Mae llawer o brosesau diwydiannol wedi'u hysbrydoli gan natur, a gellid eu hystyried yn estyniad mecanyddol o broses law draddodiadol a oedd yn defnyddio pethau o fyd natur. Mae'r Gigiwr yn enghraifft wych o hyn. Dyma ychydig am y peiriant hynod hwn sy'n gymysgedd o'r naturiol a'r dynol.

Gigwr

Yn draddodiadol, byddai pobl yn defnyddio teilai neu 'lysiau'r cribwr' i gribo arwyneb y brethyn gwlân gwlyb gyda phennau pigog llysiau’r cribwr er mwyn ei wneud yn feddal ac yn fflwffiog. Yr enw ar hyn yw ‘codi’r geden’.

Dyfeisiwyd y peiriant hwn i gyflymu’r broses a’i gwneud yn fwy effeithiol. Mae’r gigwr yn cynnwys 3000 o lysiau’r cribwr pigog mewn ffrâm haearn ac fe’i gyrrir gan drydan.

Roedd y brethyn yn symud dros lysiau’r cribwr, gan roi gorffeniad mwy gwastad a fflwffiog iddo.

Y Gigiwr a theilau yn Amgueddfa Wlân Cymru

Mae’r gigwr yn gymysgedd diddorol o’r naturiol a'r diwydiannol. Roedd yn cyfuno prosesau a wnaed â llaw yn y gorffennol â pheirianneg fanwl – sef dyfodol y diwydiant tecstilau.

Byddai ‘Dyn Llysiau’r Cribwr’ yn teithio o un felin i’r llall i adnewyddu llysiau’r cribwr yn y gigwyr. Roedd y gwaith hwn yn gofyn am grin dipyn o fedr gan fod rhaid trefnu pennau llysiau’r cribwr yn ofalus er mwyn sicrhau bod y brethyn yn cael ei orffen yn wastad. Roedd y rhan fwyaf o lysiau’r cribwr yn dod o erddi arbenigol yng Ngwlad yr Haf.

Hoffai Amgueddfa Cymru longyfarch y 4,463 o ddisgyblion o ar draws y DU a enillodd gydnabyddiaeth Gwyddonydd Gwych am eu cyfraniad i'r ymchwiliad Bylbiau'r Gwanwyn i Ysgolion 2019-2020.

Llongyfarchiadau anferth i bob un o’r ysgolion! Diolch am weithio mor galed yn plannu, arsylwi a chofnodi, rydych yn wir yn Wyddonwyr Gwych!

Diolch yn fawr i Ymddiriedolaeth Edina am eu nawdd ac am helpu i wireddu’r project.

 

Gwyddonydd Gwych 2020:

Enillwyr / Winners

Cymru / Wales: Ysgol Gynradd Gymraeg Tonyrefail

Gogledd Iwerddon / Northern Ireland: Holy Cross Girls' Primary School

Lloegr / England: St Michael's CE Aided Primary School

Yr Alban / Scotland: Gavinburn Primary School

 

Yn Ail / Runners up

Cymru / Wales: Bryncoch CiW Primary School

Gogledd Iwerddon / Northern Ireland: Greenhaw Primary School

Lloegr / England: King's Meadow Academy

Yr Alban / Scotland: Penpont Primary School

 

Clod Uchel / Highly Commended

Cymru / Wales:

St Paul's CiW Primary

St. Julian's Primary

St. Robert's Catholic Primary

Ysgol Gymraeg Caerffili

Gogledd Iwerddon / Northern Ireland:

Steelstown Primary School

Lloegr / England:

Arkholme C of E Primary School

Bursar Primary Academy

Clifton Primary School

Ossett Flushdyke Junior and Infant School

St Austins Catholic Primary School

Stoneferry Primary School

Woodfield Primary

Yr Alban / Scotland:

Dalbeattie Primary School

St Fergus' Primary School

St John Ogilvie Primary School

 

