: Addysg

Helo Cyfeillion y Gwanwyn! Mae rhywbeth yn yr awyr ar hyn o bryd, wrth i'r gaeaf ddechrau troi'n Wanwyn. Efallai eich bod wedi sylwi ar flodau blodeuo, adar yn canu, a dyddiau hirach? Dyma rai o'r arwyddion cynharaf bod y gwanwyn yn dod! Gadewch i ni blymio i mewn ac archwilio rhai o'r newidiadau cyffrous y gallech sylwi wrth i'r tymor hwn agosáu.

Beth yw'r gwanwyn?

Mae'r gwanwyn yn un o'r pedwar tymor rydyn ni'n eu profi bob blwyddyn. Mae'n dod ar ôl y gaeaf a chyn yr haf. Yn ystod y gwanwyn, mae'r dyddiau'n dod yn gynhesach, ac mae natur yn dechrau deffro o'i chwsg gaeaf. Yn y DU mae'r gwanwyn yn dechrau ym mis Mawrth, felly mae'n dal ychydig wythnosau i ffwrdd. Ond mae yna lawer o arwyddion bod hyn yn dod. 

Arwyddion cynnar y gwanwyn:

• Planhigion yn blodeuo: Un o arwyddion cyntaf y gwanwyn yw ymddangosiad blodau lliwgar. Cadwch lygad allan am gennin Pedr, crocws, tiwlipau, blodau ceirios a llawer mwy wrth iddynt ddechrau blodeuo a phaentio'r byd gyda'u lliwiau bywiog.
• Adar yn canu: Ydych chi wedi sylwi ar yr alawon siriol yn llenwi'r awyr? Dyna sŵn adar yn dychwelyd o'u mudo gaeaf a chanu i ddenu ffrindiau neu sefydlu tiriogaeth. Gwrandewch yn ofalus, ac efallai y byddwch yn clywed caneuon nodedig y robin goch a'r pincod. 
• Gwenyn a Gloÿnnod Byw: Wrth i'r planhigion flodeuo, maent yn denu gwenyn a gloÿnnod byw prysur. Mae'r peillwyr pwysig hyn yn chwarae rhan hanfodol wrth helpu planhigion atgynhyrchu. Gwyliwch nhw'n hedfan o flodyn i flodyn, gan gasglu neithdar a phaill.
• Gwyrddio coed: Edrychwch o gwmpas, a byddwch yn sylwi bod dail y coed yn dechrau tyfu. Mae'r gwanwyn yn dod â thwf newydd, gan drawsnewid coed y gaeaf i ganopïau gwyrdd ffrwythlon. Mae'n arwydd bod bywyd yn dychwelyd i'r tir.
• Tywydd cynhesach: Dwedwch hwyl fawr i ddyddiau oer wrth i'r gwanwyn ddod â thymereddau cynhesach. Mae'n amser i dynnu'r siacedi gaeaf a mwynhau'r heulwen ysgafn.
• Anifeiliaid bychan: Mae'r gwanwyn yn amser geni ac adnewyddu. Cadwch lygad allan am fabanai anifeiliaid fel cywion, ŵyn, a chwningen wrth iddynt wneud eu hymddangosiad cyntaf yn y byd. Gallwch wylio am ŵyn newydd ar y SGRINWYNA o 1 Mawrth: Sgrinwyna 2024 (amgueddfa.cymru)
• Cawodydd glaw: Peidiwch ag anghofio eich ymbarél! Mae'r gwanwyn yn aml yn dod â chawodydd sy'n helpu i feithrin y ddaear a chefnogi twf planhigion newydd. Felly, cofleidiwch y glaw a chael hwyl yn sblasio yn y pyllau.
• Diwrnodau hirach: Ydych chi wedi sylwi bod y dyddiau'n mynd yn hirach? Mae hynny oherwydd bod y gwanwyn yn nodi'r amser pan fydd echel y Ddaear yn gogwyddo'n agosach at yr haul, gan roi mwy o olau dydd i ni fwynhau anturiaethau awyr agored.

Mae'r gwanwyn yn amser hudol o'r flwyddyn, yn llawn rhyfeddod a dechreuadau newydd. Felly, chrafangia eich chwyddwydr, gwisgwch eich het archwiliwr, a mentro yn yr awyr agored i weld faint o arwyddion o'r gwanwyn y gallwch chi eu gweld! Efallai mai un yw eich bylbiau, ydyn nhw wedi dechrau tyfu? Allwch chi weld pa liwiau fydd eich blodau eto? 

