: Cyffredinol

Eira a'r Alban

Chris Owen, 2 Rhagfyr 2010

Penwythnos diwethaf, fe ymwelodd fy ngwraig Josie, fy merch Isobel a fy mab Desmond a Chaerdydd. Rydym yn dal i chwilio am gartef parhaol i'r teulu yma felly roeddwn eisiau cymeryd y cyfle i ddangos Caerdydd iddyn nhw. Prynhawn Sadwrn, fe aethom i Sain Ffagan. Deuthom ar draw staff oedd wedi bod yn gweithio'n eithriadol o galed i glirio'r eira fel bod y safle yn medru agor i ymwelwyr ar y dydd Sul. Roedd yn parhau i fod yn rhy beryglus i ni fedru fynd o'i gwmpas, ond wrth lwc, roedd digon i'w weld yn Oriel 1. Roedd yn gyfle gwych i ni dreulio amser yn yr orielau ac i mi weld beth sydd yn digwydd i'r safle pan mae eira'n disgyn!

Yna dydd Llun, fe es i fyny i'r Alban ar gyfer nifer o gyfarfodydd. Roedd Caeredin yn edrych yn eithaf llwm ond hefyd yn eithaf rhamantus yn yr eira, er doedd hi ddim yn hawdd teithio o gwmpas oherwydd y tywydd. Roeddwn i fod i gyfrafod Gordon Rintoul, Cyfarwyddwr Amgueddfeydd Cenedlaethol yr Alban, ond yn anffodus roedd o'n sal gyda'r ffliw. Serch hynny, fe wnes i gyfarfod nifer o'i staff a chael trafodaethau difyr ynglyn ag addysg, ymgysulltu ac ymgynghori a'r cyhoedd a'r ffordd y mae casgliadau yn cael eu trefnu, ynghyd a hefyd y bygythiad gan lywodraeth San Steffan o ran cyllid y 'portable antiquities scheme'. Rwyf yn fawr obeithio y bydd trafodaethau pellach yn medru sicrhau ein bod yn achub y cynllun pwysig hwn.

Fe wnes i gyfarfod hefyd gyda John Leighton, Cyfarwyddwr Cyffredinol Orielau Cenedlaethol yr Alban. Fe eglurodd sut mae Oriel Dean wedi bod yn arbrofi gyda ffyrdd newydd o ddehongli gyda arddangosfeydd dros-dro. Eglurodd hefyd sut mae nhw wedi medru bod yn llai dibynnol ar fenthyciadau o dramor ond drwy hefyd dal i lwyddo i ddennu cynulleidfaoedd eang.
Roedd yr argraff a gefais o fy ymweliad yn un cadarnhaol oedd yn awrgymu y gellid gweithio'n agosach gyda'r Amgueddfeydd Cenedlaethol yn yr Alban a Gogledd iwerddon yn y dyfodol. Fe fydd yn rhaid imi edrych ar yr adroddiadau tywydd cyn trefnu trip arall! Cafodd fy hediad ei ohurio felly bu'n rhaid imi ddal y tren yn ol. Ond, er gwaetha'r tywydd, bu'n drip buddiol a gwerth chweil.

Wales for Africa (Nov-10)

Mari Gordon, 16 Tachwedd 2010

By some miracle we have half-decent internet connection at the office. Actually it’s not a miracle, as I happen to know that the server providers were working on the problem over the weekend. I guess I just didn’t believe it would make any difference, any more than I believed that the designers I was supposed to be seeing on Friday would turn up, or that my ‘office’ would really only take a day to ‘decorate’ (the day in question being last Monday) or that my mail will ever turn up.

Ooh, all sounds a bit harsh I know. But I’ve just had my third frustrating visit to immigration, thinking I finally had everything I need to renew my permit, only to be told I have to return on Thursday, after ‘the boss’ has had time to check my file (so what have they been doing?!). Was also sheepishly informed by my colleague that he won’t be here most of this week as he’s on and M&E training course; this is my last week of working with the organization, and I should be crossing every t and dotting every single I with him.

But what really set a bad tone for me this week – while also putting my whinging right into perspective – was finding out on Sunday evening that my host had been in a car crash. She, some colleagues – and her baby – were travelling to Livingstone. Seeing as she was being made to make the 8-hour journey, on a Sunday, she’d decided to treat the time there as a couple of much-needed stress-free days out of the office. Instead, they drove through a downpour for about half the journey until the car slipped off the side of the road and flipped over. I don’t know who I felt more sorry for, her in Livingstone with the baby, suffering from shock and fright, or her poor husband at home waiting and worrying until the next morning when he could travel down to join them. They’ve all been discharged from hospital with, apart from the shock, nothing more serious than cuts and bruises. The fatality rate for road accidents in Zambia is notorious, partly due to the driving in the cities and partly due to the terrible condition of the roads outside the cities, especially now that the rains are here. The fact that they escaped with nothing broken – or worse – really is a miracle.

