: Cyffredinol

Dyma flog i werthfawrogi gwagle.

Dydyn ni ddim yn cael llawer o gyfle i fyfyrio am ein gwaith, achos ma' wastad mwy ohono i'w wneud. Felly, cyn i mi fynd i'r afael ag ail-wampio'n tudalennau llogi preifat; gorffen paratoi ar gyfer cynhadledd Archif Menywod Cymru a dechre helpu efo tudalennau 'cynnig syniad am ddigwyddiad', dewch i ni eistedd am eiliad a syllu 'mewn i'r gagendor mawr tawel, ac anadlu.

Neis, ond'yw e? [The Sea's Edge, Arthur Giardelli]

Gan fod 'cadw'n brysur' yn un o'n chwaraeon cenedlaethol, dyw hyn ddim at ddant pawb - ond dwi'n licio'r syniad o bwyso a mesur, aros yn llonydd am ennyd, a gwrando. Mi ddoiff na alwad bob tro: ebost sydd di syrthio lawr cefn y mewnflwch; llyfr 'dych chi wedi bod yn meddwl ei ddarllen ers sbel; neu bydd cyd-weithiwr liciech chi dreulio mwy o amser yn dysgu ganddynt yn taro'u pen trwy'r drws i weld a ydych chi ffansi paned.

Gwerthuso ac Archwilio

Rydym ni'n newid fel adran ar hyn o bryd - bydd dau aelod newydd yn ymuno â'r tîm yr wythnos hon - a rydym ni i gyd wedi bod yn gweithio ffwl-sbîd, os braidd ar wahan, ar brosiectau gwahanol ar y we, mewn orielau, y cyfryngau cymeithasol, rheolaethol, ymchwil a chynllunio.

Mae Graham, sy'n arwain y tîm cynnwys, wedi bod yn cymryd rhan mewn prosiect sector-gyfan sy'n edrych ar fodelau gwerthuso, pwyso a mesur, o'r enw Let's Get Real. Yr wythnos ddiwetha, mi fuodd gerbron y 'Crit Room' ym Mrighton, yn cyflwyno'n gwaith ar gyfer ei archwilio a'i feirniadu. Diddorol a brawychus.

Mae canlyniad y 'crit' wedi bod yn galonogol iawn - roeddwn i wedi bod yn poeni braidd am faint ein rhwydwaith twitter, am fod cost amser hyfforddi pawb yn tyfu drwy'r amser i fi. Ond, cawsom adborth fod hyn yn arwydd da ein bod yn ffynnu ar-lein, ac i boeni llai amdano.

Dwi'n ceisio dilyn eu cyngor nhw, go iawn.

Adborth y Stafell Feirniadu

Tafod allan-o'm-boch, dwi'n hapus efo sut 'dyn ni'n gweithio fel rhwydwaith dyddie 'ma, ac yn falch iawn pan dwi'n gweld pobl yn llamu 'mlaen yn defnyddio'u sgiliau newydd ar y cyfryngau cymdeithasol. Wrth dynnu rhifau at ei gilydd ar gyfer adroddiad arall, fe sylwais ein bod wedi cyrraedd carreg filltir bwysig iawn yn y misoedd diwetha: dros y rhwydwaith, mae gennym dros 125,000 o ddilynwyr. Dwi'n gwbod mai nid o rifau'n unig yr adeiladir llwyddiant ar-lein, ond, dwnim, mae 'na rywbeth tawel, boddhaol am weld rhes o '000'au gwag, cegagored.

Mi gafodd Chris, sy'n gyfrifol am adeiladu seiliau ail-ddatblygiad y wefan (a llawer mwy), a gweddill y tîm, hwb gan y Stafell Feirniadu, hefyd - yn benodol, fod ein harlwy ar-lein yn 'werthfawr iawn, yn gyfoethog ac yn foddhaol'. Alla i ddim peidio â meddwl am goffi pan dwi'n darllen y geiriau yna. Amser i stopio blogio am stopio a dechre stopio am baned.