Gallwch rannu eich lluniau trwy e-bost neu Twitter trwy dagio @Professor_Plant

Os hwn yw eich hoff ran o'r ymchwiliad hyd yn hyn, efallai y bydd yn ysbrydoli eich cofnodiad i'r gystadleuaeth BYLBCAST. Bylbcast 2024 (amgueddfa.cymru)

Daliwch ati gyda'r gwaith da Cyfeillion y Gwanwyn,

Athro'r Ardd

Annwyl Cyfeillion y Gwanwyn,

Rwyf eisiau rhoi gwybod i chi am gystadleuaeth newydd a fydd yn cael ei lansio yn fuan!

Mae'n gyfle i bob grŵp sy'n cymryd rhan yn Ymchwiliad Bylbiau'r Gwanwyn i Ysgolion eleni i ddangos eu sgiliau gwych mewn ffilmio ac adroddi straeon! Gofynnir i chi weithio mewn grwpiau i gynhyrchu fideos 30 eiliad yn dangos beth rydych chi wedi'i fwynhau fwyaf am yr Ymchwiliad. 

Rwyf yn edrych ymlaen at rannu mwy o wybodaeth gyda chi a gweld beth rydych chi i gyd yn creu!

Gwyliwch y tudalen yma, bydd ddiweddariadau yn dod yn fuan...

Pob hwyl,

Athro'r Ardd

Fis Medi diwethaf, wnaethon ni ddathlu Wythnos Addysg Oedolion, ochr yn ochr â darparwyr dysgu eraill ledled Cymru. 
Roedden ni’n llawn cyffro i gynnal gweithgareddau ym mhob un o’r saith amgueddfa yn nheulu Amgueddfa Cymru, gan adeiladu ar ein cynigion cyfredol a threialu sesiynau a gweithgareddau newydd.
Yn Sain Ffagan, datblygon ni raglen lawn o weithgareddau ar gyfer yr wythnos, gan gynnwys sesiynau blasu a gweithdai crefft, teithiau natur meddylgar, a chyfleoedd i ddysgwyr Cymraeg a Saesneg.
Cafodd rhaglen Amgueddfa Cymru ei hyrwyddo trwy’r adran newydd Dysgu Oedolion a Chymunedau ar ein gwefan, gyda gweithgareddau hefyd yn cael eu hysbysebu ar dudalen Digwyddiadau pob safle. Cawson ni gyfle i hyrwyddo ein rhaglen trwy lwyfan Wythnos Addysg Oedolion, a gefnogir gan y Sefydliad Dysgu a Gwaith, a chynhalion ni ymgyrch gynhwysfawr ar y cyfryngau cymdeithasol cyn ac yn ystod yr wythnos, ar X (Twitter), Instagram a Facebook. 
Yn rhan o’r gwaith hwn, aethon ni ati hefyd i hyrwyddo ein cyfres o diwtorialau a sesiynau blasu crefft rhithwir a’r adnoddau dysgwyr hunandywys rydyn ni’n eu cynnig. 
Buon ni’n gweithio’n agos gyda phartneriaid gan gynnwys Dysgu Cymraeg Caerdydd, Menter Caerdydd, Addysg Oedolion Cymru a Creative Lives, i gyfoethogi’r rhaglen a sicrhau ei bod wedi’i theilwra i anghenion y dysgwyr roedden ni’n gobeithio eu denu.
Yn ystod yr wythnos, gwelson ni 160 o bobl yn cymryd rhan mewn gweithgareddau dysgu yn Sain Ffagan, a chyfanswm o 331 o bobl ar draws safleoedd Amgueddfa Cymru. Rydyn ni’n falch iawn o ddweud mai dyma oedd yr Wythnos Addysg Oedolion fwyaf erioed i ni yn Amgueddfa Cymru. Gallwch weld rhai o’r uchafbwyntiau yma: https://youtu.be/lgKtmLHr1_Q 
Roedden ni’n awyddus i gasglu adborth gan y dysgwyr i’n helpu ni i ddatblygu a gwella ein darpariaeth addysg i oedolion ledled y sefydliad. 

