of the cover. This is however the only image the programmes contain, but maybe as a result the images picked usually look dramatic and intriguing. There is something reminiscent of album cover art about them. In the December 1969 issue the cover features a picture of a lunar landing module and the moon from space. Inside are details of a 3-day exhibition where the museum had genuine moon rock on display.

In the 1980’s we get a new look again, which we can see in the museum’s monthly programmes. But if it wasn’t for the date, you might assume it to be older than it is. The writing is in a traditional serif font and each issue has the same image a marble fresco of a woman holding a picture of the Welsh dragon with Ionic columns in the background. It is the Seal of the National Museum of Wales. It is an architectural feature of the Cardiff site that you can see today above the entrance of gallery 1. 

It is an image that is meant to invoke a certain ideal of “The Museum” that it is grand, historic, noble, and “cultured”. The monthly programmes certainly work hard to solidify this visual brand, having the large logo/seal prominent on every issue that leans into the imagery we already associate with museums. As with the earlier 1968 programme both are invoking the image of the Museum as a grand marble Greco-Romanesque styled structure. This seal is then used in slightly different forms on all publications for the next decade and a half.

The icon for museums as a row of pillars with a triangle pediment on top is widely used. It is the image you will see on brown road signs or tourist maps to mark the location of a museum and certainly the National Museum Cardiff and the Roman Legion Museum do have that classic museum look complete with towering columns. It is an image that may well reflect what museums used to be like, opulent buildings that looked at foreign artefacts like Greek statues. But it is an image that now many museums are working hard to move away from.  Ultimately as an icon it doesn’t really capture or express the totality of what Amgueddfa Cymru is all about, a diverse and varied family of museums that celebrate Welsh life.

Then in 1995 there is a major rebrand. We have moved away from the traditional imagery of museums and galleries and instead have a range of icons that highlight the different parts of the museum’s collections including a spinning wheel, anchor, and steam powered machinery to name a few. It excellently highlights the diversity of what we have to offer. The graphics almost look like a website banner with clickable icons displaying the range of choices. The publications go through various changes over the following years with a greater focus on full colour photos, and a variety of graphics and fonts. The publications are exciting and colourful, but is there a downside? Some might see this iteration of publications as overly crowded and busy. Furthermore, there is no signal unifying image for Amgueddfa Cymru as an integrated organisation.

Then in the 2000’s a new rebrand ditched the icons and opted for words. The words “National Museum Wales” and “Amugueddfa Cymu” were placed at an angle to each other in a modern sans serif font for all publications. This echoes the priorities and vision of the museum in this era. Balancing the English and Welsh language at angles so that neither takes priority over the other. It is effective straightforward and unambiguous. However the thirty three characters at 45 degree angles do not work well on a small scale and can become cluttered and difficult to read. As more and more we switched to phones as our primary reading devices there was a greater need to have a clean simple design.

Since last year we have had a brand-new redesign. The Amgueddfa Cymru logo is written in a bold capitalized font, created for the Museum it emulates the look of an industrial brand like that which you would find on metal or bricks to show the maker; it reflects the industrial past of some of our national museums.  For social media, where space is limited, we have a simple “AC” icon on a red background. Clean and simple bold texts work well for online platforms and this process of simplifying graphics has happened across many brands over the past decade as reading from phone screens has become the norm. Amgueddfa Cymru’s new design uses only the Welsh language title, further simplifying the design and highlighting the museum’s commitment to telling the story of Wales, from its earliest times, through its industrial transformation to the modern day. The font highlights the special characters that don’t exist in English, such as the “DD” which is has been linked together in “Amgueddfa” further showing our pride in the Welsh language.

Ultimately there will be pros and cons to any logo or icon. Often it is about what is right for the time, and what is best for the medium the icons will be on. Do you have a favourite?

Wrth i bandemig COVID-19 waethygu dros aeaf 2020, gyda'r pwysau ar staff y GIG yn cynyddu, roedd Amgueddfa Cymru am ddefnyddio'r casgliad celf mewn ysbytai a lleoliadau gofal i gynnig cysur i staff a chleifion.

Dyma ni'n gweld mewn rhyfeddod – ac ofn – aberth staff y GIG o ddydd i ddydd mewn amodau tu hwnt i amgyffred. Dim ond cipolwg o'r gwaith sy'n digwydd tu ôl i'r llenni a welwn ni, a dyma ni'n gofyn beth allen ni fel amgueddfa ei wneud i helpu?

Fel rhan o Celf ar y Cyd – cyfres o brojectau a lansiwyd yn 2020 i ganfod ffyrdd newydd i bobl fwynhau'r casgliad celf yn ystod y pandemig - dyma ni'n dechrau gweithio gyda byrddau iechyd ar draws Cymru.

Roedden ni am i gelf fod yn rhan o fywyd gwaith staff y GIG a staff gofal, a rhoi'r cyfle iddyn nhw ddewis sut i gynnwys celf yn eu gweithle.

Ers 2020 rydyn ni wedi cydweithio'n agos â byrddau iechyd i barhau â'r gwaith a ddechreuwyd yn ystod pwysau'r pandemig. Mae'n bleser lansio'r Pecynnau Gofal Lliniarol, wedi'u datblygu'n ar y cyd â Bwrdd Iechyd Addysgu Powys.

Sut ydyn ni'n gweithio gyda Bwrdd Iechyd Addysgu Powys?

Mae'r Pecynnau Gofal Lliniarol yn cael eu datblygu i roi cefnogaeth ychwanegol i dimau gofal lliniarol Bwrdd Iechyd Addysgu Powys. Dyluniwyd y pecynnau ar y cyd â staff Bwrdd Iechyd Addysgu Powys, ac maen nhw'n cynnwys delweddau o weithiau celf o'r casgliad ac adnoddau digidol, o ddisgrifiadau sain i seinluniau. Rydyn ni'n gobeithio y byddan nhw'n creu profiad creadigol, tyner i gleifion, ac hefyd yn fodd i greu awyrgylch o gefnogaeth emosiynol drwy annog sgwrsio a rhannu ymhlith teulu, ffrindiau, a gofalwyr.

Rydyn ni yn Amgueddfa Cymru am rannu'r casgliad cenedlaethol gyda chymaint o bobl â phosib, a rhoi cyfleoedd i ddefnyddio'r casgliadau mewn ffyrdd sy'n addas i bawb. Yn ein gwaith gyda Bwrdd Iechyd Addysgu Powys, rydyn ni wedi canolbwyntio ar ddefnyddio casgliadau Amgueddfa Cymru i gysuro ac ysbrydoli.

Nawdd a chefnogaeth

Galluogwyd cefnogaeth Amgueddfa Cymru drwy Celf ar y Cyd. Dechreuodd hyn fel cyfres o brojectau celf weledol ar y cyd â Chyngor Celfyddydau Cymru, gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru, oedd yn ein herio ni i rannu'r casgliad celf ar draws Cymru mewn ffyrdd newydd ac arloesol yn ystod y pandemig. Mae'r projectau eraill yn cynnwys ein cylchgrawn celf weledol digidol, ⁠Cynfas⁠, ac arddangosfa 100 Celf . Lansiwyd gwefan Celf ar y Cyd ym mis Mehefin 2023, lle gallwch chi bori, dysgu a chael eich ysbrydoli gan y casgliad celf gyfoes o gysur eich cartref. Dilynwch ni ar Instagram @celfarycyd i ddysgu mwy.