Casgliad Radical

Creadur archifol ydw i wrth reddf - dwi'n hapus iawn fy myd yn pori trwy hen recordiau, lluniau neu ddogfennau. Mae lloffa trwy 'stwff' yn bleser anghyffredin 'nawr 'mod i'n gweithio yn yr adran ddigidol - yn ddibapur, bron.

Dwi wrth fy modd; boed yn gasgliad feinyl, yn gatalog gerdiau, neu'n bentwr o hen lythyrau a thocynnau o'r ganrif ddiwetha (mae'n scary gallu gweud hynna: "fues i i gig Levellers yn y ganrif diwetha". Ych.).

Anwylaf ymysg yr archifau ma Archif Sgrîn a Sain y Llyfrgell Genedlaethol (sef ble bu Dad yn gweithio tan ei ymddeoliad) ac Archif Sain Ffagan. Yn Sain Ffagan, mae hanes y casglu radical, y synau cefndir, y tafodiaethau a'r lleisiau wedi fy hudo ers bron i ddegawd.

Mae'n gasgliad cytbwys iawn hefyd, sy'n nodi gwerth hanes menywod ac yn rhoi lle i ni ddweud ein hanes yn eu geiriau ein hunain, i rannu'n caneuon a'u coelion. Dyw hanes-ar-bapur ddim yn gyfystyr rywsut, ein gwasgu i'r marjin neu'r troed-nodyn caiff ein lleisiau yn aml iawn. Rhaid nodi nad yw'n gasgliad hollol gynrychioladol, ond mae'r tîm wedi ymdrechu'n ddiweddar i wirio hyn, trwy gasglu hanesion llafar pobl LGBT, er enghraifft.

Darganfod Llais fy Nain

Wnai fyth anghofio dod o hyd i llais fy Nain yn eu plith. Bu Nain farw pan oeddwn i'n ifanc iawn, felly does dim cof gen i ohoni tu hwnt i luniau ohoni a'i barddoniaeth.

Fy Nain ym 1926 © R I Hughes

Roedd yn storïwraig o fri, a braint oedd cael copi ar CD ohoni yn adrodd rhai ohonyn nhw - a chlywed ei llais am y tro cynta fel oedolyn - nid yn unig am fod dawn dweud mor dda ganddi, ond am fod swn Taid i'w glywed yn y cefndir hefyd. Roedd ei lais llawer yn llai bas nag oeddwn i'n ei gofio o 'mhlentyndod, yn datgloi llond drôr o atgofion. 

Mi berswadiodd yr achlysur yma fi 'mhellach bod archifau yn llawn haeddu statws fel casgliadau ystyrlawn, a'u trin nid fel adnoddau cefnogol, ond fel casgliadau cyflawn sy'n haeddu cymaint o sylw mewn amgueddfa â gwrthrychau archaeolegol neu weithiau celf.

Yr Archif Heddiw

Dw i wedi bod yn gweithio efo'r tîm ers sbel - Richard (@archifSFarchive) sy'n rhan o dîm @DyddiadurKate, a 'nawr efo Lowri a Meinwen, sy'n gofalu am y llawysgrifau a'r archif sain. Mae'n nhw ar ben ffordd efo'r blogio, felly gobeithio y gwelwn ni fwy ar ochr honno'r casgliadau ar-lein yn fuan. 

O fewn yr adran ddigidol, rydym ni'n brysur yn gweithio ar ail-wampio ein tudalennau am draddodiadau Cymreig, a deunydd archif. Tra bod y gwaith hwnnw'n mynd rhagddo, dwi wedi bod yn edrych yn fanylach at botensial y cyfryngau cymdeithasol i rannu clipiau sain gyda chynulleidfa ehangach.

Rhannu Sain ar y Cyfryngau Cymdeithasol

Roedd y platfformau cymdeithasol sy'n rhedeg 'da ni - twitter, facebook a tumblr, yn rhy effemeral rywsut.