Dyma sampl o’r adborth a gawson ni:

“Amgylchedd gwych, cadarnhaol, creadigol.” 
“Mae dysgu sgìl newydd yn hwyl ac yn rhoi boddhad.”  
“Profiad cymdeithasol a therapiwtig dros ben.”  
“Roeddwn i wir wedi mwynhau’r gweithdy. Profiad hwyliog a chadarnhaol iawn. Roedd yr hwyluswyr yn wirioneddol gyfeillgar, ac roedd y gweithdy yn therapiwtig a chymdeithasol.”  
“Wedi mwynhau’n fawr – cyfle gwych i ddysgu sgìl newydd. Athro gwych. Rwy’n teimlo wedi ymlacio’n llwyr ‘nawr.” 
“Taith gerdded ddifyr a diddorol iawn – gwelais i bethau nad oeddwn i wedi sylwi arnynt o’r blaen.” 
“Yn agor drws i fyd hudol.”  
“Roeddwn i wir wedi mwynhau’r daith natur feddylgar yn Sain Ffagan. Dysgais i lawer, a byddwn i’n ei hargymell! Roedd yn wych cael rhywun mor wybodus yn arwain y sesiwn.” 
“Amgylchedd cyfeillgar iawn; felly os ydych chi am roi cynnig ar rywbeth newydd, ewch amdani!” (gwehyddu bwydwyr adar helyg) 
“Wedi fy ngrymuso! Ffordd wych o ddysgu sgìl newydd.” 
“Llawer o hwyl! Ewch amdani, byddwch chi’n mwynhau dysgu sgìl newydd!”  
“Dw i’n meddwl bod digwyddiadau yn y Gymraeg yn dda iawn.”  
“Rydw i bob amser wedi eisiau gwneud torch hydref, a rhoddodd y cwrs yr hyder i mi. Roedd yn gwrs ysbrydoledig.” 
"Roedd yr hyfforddiant yn rhagorol. Roedd yna help pan oedd angen, ond rhoddwyd digon o le ac amser i chi roi cynnig arni eich hun.”  
“Wedi gwir fwynhau tynnu lluniau eto ar ôl 20 mlynedd. Rhaid i mi ailgydio ynddi nawr!” 
“Roeddwn i wedi mwynhau’r sesiwn sgetsio yn Sain Ffagan yn fawr iawn, yn ogystal â natur galonogol y grŵp.”  
“Sesiwn ysgogol, gefnogol a chalonogol dan arweiniad rhagorol Marion a Gareth. Diolch i Loveday am drefnu mor wych.” (Gweithdy sgetsio yn Sain Ffagan gyda Creative Lives).  
“Mae’n teimlo mor wych rhoi cynnig ar rywbeth newydd a gweld y canlyniadau mor gyflym.” (Sesiwn flas ar enamlo).  

Rhaglenni gwaddol: 

Diolch i’r cyfleoedd a gawson ni i dreialu gweithgareddau yn ystod Wythnos Addysg Oedolion, rydyn ni bellach wedi lansio tair rhaglen Addysg Oedolion reolaidd newydd yn Sain Ffagan ac yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd:
Ein rhaglen Teithiau Disgrifiad Sain fisol (a rennir rhwng y ddwy amgueddfa bob yn ail fis, ac a fydd yn cael ei lansio yn Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru yng Nghaerllion cyn bo hir, gyda’r bwriad o’i hymestyn i safleoedd eraill yn ôl y capasiti). 
Ein Grŵp Sgetsio misol yn Sain Ffagan, mewn partneriaeth â Creative Lives (ac yn adeiladu ar lwyddiant Grŵp Arlunio Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd). Rydyn ni wedi cynnal tair sesiwn hyd yma. Denodd y sesiwn gyntaf 6 unigolyn, yr ail 8 unigolyn, a’r drydedd 24! Bu’r adborth yn gadarnhaol ac mae’r neges yn cael ei lledaenu i bobman. Os hoffech ymuno â ni fis nesaf, mae croeso i chi wneud. Mae’r holl wybodaeth ar gael yn y ddolen uchod. 
Sesiynau Bore i Ddysgwyr Cymraeg tymhorol newydd ar y cyd â Dysgu Cymraeg Caerdydd a Menter Caerdydd. Y tymor diwethaf, bu i ni groesawu 35 o ddysgwyr Cymraeg i’r Amgueddfa i gymryd rhan mewn sesiwn ar draddodiadau’r Nadolig yng Nghymru. Rydyn ni’n edrych ymlaen at groesawu grŵp o siaradwyr a dysgwyr Cymraeg ar 25 Ionawr ar gyfer Dydd Santes Dwynwen, lle byddwn ni’n archwilio’r casgliad o Lwyau Caru, ac yna’n cynnal y Bore i Ddysgwyr Cymraeg nesaf. 
Mae’r chwe addewid sy’n rhan o’n strategaeth ddeng mlynedd Amgueddfa 2030 wedi’u hymgorffori yn ein rhaglen addysg oedolion drwyddi draw, ac yn benodol yr addewid i ysbrydoli creadigrwydd a dysgu am oes. 
Edrychwn ni ymlaen at barhau i dyfu ein darpariaeth addysg oedolion, a gobeithiwn eich croesawu i un o’n hamgueddfeydd yn 2024 i gymryd rhan mewn gweithgaredd neu i fwynhau defnyddio un o’n hadnoddau hunandywys i ddysgwyr. 

