Teipffosilau Amgueddfa Ar-Lein
Bisat, 1930
Lane & Thomas, 1978
Bisat, 1930
Bolton, 1930
Pan fydd rhywogaeth newydd yn cael ei disgrifio caiff un ‘teip’ sbesimen ei bennu, a’i gadw mewn sefydliad cydnabyddedig lle gall unrhyw un ei astudio. Mae teipsbesimenau yn adnoddau hanfodol i dacsonomegwyr – i ddisgrifio rhywogaethau sy’n bodoli eisoes ac i adnabod rhywogaethau newydd. Heb depisbesimenau, byddai’n anodd cadw cofnod cywir o rywogaeth, a gallai newid yn y dacsonomeg dros amser olygu na fyddai dehongliadau yn y dyfodol yn cyfateb o gwbl i’r dehongliad gwreiddiol.
GB3D Teipffosilau
Mae Amgueddfa Cymru wedi bod yn cydweithio ag Arolwg Daearegol Prydain a sefydliadau eraill yn y DU i gynhyrchu’r casgliad 3D rhithwir cyntaf o deipsbesimenau ffosil Prydain, a hynny dan nawdd JISC. Gall defnyddwyr bellach lawrlwytho a chwilio drwy filoedd o ddelweddau safon uchel (nifer ohonynt yn anaglyffau 3D) a modelau ffosil 3D digidol, a hynny am ddim. Mae’r project GB3D Type Fossils Online wedi agor drysau’r casgliadau er mwyn galluogi academyddion, ymchwilwyr a phobl â diddordeb mewn ffosilau i’w hastudio yn eu hamser eu hunain.
Cyfran fechan yw ein casgliad o dros 2000 o deipsbesimenau ffosil Prydeinig o’n casgliad llawn o sbesimenau o Gymru a gweddill y byd. Bydd ymchwilwyr o Gymru, y Deyrnas Unedig a gweddill y byd yn defnyddio’r casgliadau yn eu hymchwil tacsonomaidd. Mae palaeontolegwyr yr Amgueddfa wedi enwi nifer o rywogaethau ffosil newydd a rhai ffosilau wedi cael eu henwi ar eu hôl ac mae’n hanfodol iddyn nhw, ac i bob tacsonomegydd, gael mynediad i’r teipsbesimenau. Wrth geisio cadarnhau rhywogaeth newydd posibl, yr cam delfrydol yw archwilio teipsbesimenau rhywogaethau tebyg. Nid yw hyn yn bosibl bob tro, gyda costau teithio yn un rheswm amlwg.
Pan fydd rhywogaeth newydd yn cael ei gynnig, caiff ei ddisgrifio mewn cyfnodolyn gwyddonol a tynnir ffotograff o’r teipsbesimen. Yn anffodus, nid oes ffotograff o bob teipsbesimen mewn cyhoeddiadau hŷn, neu gall y lluniau fod o safon isel gan ei gwneud yn anodd i weld nodweddion penodol y sbesimen. Bydd yr adnodd digidol newydd felly’n amhrisiadwy – lluniau cydraniad uchel 2D a 3D o’r casgliad teipsmesimenau Prydeinig yn ogystal â modelau 3D. Bydd y wefan yn rhad ac am ddim ac yn rhoi mynediad i’n casgliadau i bobl o bedwar ban byd.