Mae trydar yn rhy fyr-eu-hoedl, yn enwedig gan fod cymaint o gyfrifon cyfochrog yn rhedeg yn Sain Ffagan; a dengys ein data bod ein ffans ar facebook yn ymddiddori mwy yn ein rhaglen weithgareddau na'n casgliadau. Gallai rhywbeth â ffocws fwy penodol, fel hanes llafar neu ganu gwerin, fynd ar goll yn hawdd neu fethu ei darged.

Felly, dyma ofyn i Gareth a Rhodri am eu profiad o rannu cerddoriaeth efo soundcloud, bandcamp ac ati. Penderfynais greu pecyn o recordiadau archifol oedd wedi'u paratoi'n barod yn defnyddio bandcamp, a rhyddhau y clipiau i gyd fel un grwp, yn hytrach na'u dosrannu fesul un ar y blog neu ar twitter. 

Rhinwedd bandcamp yw bod modd atodi mwy o wybodaeth, fel nodiant, geiriau a hanes y recordiad; a bod modd creu ffurff 'albwm'. Ro'n i hefyd yn awyddus i ddefnyddio'r ffwythiant 'tala os ti moyn' i weld a fyddai honno yn ffrwd roddion fechan y gallwn ni ei gwerthuso yn y dyfodol.

Lawrlwytho Albwm Arbrofol

Dyma hi te: O'r Archif: Caneuon Gwerin

Casglwyd y recordiadau yn bennaf gan Roy Saer, a threfnwyd y sain a'r nodiant gan Meinwen Ruddock-Jones yn yr archif. Ymchwilwyd y caneuon ymhellach gan Emma Lile. Mae'r clawr yn eiddo i'n casgliad celf, gwaith a briodolwyd i'r peintiwr teithiol W J Champan.

Mi ddefnyddiais Canva i gaboli'r hen sgans o nodiant, ac i ychwanegu rhyw damaid am hanes yr archif. Os oes camgymeriad yn y llyfryn, felly, arna i mai'r bai am hynny! Mwynhewch, rhannwch, canwch, rhowch ac arbrofwch - ac os oes adborth neu gwestiwn 'da chi, dodwch nhw yn y sylwadau! 

Dwi'n edrych ymlaen at ein digwyddiad sgyrsiau fflach yfory - cyfle i staff o wahanol adrannau gyflwyo eu hymchwil mewn pum munud.

O ystyried amrywiaeth y disgyblaethau a'r arbenigedd sy'n bodoli 'ma (o ddaeareg gynnar i gelf modern, gofalu am esgyrn i dynnu llo...), dwi'n disgwyl dysgu rhywbeth, a'n gobeithio rhannu arfer da.

Pum Munud i Drafod Dyddiadur

Fe fydda i'n cyflwyno pum munud am @DyddiadurKate - er fod calon ymchwilydd gen i, y tîm yn Sain Ffagan sydd wedi bod yn dod â hanes Kate a'i chynefin at gynulleidfa newydd. Yn aml fe fydda i'n ymladd fy ngreddf i ymgolli mewn casgliadau a'n atgoffa fy hun mai pen hwylusydd sydd gen i - a mai fy rôl innau yw i greu gofod ar gyfer y tîm, eu hannog, a rhannu eu gwaith da ymhellach. 

Model Rhannu Casgliadau

Dwi wedi fy argyhoeddi fod model @DyddiadurKate yn un y gellir ei ddyblygu i rannu casgliadau eraill - yn enwedig y gwrthrychau cynnil hynny na fydd byth yn ennill teitl fel 'trysor' neu 'eicon'. Ond ofer fyddai mentro'r un peth eto heb ymroddiad tîm, a'r holl gynnwys cefnogol sydd gennym ar flaenau'n bysedd. 

O gronfa ddata casgliadau'r Rhyfel Mawr, i adnoddau allanol fel Papurau Newydd Cymru - a mewnbwn ein cynulleidfa - mae'r dyddiadur wedi bod yn sbringfwrdd i straeon amrywiol iawn am Gymru, a thu hwnt, gan mlynedd yn ôl.