Mari Gordon, 5 Tachwedd 2010

Yn y Swydd

Chris Owen, 27 Hydref 2010

Ychydig dros bythefnos yn ôl, fe ddechreuais yn fy swydd yma yn Amgueddfa Cymru. Mae wedi bod yn gychwyn digon prysur wrth i mi fynd ati i gwrdd â staff ym mhob un o'n safleoedd ni, yn ogystal â mynychu dathliadau pen-blwydd Amgueddfa'r Glannau yn bump oed. Mae pawb wedi bod yn arbennig o groesawgar, ac rydw i'n falch iawn o gael y cyfle i arwain sefydliad sydd mor uchel ei barch.

Rydw i wedi ymuno ag Amgueddfa Cymru ar adeg gyffrous iawn. Mae datblygiadau ar droed i greu Amgueddfa Hanes yn Sain Ffagan ac i droi llawr cyntaf Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd yn Amgueddfa Gelf Genedlaethol i Gymru - disgwylir y bydd y gwaith yma wedi'i gwblhau ym mis Gorffennaf 2011. Dros y misoedd nesaf, byddaf i'n cefnogi cynnydd y projectau yma yn ogystal ag yn cadarnhau'r neges bod Amgueddfa Cymru yn adnodd modern ar gyfer Cymru. Swyddogaeth yr Amgueddfeydd Cenedlaethol yw gwasanaethu pobl Cymru, ac un ffordd o lwyddo i roi'r weledigaeth yma ar waith yw ffurfio partneriaethau diwylliannol. O ystyried sefyllfa ariannol y wlad ar hyn o bryd, mae'r dull yma yn bwysicach fyth.

Wythnos diwethaf, lansiwyd ein dogfen

yn y Senedd. Mae dysgu wrth wraidd popeth a wna Amgueddfa Cymru ac mae'r papur yma'n dathlu'r gwaith yma, a'n gweledigaeth ni o fod yn amgueddfa ddysg o safon ryngwladol. Mae'r llyfryn yn dangos sut mae ein gwaith o ddehongli a chyfathrebu ein casgliadau i bobl Cymru, a'i hymwelwyr, yr un mor bwysig â bod yn geidwaid i gasgliadau'r genedl.

Mae Amgueddfa Cymru yn unigryw ymysg amgueddfeydd cenedlaethol yr Ynysoedd Prydeinig oherwydd ei amrywiaeth o safleoedd a hefyd eu cysylltiad clos gyda'r cymunedau a'r rhanbarthau y maent yn rhan ohonynt. All yr un amgueddfa genedlaethol yn Llundain ddod yn agos at gyflawni hyn.

Mae'r casgliadau hefyd yn anhygoel o amrywiol yn eu hystod eang o ddisgyblaethau - o hanes cymdeithasol i gelf, o wyddoniaeth natur i hanes diwydiannol. Mae hyn yn galluogi'r amgueddfa i apelio i gynulleidfa eang, gyda chydbwysedd rhwng y rhywiau - sydd eto'n wahanol i rai amgueddfeydd yn Llundain!

Mae'r cyfle i weithio yn un o'r prif amgueddfeydd Celtaidd yn apelio'n fawr imi. A minnau wedi fy ngeni ym Melffast, ac wedi astudio Archaeoleg a Hanes Iwerddon yn yr Alban, rwyf yn falch o gael y cyfle nawr i ddysgu mwy about am ddiwylliant a hanes Cymru.

Wales for Africa: crisis

Mari Gordon, 25 Hydref 2010

We've convened a crisis meeting of the Forum's members in order to draw up a planned response to the Government's National Development Plan - the Plan with no chapter on housing. Members also looked at the Position Statement I'd drafted the week before, which we're placing in the Times of Zambia - a government paper, so we altered the tone a little bit!

I spent the rest of the week visiting members to carry out the baseline survey. The week was sort of topped and tailed by highlights. At the beginning we visited two women's co-operatives in rural areas, teaching women skills like brick-making and land rights issues. The week ended, however, with a visit I'll never forget. If I said I enjoyed it that would be inappropriate - nobody could enjoy seeing the appalling circumstances some people live in. We visited two compounds, one in Lusaka and one 200 miles north in Kitwe, to conduct focus groups with the residents' committees. In Lusaka, about 2,000 people live in the compound in homes that range from breezeblock constructions to shacks that are collapsing around them. They draw water from shared taps located around the compound. Everywhere is dirt and dust. Some people, usually women, set up their own business, ranging from a single table with a few vegetables to brick-built grocery shops - and loads of hairdressers. I was taken to see the school, which was spotless and being repainted as I was there. A gang of schoolchildren, in their navy blue uniforms, were chatting and giggling on their way from school, just like a crowd of Cardiff schoolkids. Everywhere I went I was followed by a growing crowd of small children. At first they mutter 'muzungu' (white person) but when I wave at them I get dazzling smiles and waves back. And then when I attempt to greet them - 'muli shani' - they burst into laughter.

The residents' committees in both Lusaka and Kitwe are simply inspirational. They're politicised, aware, committed; they spoke in dialect but I continuously heard the words 'advocacy', 'sensitised' and 'empower'. They have the will, the intelligence and the inner resources to achieve what's needed to lift these communities out of abject poverty, if only the infrastructure we take for granted was put in place for them.

Some good news, after our crisis meeting my colleague secured a meeting at the Ministry of Finance the next morning, and a committment to revisit the Housing Chapter to try, with the NGO's help, to make fit for reinstatement in the National Plan. It's a start.