Cydnabyddiaeth arbennig / Special Recognition

Cymru / Wales:

Blaendulais Primary School

Bro Pedr

Broad Haven

Carreghofa C P School

Darran Park Primary

Evenlode Primary

Ferryside V.C.P School

Gaer Primary School

Henllys C/W Primary

Litchard Primary School

Llanedeyrn Primary School

Llanharan Primary School

Pil Primary School

Sofrydd Primary School

St Athan Primary

St Joseph's Cathedral Primary School

Tonyrefail Community School

Ysgol Deganwy

Ysgol Gymraeg Dewi Sant

Ysgol Llwyn yr Eos

Ysgol San Sior

Lloegr / England:

Canon Peter Hall Primary School

Fieldhead Primary Academy

Fleet Wood Lane Primary School

Hudson Road Primary School

Oldfleet Primary School

Stanford in the Vale Primary School

Yr Alban / Scotland:

Carnbroe Primary School

Earlston Primary School

Greenburn School

Lawefield Primary School

Sanquhar Primary School

St Mungo Primary

Whatriggs Primary School

 

Gwyddonwyr Gwych / Super Scientists

Cymru / Wales:

Dyffryn Cledlyn

Aberdare Park Primary School

Albert Primary School

Blaengwrach Primary

Garth primary School

Georgetown Primary

Hendredenny Park Primary

High Cross Primary School

Llangan Primary School

Maesgwyn Special School

NPTC Newtown College

St. Michael's RC Primary

Ty Isaf Infants School

White Rose Primary School

Y Berllan Deg

Ysgol Craig yr Wylfa

Ysgol Ysbyty Ifan

Gogledd Iwerddon / Northern Ireland:

Auchencairn Primary School

John Paul II Primary School

Newbuildings Primary School

Saint Patrick's Primary School

St Anne's Primary School

St Paul's Primary and Nursery School

Lloegr / England:

Adelaide Primary School

Bardney CofE Primary School

Castleford Park Junior Academy

Chorley St James CE Primary

Dunstall Hill Primary School

Garstang St Thomas C.E. Primary

Gonerby Hill Foot C E Primary School

North Road Primary School

Sandal Magna Community Academy

St Helen's C of E Primary School

St Michael's Church of England Aided Primary School

St Peter's Catholic Primary School

Yr Alban / Scotland:

Cummertrees Primary School

Drummore Primary School

Gelston Primary School

Glenluce Primary School

Gordon Primary School

Laurieknowe Primary School

Locharbriggs Primary School

Loreburn Primary School

New Abbey Primary School

Newmains Primary School

Our Lady of Peace Primary School

Saint Anthony's Primary School

Sheuchan Primary School

Wormit Primary School

St Peter's Primary School

Byddwn yn dathlu ailagor Amgueddfa Genedlaethol y Glannau ar ôl mwy na phedwar mis mewn barddoniaeth, gyda dwy gerdd newydd am fywyd yn ystod y cyfnod clo. Yr wythnos hon, rydym yn lansio ymgyrch i'ch cael chi i gyfrannu geiriau ac ymadroddion ar gyfer yr hyn a fydd yn etifeddiaeth farddonol o’r amseroedd digynsail hyn i'r ddinas.

Edrychwn ymlaen at ddatgloi ei drysau a'ch croesawu chi yn ol i'r amgueddfa ar yr 28ain o Awst, er ar sail mynediad gyda thocyn (am ddim) wedi ei archebu oflaen llaw, er mwyn rheoli niferoedd a chynnal mesurau pellter cymdeithasol. 

Mae 2020 yn ben-blwydd yr Amgueddfa yn 15 oed. Agorodd y drysau yn gyntaf ym mis Hydref 2005, i eiriau cerdd gan Fardd Cenedlaethol Cymru ar y pryd, Gwyneth Lewis. Felly, ar gyfer datgloi'r drysau ym mis Awst, ein bwriad yw plethu geiriau, rhythmau a rhigymau unwaith eto, y tro hwn gyda'ch cymorth chi!