Technoleg Gefnogol

O ran stwff nyrdlyd, technolegol, mae arferion rhannu asedau da wedi helpu, yn ogystal â phlatfform rhag-bostio, er mwyn rhyddhau'r curaduron o'r dasg ddyddiol o bostio, i greu amser iddyn nhw afael mewn pynciau perthnasol a'u hymchwilio ar gyfer y blog, neu greu cysylltiadau efo casgliadau eraill.

Y Rhife

Hyd yn hyn, mae dros 207,000 o argraffiadau wedi'u cofnodi ar y cyfri - llawer iawn mwy nag y gallen ni ei hwyluso yn gofforol, a mwy nag y gallai'r ddogfen ei ddioddef, yn gorffol, hefyd. Mae'r prosiect wedi codi traffig i flog Cymraeg yr Amgueddfa dros 800% o'i gymharu â llynedd - sy'n fy argyhoeddi mhellach o bwysigrwydd creu cynnwys gwreiddiol ar gyfer siaradwyr Cymraeg y we, i ateb galw go iawn, ac i greu cysylltiadau rhithiol ar hyd a lled y wlad, o'n swyddfa fach y tu ôl' i'r orielau celf.

Following on from our last beekeeper's report, Ben tells us what has been happening:

11th June: “Returning from my travels it was exciting to go see the bees again. I must admit I was anxious, mainly because earlier in the week there had been reports on Wales Online of a swarm in the City Centre. The reported swarm had caused mayhem in the brewery quarter when a few thousand bees descended on a table outside the Yard public house.  When I’d heard about this swarm I feared the worst, were they our bees? Had we missed something? I’d heard reports from some of the museum technicians that there had been clouds of bees up near our hives on that Monday – perhaps that was them swarming!

I can’t describe my relief when I opened the hive of our strong colony to discover that it was full of bees. They were there, all present and correct! The weather was perfect, warm and still, ideal for thoroughly going through the hive! So, removing the heavy super full of honey, I delved straight into the brood box with the help of Sally and lots of smoke! I must admit though, hearing of Nigel’s six stings didn’t fill me with confidence! There are a lot of bees in this hive now and actually seeing what’s happening on the frame is really quite difficult! Going through each frame carefully revealed two Supersedence type queen cups and several play cells (unlaid cells where the bees practice making queen cells). These were removed and the hive was carefully put back together and some of the bees coaxed back inside! Interestingly, now the hive is very full, bees seem to accumulate at the entrance and around the lip of the brood box and they often need a bit of smoke to encourage them back inside.

On opening the weaker hive I was delighted to see that the bees have substantially increased in number and activity. The colony has increased in strength from the 1.5 frames of bees to 5 full frames of bees. Without wanting to disrupt the bees too much, I quickly went through the hive to check the brood pattern and food supplies. Seeing that there were adequate capped reserves of honey and that lots of the bees were returning covered in pollen I closed the hive up and strapped it back down.  Just as we were finishing up Sally was stung! I think the first time for the female bee keepers! Rather painfully she’d been stung right on her heal, somewhere I’d been stung previously so I can vouch for the fact that it really does hurt!

Perhaps our bees aren’t so choosy about who they sting after all!”

Dwi'n ddiolchgar iawn 'mod i wedi sgrifennu'r rhestr yma wythnos diwetha, yn syth ar ôl cwrs ar google analytics efo Jess Spate o Thoughtful SEO. Mi ges i olwg graff ar beth mae'r platfform yn gallu'i gyflawni - o ddefnyddio tameidiau ohono dros y blynyddoedd, ro'n i'n amau bod llawer mwy y gallwn ei fesur a'i ddadansoddi. Mae sawl aelod o'r tîm digidol yn giamstars yn barod, felly beth am ifi ddechrau efo rhywbeth reit syml i ymarfer? Dyma 5 darlun mwyaf poblogaidd Celf Arlein:

San Giorgio Maggiore by Twilight - Monet

Mae cynifer o ddarluniau hynod a hudol 'da ni o Fenis, gan gynnwys y noslun hwn gan Whistler, a fy ffefryn, y Palazzo Camerlenghi gan Sickert. Y darlun mwyaf pobolgaidd ar Celf Arlein, fodd bynnag, yw'r darlun amryliw yma gan Monet. Fe ddowch o hyd i'r fersiwn 'go iawn' yn Oriel 16, yma yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd.

