Croesawyd dros 300 o fyfyrwyr Lefel-A i Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd ar gyfer digwyddiad arbennig ar y cyd ag Ysgol Gwyddorai’r Ddaear a’r Môr Prifysgol Caerdydd.
Ar wahoddiad Athro Dianne Edwards F.R.S, rhoddodd yr Athro Steve Jones F.R.S chyflwyniad dan y teitl ‘Ai anifail arall yw dyn?’
Trafododd yr Athro Jones y cyndeidiau sydd gennym ni a phrimatiaid eraill yn gyffredin, y dystiolaeth enetig dros esblygiad dyn, a gwahaniaeth barn Wallace a Darwin ar y pwnc. Mae’r Athro Steve Jones yn Athro Emeritws Geneteg yng Ngholeg y Brifysgol Llundain ac yn awdur nifer o lyfrau gwyddoniaeth poblogaidd.
A rhoddodd Theatr na nÓg yn berfformiad ardderchog o'u chwarae You Should Ask Wallace.
Aeth y ddrama â ni ar daith o blentyndod Wallace yng Nghymru i’w anturiaethau anhygoel i’r Amazon ac archipelago Malay, lle datblygodd ei theori am esblygiad. Ei ddarganfyddiadau ef sbardunodd Darwin i gyhoeddi ei waith arloesol ar y pwnc.
Bydd arddangosfa o fywyd Wallace yn agor ar 19 Hydref yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd.
Mae dechrau ar y blog yma’n foment hanesyddol i fi. Dyma’r tro cyntaf i fi fentro i fyd blogio - fy rhan fach i yn newid diwylliant cyfathrebu Amgueddfa Cymru a bod yn rhan o’r chwyldro cyfryngau newydd sy’n ysgubo’r byd. Un bod bach yn rhan o rywbeth sylweddol fwy.
A dyna yw hanes, mewn gwirionedd – neu o leia’r math o hanes rydym ni am gyflwyno yn Sain Ffagan ar ei newydd wedd.
Mae’n siwr eich bod yn gwybod erbyn hyn ein bod wedi cael nawdd sylweddol gan y Loteri Cenedlaethol a Llywodraeth Cymru i ailddatblygu Sain Ffagan. Ac mi wn i fod hynny wedi peri braw i bobl. Beth? Newid Sain Ffagan? Pam?
Mae ‘na nifer fawr o resymau ymarferol. Mae angen gwella’r orielau ar gyfer arddangos ein casgliadau; gwella’r fynedfa er mwyn paratoi ymwelwyr yn well ar gyfer y profiad sydd yn eu disgwyl; a gwella’r cyfleusterau ar gyfer y plant ysgol sy’n cyrraedd bob dydd yn eu miloedd ar rai adegau o’r flwyddyn. Ond mae rhesymau mwy sylfaenol na hynny.
Digon hawdd yw anghofio pa mor radical oedd yr Amgueddfa Werin adeg ei sefydlu. Hi oedd un o’r amgueddfeydd cyntaf ym Mhrydain i roi pwyslais ar fywyd beunyddiol pobl gyffredin yn hytrach na gorchestion y gwŷr mawr. Yng ngeiriau Iorwerth Peate ei hun, y bwriad oedd ‘nid creu amgueddfa a drysorai’r gorffennol marw dan wydr ond amgueddfa a ddefnyddiai’r gorffennol i’w asio â’i oes ei hun i roddi sylfaen cadarn ac amgylchedd iach i ddyfodol ei bobl.” I gadw perthnasedd, a dal i fod yn radical, mae newid yn anorfod.
Bydd yr adeiladau a’r cyfleusterau newydd yn ein galluogi i asio ein gwaith fel amgueddfa ag anghenion pobl ein hoes ein hun. Amgueddfa gyfranogol sydd gennym mewn golwg – ‘participatory museum’ yn yr iaith fain, sef amgueddfa sy’n newid a datblygu trwy gydweithio â chynulleidfaoedd.
Ym mhob agwedd o’r project, byddwn yn achub y cyfle i wneud yn siwr nad llais yr Amgueddfa yn unig fydd yn cael ei chlywed, a’n bod yn rhannu profiad a sgiliau gyda’r bobl sydd eu hangen. Ein bwriad yw creu amgueddfa sy’n gwneud gwahaniaeth go iawn i fywydau pobl. Bydd yn lle i bawb rannu gwybodaeth, casgliadau a sgiliau a chreu hanes gyda’i gilydd.
Rhan o’r agwedd gyfranogol hon yw’r blog hwn. O hyn allan, bydd fy nghydweithwyr a minnau’n rhannu ein profiadau wrth baratoi cynnwys orielau, wrth godi fferm Oes yr Haearn gyda phobl ifainc o Drelài, ac ailgodi un o neuaddau tywysogion Gwynedd yma yn Sain Ffagan.
