Casgliad ffotograffau ddiwydiannol Hansen

Un o drysorau mwyaf archif ffotograffau ddiwydiannol gyfoethog Amgueddfa Cymru yw Casgliad Hansen. Mae yn y casgliad 4,569 negatif o longau yng Nghaerdydd (gyda dwy ran o dair ohonynt yn negatifau gwydr). Fe'i tynnwyd gan aelodau o deulu Hansen rhwng 1920 a 1975 ac maent yn gofnod ffotograffig arbennig o fynd a dod llongau yn y porthladd yn ystod y cyfnod hwnnw.

I drigolion glannau Môr Hafren, byddai'n rhaid teithio bob haf ar un o stemars pleser 'White Funnel' P.& A. Campbell. Newydd gael ei hadeiladu oedd y Bristol Queen a welir yma yn gadael Caerdydd yn ystod haf 1947. (1179/1279)

Arferai Caerdydd allforio glo, olew a phetrol, ond erbyn diwedd y 1940au roeddent yn cael eu mewnforio. Adeiladwyd tancer 'BP' British Success ym 1946 ar yr afon Clud. Tynnodd Hansen ffotograff ohoni yn angori yn Noc y Rhath yng Nghaerdydd ar 2 Awst 1947. (1633/1720)

Roedd gweld llongau'r cwmnïau cargo Prydeinig mawr yn beth cyffredin yng Nghaerdydd yn y blynyddoedd wedi'r Ail Ryfel Byd. Adeiladwyd City of Pretoria ym Mhenbedw ym 1947 i gwmni Ellerman Bucknall Line. Dyma hi yn cyrraedd Caerdydd ym 1964, gyda phentir Penarth yn y golwg yn y pellter. (3633/180C)

Wrth reswm, mae llongau cwmnïau llongau Caerdydd yn amlwg yng Nghasgliad Hansen. Adeiladwyd y llong gargo stêm Peterston yn Sunderland ym 1925 ar gyfer Evan Thomas, Radcliffe & Co., ac fe'i gwelir yma yn cyrraedd Caerdydd ym 1947. (1181/1281)

Prynwyd y casgliad ym 1979 ac ers hynny, mae print o sawl un o negatifau'r casgliad wedi ymddangos mewn cyhoeddiadau gan Amgueddfa Cymru a Chymdeithas Llongau'r Byd. Ym 1993 cyhoeddwyd detholiad o ffotograffau o'r casgliad ar y cyd rhwng Amgueddfa Cymru a Gwasg Prifysgol Cymru, gyda chefnogaeth ariannol gan y Gyfnewidfa Faltig. Bu Shipping at Cardiff: Photographs from the Hansen Collection, 1920-75 (ISBN 0-7083-1231-4) yn gyhoeddiad poblogaidd gan aildanio diddordeb yn y casgliad cyfan ac arwain at sawl ymholiad am ei gwmpas a'i gynnwys.

Morwr o Ddenmarc â diddordeb mewn ffotograffiaeth oedd Lars Peter Hansen. Ymsefydlodd yng Nghaerdydd ym 1891 gan sefydlu busnes ffotograffiaeth oedd yn canolbwyntio ar gofnodi llongau ym mwrlwm y dociau. Ym 1936, etifeddodd ei drydydd mab Leslie y busnes, a parhaodd ef i dynnu ffotograffau o longau tan ei ymddeoliad ym 1975. Yn anffodus, ymddengys nad oes unrhyw negatifau wedi goroesi o'r cyfnod cyn 1920, er bod rhai printiau o longau a gollwyd yn y Rhyfel Byd Cyntaf â nod Hansen arnynt yng Nghasgliad yr Amgueddfa.

Ym 1979, penderfynodd mab Leslie Hansen, Leslie oedd ei enw yntau hefyd, werthu'r negatifau oedd yn weddill a phrynwyd y casgliad cyfan gan Amgueddfa Diwydiant a Môr Cymru. Swyddog Cadwraeth yr Amgueddfa ar y pryd oedd Mr Don Taylor. Aeth ati i gwblhau'r dasg anferth o ail-rifo pob negatif, eu gosod mewn bagiau negatif newydd a chasglu catalog o'r deunydd. Diolch i wybodaeth helaeth Mr Taylor o longau a'i natur drylwyr, cynhyrchwyd catalog manwl a chynhwysfawr a arweiniodd at gyhoeddi The Hansen Shipping Photographic Collection (ISBN 0-7200-0437-3) ym 1996.

Dylai darllenwyr sydd am archebu printiau o'r casgliad hwn gysylltu â:
Swyddog Trwyddedu Delweddau,
Mentrau AOCC Cyfyngedig,
Parc Cathays,
Caerdydd
CF10 3NP
Ffôn: (029) 2057 3280 neu ebostio kay.kays@amgueddfacymru.ac.uk

Nodwch enw'r llong a rhif catalog. Gellir gweld prisiau gwahanol fathau o atgynhyrchiadau ffotograffig wrth wneud cais i'r cyfeiriad uchod.