Rain - Auvers - Van Gogh

Un o ddarluniau olaf Van Gogh, sydd ar daith yn yr UDA ar hyn o bryd. Bydd yn werth ymweld ag e pan fydd yn dychwelyd - mae'r paent yn drwch blêr wrth ddangos cwysau'r tir, a'r glaw fel petae'n hollti'r ganfas. Bron ag y gallwch chi hogle'r petrichor.

Teulu Henry VIII: Alegori o'r Olyniaeth Duduriaidd - Lucas de Heere

Efallai bo'r lluniau anffurfiol o George a Charlotte yn wahanol iawn eu naws, ond, 500 mlynedd ar wahan, ffocysu ar rym a phwysigrwydd llinach benodol y mae'r darlun hwn hefyd. Mae i'w weld yn Oriel 10 yn AGC: dwi i wrth fy modd yn edrych yn fanwl ar y llun yma, nid ar y cymeriadau ond ar y tecstiliau yn y llun. Mae'r artist wedi gwneud cryn ymdrech i beintio'r ffabrigau crand 'ma - a ma nhw ddipyn yn grandiach na'r dillad 'Tuduraidd' o'n i'n arfer ei wisgo yn Sain Ffagan!

La Parisienne - Renoir

Un o hoelion wyth y casgliad, a brynwyd gan y chwiorydd Davies - eu hatyniad at weithiau argraffiadol a'u gwaith elusennol a sefydlodd egin yr amgueddfa fel yr ydym ni'n ei hadnabod hi heddiw. Dwi erioed di dirnad cweit beth sydd y tu ôl i grechwen y 'Ferch o Baris' - efallai mai dyna sy'n ei gwneud hi'n Mona Lisa Caerdydd! Mi wnes i ddwlu ar y llun yma hefyd, a dynnwyd gan Sioned a Nia mewn priodas fis diwetha.

Un o'n hoff luniau ni yn @Museum_Cardiff mewn priodas ddiweddar @rhiantomos @artwordmari fyddai Renoir yn gwenu? pic.twitter.com/dwA72AUeQb

— Sioned a Nia (@SionedaNia) June 12, 2015

Running Away with the Hairdresser - Kevin Sinnott

Yr unig ddarlun gan rywun o Gymru sy'n ymddangos yn y rhestr - a ffefryn go iawn ymysg ein hymwelwyr i'r oriel. Mae'r gwaith bywiog, amwys hwn am ail-ymddangos ar wal ein horielau ar yr 20ed o Awst. Dw'n cofio cael fy syfrdanu gan hwn pan y gweles i e, a'r eilwaith gan ddarllen y teitl: mae'r artist yn rhoi digon o arweiniad i'r dychymyg, ond yn rhoi digon o le iddo grwydro hefyd. Sgwn i sut y daeth antur y torrwr gwallt i ben?

Felly, dyna'r 5 darlun mwyaf poblogaidd yn Celf Arlein - dwi'n licio defnyddio'r nodwedd 'dewis ar hap' i ddarganfod rhan newydd o'r casgliad, neu waith newydd gan artist câr. Ac wrth gwrs, heb anghofio, os fyddwch chi'n cwmpo mewn cariad ag unrhyw rai o'r gweithau 'ma, ewch draw i'n tudalen Argraffu yn Ôl y Galw i archebu copi ohono ar gyfer eich oriel chi gartre!