Bydd Datgloi ~ Unlock yn ddathliad barddonol o ddatgloi'r drysau ac ailagor Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe ar ôl cyfnod cloi Covid. Hoffwn glywed wrthoch am ddau beth, mewn 280 llythyren, sef hyd neges drydar:

• Disgrifiwch eich profiad o'r cyfnod cloi (ATEB MEWN 280 nod neu lai)
• Pam ydych chi'n edrych ymlaen at ailagor Amgueddfa Genedlaethol y Glannau? (ATEB MEWN 280 nod neu lai) 

Gallwch ymateb trwy ein Tudalen Facebook: www.facebook.com/waterfrontmuseum

neu trwy drydar @the_waterfront gan ddefnyddio # DatgloiUnlock

neu ddanfon ebost at DatgloiUnlock@museumwales.ac.uk

Trwy'r prosiect yma, ein gobaith yw casglu blas o brofiad y ddinas ac ardaloedd cyfagos o’r cyfnod cloi, a deall beth fydd ailagor yr amgueddfa yn ei olygu i'r gymuned. Yna bydd y beirdd a gomisiynwyd, Aneirin Karadog a Natalie Ann Holborow yn cymryd eich geiriau a'u crefftio'n ddwy gerdd, un yn Gymraeg, a'r llall yn Saesneg. 

Wrth siarad am y prosiect, dywedodd Pennaeth Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Steph Mastoris: “Dros yr wythnosau nesaf, byddwn yn ymgysylltu â'n cynulleidfaoedd a'n dilynwyr lleol trwy gyfryngau cymdeithasol ac yn gofyn iddynt rannu ymadrodd neu ddau am y cyfnod cloi a'r hyn y maent yn edrych ymlaen fwyaf at ei weld / ei wneud pan fydd ein hamgueddfa'n ailagor. Yna bydd ein beirdd yn defnyddio'r geiriau a'r ymadroddion hyn fel sail ac ysbrydoliaeth i'w cerddi, fel eu bod yn adlewyrchu profiadau ein cymuned yn ystod y cyfnod digynsail hwn, ac yn dathlu datgloi ein hamgueddfa, sydd dros y 15 mlynedd diwethaf wedi canfod ei lle wrth galon cymuned y ddinas. ” 

Mae gan y beirdd a gomisiynwyd ar gyfer y prosiect hwn gysylltiadau cryf ag ardal Abertawe.

Aneirin Karadog a fydd yn barddoni yn y Gymraeg ar gyfer Datgloi ~ Unlock

Bardd, darlledwr, perfformiwr ac ieithydd yw Aneirin Karadog. Cafodd ei fagu yn Llanrwst cyn symud i Bontardawe yn yr 1980au.

Graddiodd o Goleg Newydd, Prifysgol Rhydychen, gyda gradd mewn Ffrangeg a Sbaeneg. Llydawes yw ei fam a Cymro yw ei dad; mae'n gallu siarad Cymraeg, Saesneg, Llydaweg, Ffrangeg a Sbaeneg yn rhugl. Mae Aneirin yn wyneb cyfarwydd ar S4C, ac yn Brifardd. Mae'n cyfansoddi barddoniaeth ar ystod o fetrau o rap syncopatig i gynghanedd, ac mae ei waith wedi'i gyhoeddi'n eang.

Natalie Ann Holborow a fydd yn ysgrifennu'r gerdd Gymraeg ar gyfer Datgloi~Unlock

Mae Natalie Ann Holborow yn falch o fod o’r un dref enedigol a Dylan Thomas.

Mae’n awdur sydd wedi ennill sawl gwobr. Rhestrwyd ei chasgliad cyntaf, 'And Suddenly You Find Yourself' (Parthian, 2017) fel un o 'Oreuon 2017' Adolygiad Celfyddydau Cymru ac fe'i lansiwyd yng Ngŵyl Lenyddol Ryngwladol Kolkata. Mae hi wedi cyrraedd rownd derfynol gwobr Gair Llefaru Rhyngwladol Cursed Murphy a bydd ei hail gasgliad, 'Small', yn cael ei gyhoeddi gan Parthian yn 2020.