Yn ddiweddar dyma Sain Ffagan, Amgueddfa Werin Cymru yn croesawu Memory Jar, grwp cymorth i bobl sydd wedi eu heffeithio gan ddementia yn y Bont-faen. Roedd yr ymweliad yn rhan o Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion⁠, project partneriaeth tair mlynedd rhwng Amgueddfa Cymru a Chymdeithas Alzheimer Cymru sy'n defnyddio amgueddfeydd, casgliadau ac adnoddau Amgueddfa Cymru i ddatblygu dulliau ymarferol o wella iechyd a lles pobl sydd wedi'u heffeithio gan ddementia. ⁠

Mae'r fenter bellach yn ei hail flwyddyn, ac un o'r amcanion yw datblygu rhaglen fwy cynhwysfawr a chynaliadwy o weithgareddau dementia gyfeillgar, yn ein hamgueddfeydd ac yn y gymuned. Rydyn ni wrthi'n datblygu a threialu gweithgareddau, ac yn gwahodd grwpiau cymunedol i gymryd rhan a lleisio'u barn. Bydd hyn, yn ei dro, yn helpu i lywio a datblygu ein adnoddau a'n rhaglen cyn lansio yn y Gwanwyn.

Yr ymweliad 

Ar 9 Awst, ymunodd 29 o aelodau Memory Jar â ni ar daith drwy orielau Cymru... a Byw a Bod yn Sain Ffagan, cyn mwynhau te, coffi a theisen wrth drafod yr ymweliad. Dyma ni'n gofyn beth oedd y grŵp wedi'i fwynhau, ac am unrhyw awgrymiadau ar wella gweithgareddau yn y dyfodol.

Yn oriel Cymru... dyma'r grŵp yn cael eu tywys gan Gareth Rees (Arweinydd Llais Dementia, Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion) a Loveday Williams (Uwch Swyddog Addysg, Cyfranogiad a Dehongli).⁠ Fe gyflwynodd Gareth a Loveday rai o'r gwrthrychau yn yr oriel, sydd wedi ei churadu i gyflwyno beth mae Cymru yn ei olygu i wahanol bobl, gan gynnwys Cymru ‘Amlddiwylliannol’, ‘Balch’, ‘Gwleidyddiaeth’ a ‘Gwrthdaro’.

Yn oriel Byw a Bod y tywysydd oedd Gareth Beech (Uwch Guradur Economi Wledig).⁠⁠⁠ Yn yr oriel hon mae gwrthrychau wedi'u curadu i ddangos gwahanol agweddau o fywyd yng Nghymru drwy'r canrifoedd, o gaffis i goginio, o fywyd gwledig i ddiwydiant, o wyliau i blentyndod. Un o'r gwrthrychau poblogaidd oedd ffwrn ffrio pysgod haearn bwrw Preston â Thomas, wnaeth danio nifer o atgofion yn y grŵp.

Ar ôl crwydro'r orielau dyma ni gyd yn dod at ein gilydd fel grŵp mawr. Yn ogystal â chael sgwrs gyffredinol, dyma ni'n gofyn i bob bwrdd ddefnyddio sticeri i roi eu barn ar gwestiwn penodol: ‘Sut oedd ymweld â'r oriel yn gwneud i chi deimlo heddiw?’ Darparodd y tîm dri opsiwn positif (Hapus, Diddordeb, Ysbrydoliaeth), a thri opsiwn negatif (Anhapus, Diflastod, Anghyfforddus) a lle i esbonio unrhyw deimladau ymhellach. Gallai pobl hefyd gynnig adborth drwy rannu eu hoff wrthrychau yn yr orielau gan ddefnyddio post-its, beiros a lluniau o rai o'r gwrthrychau. Dyma ni hefyd yn gofyn i'r grŵp beth wnaethon nhw ei fwynhau am yr ymweliad, ac ydyn nhw'n mwynhau amgueddfeydd yn gyffredinol?

