Casgliadau Arlein

Cafodd y llestr morwrol ei naws hwn ei lunio gan David Jenkins pan oedd yn 70 mlwydd oed, fel anrheg ar gyfer priodas frenhinol Siôr a Mary ym 1893. Bu David Jenkins yn cadw llygad ar y darnau am ddwy noson wrth iddynt gael eu tanio a’u gwydro. Cafodd ei greu drwy lunio darnau unigol, yna’u rhoi at ei gilydd fel jig-so. Mae’r dechneg dal mewn defnydd heddiw – yn enwedig ar gyfer potiau mawr, trwm.

Mae hanes hir o greu crochenwaith yn Ewenni, Bro Morgannwg. Roedd yr holl ddeunydd crai wrth law – clai coch, deunyddiau gwydro i’w gorffen, cerrig i adeiladu’r odynnau a glo i danio’r crochenwaith. Dros y blynyddoedd, mae 15 crochendy wedi bod yn yr ardal. Dim ond dau sydd yno erbyn heddiw. Mae un teulu, y teulu Jenkins, wedi parhau â’r traddodiad am 8 cenhedlaeth a mwy.