Rydym yn ddiolchgar i Lenyddiaeth Cymru am eu cymorth i sefydlu'r prosiect hwn. Dadorchuddir y cerddi yn agoriad Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, ar 28 Awst.

Ar hyn o bryd mae Amgueddfa Genedlaethol Cymru yn casglu myfyrdodau ac atgofion am Covid 2020. Darganfyddwch fwy am ein prosiect Casglu Covid: Cymru 2020 yma: www.amgueddfa.cymru/casglu-covid/

Rydym wedi cael ceisiadau gwych o bob rhan o Gymru a thu hwnt! Mae'r safon yn wirioneddol anhygoel! Mae ymweld â'r amgueddfeydd rhithwir hyn wedi bod yn llawer o hwyl ac yn anrhydedd anhygoel! Diolch yn fawr i bawb a gymeroddran yng Nghystadleuaeth Minecraft Eich Amgueddfa!

Gobeithio chi wedi mwynhau cymryd rhan gymaint ag y gwnaethom ni fwynhau ymweld ach Amgueddfa!

Mae'r fideo isod yn dangos cofnodion gan ein holl gyfranogwyr ac yn tynnu sylw at y ceisiadau buddugol.

Llongyfarchiadau i bawb a gymerodd ran yn yr her enfawr hon!

Mae'r gystadleuaeth hon yn taflu goleuni ar yr 'creftwyr' ifanc talentog sydd gennym yng Nghymru! Maent wedi creu'r Amgueddfeyddharddaf a'r casgliadau rhyfeddol. Roeddent hefydyn meddwl am bopeth y gallai fod ei angen ar ymwelydd o gaffis, i fannau chwarae, sioeau ac wrth gwrs cyfleusterau toiled. Penseiri digidol, curaduron a rheolwyr Amgueddfeydd ydyn nhw mewn un! Mae'r sgiliau digidol y maen nhw wedi'u defnyddio wrth greu a chyflwyno yn rhywbeth i weiddi amdano!Mae Llythrennedd Digidol fel thema drawsgwricwlaidd yng Nghymru yn talu ar ei ganfed.

Rydym yn falch iawn o gyhoeddi y bydd Casgliad y Werin yn creu casgliad o'r holl gynigion fel y gall eraill hefyd werthfawrogi'r amgueddfeydd anhygoel a grëwyd. Unwaith y bydd gennym ganiatâd cyfranogwyr, byddwn yn diweddaru'r blog hwn gyda dolenni. Casgliad digidol Cenedlaethol yw Casgliad Y Werin sy’n casglu hanes gan Bobl Cymru.

Rydym yn falch iawn o gyhoeddi bod cystadleuaeth Minecraft Eich Amgueddfa wedi cyrraedd rhestr fer ar gyfer y Family Friendly Museum Award From Home.

Yr Enillydd:

1af: Taith tu ôl i’r llenni i’r dosbarth cyfan yn eich hoff amgueddfa! (Pan fydd yr ysgolion yn ailagor). Ynghyd â dau docyn neilltuedig ar gyfer Amgueddfa Dros Nos: Deffro Gyda'r Deinos! GARTREF a thystysgrifau.

Blwyddyn 2 - Thomas Denney

Blwyddyn 3 - Carys Lee

Blwyddyn 4 - Gwilym Davies-Kabir

Blwyddyn 5 - Osian Jones

Blwyddyn 6 - Caitlin Quinn & Lucy Flint

Categori grŵp: Marc, Zach and Matthew Chatfield.

2il: Dau docyn neilltuedig ar gyfer Amgueddfa Dros Nos: Deffro Gyda'r Deinos! GARTREF a thystysgrifau.