Roedd yr adborth ar y cyfan yn bositif iawn – nifer yn dweud eu bod nhw wedi mwynhau, yn teimlo'n hapus, wedi eu hysbrydoli ac yn gweld y teithiau drwy'r orielau yn ddiddorol. ⁠Roedd eraill yn dweud eu bod nhw'n teimlo 'hiraeth' ac yn 'wladgarol'. Roedd rhai o'r gwrthrychau yn sbarduno sgyrsiau ac atgofion am fywyd teuluol, gan gynnwys hen fangl wnaeth atgoffa un fenyw o'i mam a'i mam-gu yn golchi dillad.

"Atgof hyfryd o'r gorffennol"

"Mae'n gwneud i fi feddwl pa mor agos mae fy atgofion, o ble dwi'n dod yn wreiddiol yn Swydd Efrog, a Chymru wedyn am dros 40 mlynedd. Dylai Cymru fod yn falch o'i thraddodiad a pharhau i groesawu eraill."

⁠"Roedd yr arddangosiadau a'r wybodaeth ar lefel cadair olwyn. Da." 

⁠"Fy ffefryn oedd y delyn a'r gwrthrychau cerddoriaeth. Byddai clywed cerddoriaeth Gymraeg wedi bod yn braf." ⁠

"Roedd e'n brofiad llawn hiraeth."

"Mwy o gadeiriau!"

(Peth o'r adborth)

"Roedd y sgwrs yn byrlymu yn y bws yr holl ffordd nol i'r Bont-faen. Awyrgylch llawn hwyl a phobl yn mwynhau eu diwrnod mas. Nol yn Memory Jar, roedd cyfle i edrych ar ffotograffau o'r diwrnod a siarad am y pethau wnaethon ni eu cofio yn yr Amgueddfa. Roedd llawer o'r sylwadau positif yn sôn sut oedd pobl wedi'u sbarduno i fyfyrio ar eu hanes eu hunain, gan ennyn atgofion braf o'u gorffennol. Roedd un sylw yn gwneud y cyfan yn werth chweil: John, un o'r aelodau tawelaf, oedd y cyntaf i ymateb yn y drafodaeth grŵp. 'Dwi eisiau mynd eto!' meddai John gyda gwen fawr, gyda gweddill y grŵp i gyd yn cytuno."

(e-bost gan Colin, trefnydd Memory Jar, ar ôl yr ymweliad)

Diolch yn fawr 

Mae'r tîm am ddiolch i Memory Jar am eu help gyda'r gwaith datblygu – roedd hi'n bleser eu tywys nhw drwy'r orielau a chlywed eu barn ar sut i wneud ein hamgueddfeydd yn fwy dementia gyfeillgar yn y dyfodol. Hoffen ni ddiolch hefyd i Glwb Rotary y Bont-faen am ddarparu cludiant, ac i Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol am eu cefnogaeth hael i broject Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion.

Roedd ymweliad grŵp Memory Jar yn gyfle gwerthfawr i'r tîm gael blas o sut fydd ein harlwy yn effeithio ar y gymuned. Roedd yr ymateb brwdfrydig a'r adborth positif yn dangos fod gan dreftadaeth rôl bwysig i chwarae ym mywydau pobl sydd wedi'u heffeithio gan ddementia. Wrth i'r gwaith o brofi a datblygu ein harlwy ar draws ein saith amgueddfa barhau dros y misoedd nesaf, rydyn ni'n edrych ymlaen at weithio eto gyda Memory Jar a grwpiau ac unigolion eraill ar draws Cymru.

Cysylltwch â ni 

Am ragor o wybodaeth, gallwch chi gysylltu â'r tîm drwy e-bostio mims@amgueddfacymru.ac.uk neu drwy ffonio (029) 2057 3418. Gallwch chi hefyd gofrestru i dderbyn ein cylchlythyr chwarterol yn yr un modd.

"Mae Re-engage yn cynnig cyswllt cymdeithasol allweddol i bobl hŷn ar adeg yn eu bywyd pan fydd eu cylchoedd cymdeithasol yn mynd yn llai."

https://www.reengage.org.uk/