Ymunwch â ni ar y daith. Mi fydd yn dda clywed eich barn!
Helo! Fy yw'r Athro'r Ardd a hoffwn groesawu'r chwe mil a hanner o wyddonwyr ifanc ar draws y DU sy'n cymryd rhan yn y Bylbiau'r Gwanwyn i Ymchwiliad Ysgolion eleni!
Bydd deuddeg mil o fylbiau yn cael eu plannu a'u monitro fel rhan o'r ymchwiliad hinsawdd hwn sydd yn cael ei gyd-drefnu gan yr Amgueddfa Cymru. Os oedd record byd am nifer o bobl yn plannu bylbiau ar yr un pryd, (mewn sawl lleoliad) gallem ei hyrddio!
Mae pob un o'r bylbiau wedi cael eu cyfrif ac yn gyson yn cael eu dosbarthu i'r 150 o ysgolion ar draws y wlad. Hoffwn groesawu pob disgybl ac athro fydd yn gweithio ar y prosiect hwn!
Cymerwch olwg ar y map i weld ble mae'r bylbiau yn cael eu hanfon ar draws y DU
Os nad ydych wedi derbyn fy llythyr eto - dilynwch y ddolen hon.
Cyn i bob bwlb cael ei phlannu, rhaid i bob disgybl mabwysiadu eu bylbiau ac addewid i ofalu amdano. Os ydych chi eisiau gwybod mwy - dilynwch y ddolen hon.
Cyn i chi fabwysiadu eich bwlb efallai y byddwch hefyd yn dymuno gwybod mwy o ble mae'n dod. Mae fy ffrind Bwlb bychan yn mynd i esbonio:
“Fi a fy holl ffrindiau bwlb dod o blanhigfa feithrin ym Maenorbŷr, ger Dinbych y Pysgod yng Nghymru, fe'i gelwir ' Springfields '. Roeddem wedi cael eu dewis ac yn llwytho ar fan yn barod i fynd i'n cartrefi newydd. Ar y dechrau roeddwn ychydig yn ofnus, ond pan wnes i gyfarfod Athro'r Ardd yn yr Amgueddfa roeddwn yn deall fy mod i yn ddiogel a bod gennyf waith pwysig i'w wneud. Rydym i gyd wedi cael eu dewis i helpu i ddeall sut gall y tywydd effeithio ar bryd fydd fi a fy ffrindiau yn gwneud blodau. Mae fy rhieni cyn i mi dyfodd yma hefyd, Springfields wedi bod yn tyfu'n ni 'Daffodils Tenby' am tua 25 mlynedd, rydym yn un o'r ddwy genhinen Pedr sydd yn frodorol i Ynysoedd Prydain.”
Dim ond ychydig o wythnosau tan blannu! Ni allaf aros!
Yr wythnos diwethaf, teithiodd staff Amgueddfa Cymru a myfyrwyr lleol i Gwm Nedd i astudio bywyd Alfred Russel Wallace, ac i ganfod ysbrydoliaeth o’i anturio yn ne Cymru.
Dyma ni’n treulio diwrnod yn dilyn yn ôl ei draed o Bontneddfechan i raeadr Sgwd Gwladys, yn astudio daeareg a bioleg y daith, gyda chymorth arbenigwyr Amgueddfa Cymru.
Adeg ei farwolaeth ganrif yn ôl, cai Alfred Russel Wallace ei gyfri’n un o fawrion olaf Oes Fictoria. Mae Wallace yn fwyaf enwog am ddarganfod proses esblygiad drwy ddethol naturiol, ar y cyd â Charles Darwin, ond prin yw’r bobol heddiw sy’n cofio am Wallace.
Cafod Wallace ei ysbrydoli gan dirlun de Cymru, a treuliodd flynyddoedd lawer yn crwydro’r cymoedd yn mapio hanes natur. Bydd ffotograffau, fideos, brasluniau a chyfweliadau’r myfyrwyr yn dod yn rhan o arddangosfa yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd yn Ionawr 2014. Bwriad yr arddangosfa hon fydd adrodd hanes Wallace yng Nghymru, a gobeithio bydd yn sbardun i rywun arall fynd ati i anturio.
Cynhaliwyd y project hwn diolch i gefnogaeth hael un o Noddwyr Oes Amgueddfa Cymru
Bydd arddangosfa ar fywyd Wallace yn agor yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd ar 19 Hydref.
A lovely pressed fern found between the pages of The Fern Paradise [1876] by Francis George Heath. I'm always a little disappointed that we don't find more pressed flowers in our old botany books so this really made my day.
How long has it been lying quietly cocooned between these dry secure pages? Who picked a live and vibrant frond one summers day and slipped it away never thinking it would stay hidden for decades? Did the sun shine that afternooon? What news was ringing around the world? So many questions...