Blwyddyn 2 - Monty Foster

Blwyddyn 3 - Nico Poulton

Blwyddyn 4 - Luca Dacre

Blwyddyn 5 - Chloe Hayes

Blwyddyn 6 - Bethan Silk

Categori grŵp - Emily Jones and Daisy Slater

3ydd: Dau docyn neilltuedig ar gyfer Amgueddfa Dros Nos: Deffro Gyda'r Deinos! GARTREF a thystysgrifau.

Blwyddyn 2 - Meilyr Frost

Blwyddyn 4 - Arwen Silk

Blwyddyn 5 - Zach Waterhouse

Blwyddyn 6 - Evie Hayden

Categori grŵp - Theo Harrison, Thomas Sommer, William Howard-Rees

Canmoliaeth uchel: Dau docyn neilltuedig ar gyfer Amgueddfa Dros Nos: Deffro Gyda'r Deinos! GARTREF a thystysgrifau.

Blwyddyn 2 - Mali Smith

Blwyddyn 4 - Oliver Jarman

Blwyddyn 5 - Ffion Ball

Blwyddyn 5 - Zac Davis

Blwyddyn 6 - Scarlett Foster

Blwyddyn 7 - Wren Ashcroft

Categori grŵp- Bella Hepburn and Phoebe Wilson

Categori grŵp - Gwen Fishpool, Ethan Coombs and Sofia Mahapatra

I'w dyfarnu tystysgrifau Minecraft Eich Amgueddfa am gwblhau'r her!

Rita Jones

Thomas Silk

Elliott Thompson

Entry 1 (Gelli Primary)

Entry 2 (Gelli Primary)

Entry 3 (Gelli Primary)

Entry 4 (Gelli Primary)

Alis Jones

Andrew Poulton

Cari Hicks

Elyan Garnault

Ethan Beddow

Evan Hicks

Greta Wyn Jones

Joshua Akehurst

Jude Clarke

Matilda Turner

Ronan Peake

Tomos Dacey

Zac Jonathan

Cally Sinclair

Chris Jones

David Hughes

Durocksha Eshanzadeh

Eifion Humphreys

Emilia Slater

Emily Akehurst

Freya Powell

Harriet Heskins

Henry Lansom

Holly Wyatt

Ioan Davies

Isaac Smith

Jessica Thomas

Kayden Matthews

Lewis Hopkins

Macy Jo Tolley

Maisie Boyce

Mia Livingstone

Noah Pearsall

Oliver Reeves

Peyton Creed

Phoebe Skinner-Quinn

Rufus Huckfield

Sam Cowell

Sam Rees

Sophie Vickers

Sumaiyah Ahmed

Tomos Pritchard

Will Heskins

Zoe Murfin

Abhay Prabhakar

Alexander Newman

Angharad Thomas

Floyd Thomas

Gwydion Frost

Morgan Trehearne

Rhys Tinsley

Ziggy Dyboski-Bryant

Ben Fox-Morgan

Emilia Johns

Trixx Flixx

Dylan, Rhiannon, William Bringhurst Dylan, Rhiannon & William

Ellouise Grace James Matthews

Pippa and Monty Walker

Daniel Brenan & Micah Bartlett

Chloe and Grace Chamberlain

Y cystadleuaeth:

Cystadleuaeth i blant 6-11 oed

Y her: Defnyddiwch eich dychymyg i adeiladu amgueddfa ddelfrydol yn Minecraft. Adeiladwch adeilad mawreddog a’i lenwi gyda’ch hoff

wrthrychau. Gallwch chi ddewis unrhyw wrthrych o’n saith amgueddfa – deinosor, ceiniog Rufeinig neu dŷ o Sain Ffagan!

Gwobrau: Cyfle i ennill taith tu ôl i’r llenni i’r dosbarth cyfan yn eich hoff amgueddfa! (Pan fydd yr ysgolion yn ailagor)

Bydd gwobr i bob dosbarth blynyddoedd 2 i 6.