Ar ôl dwy flynedd o lonyddwch a thawelwch, mae'r Sied Wehyddu yn Amgueddfa Wlân Cymru yn deffro o’i thrwmgwsg, ac mae sŵn peiriannau ar waith unwaith eto yn llenwi'r aer.
Nawr bod y gwaith o lanhau, atgyweirio a gwarchod yr adeilad ac ail-gyflunio'r gofod gwaith y tu mewn wedi’i gwblhau, mae'r gwaith cyffrous o ddysgu sut i weithredu'r peiriannau wedi dechrau.
Cyn i Melin Teifi gau ddwy flynedd yn ôl, Raymond Jones oedd y gwneuthurwr gwlanen Cymreig olaf yng Nghymru; gwlanen sy'n ddiwylliannol bwysig gan ei fod wedi cael ei ddefnyddio'n helaeth i wneud gwisgoedd cenedlaethol a dillad gwaith. Eleni mae Raymond wedi bod yn ein helpu i adfer a thiwnio'r gwŷdd gwlan, gan ei fod wedi bod mewn storfa ac yn segur ers dwy flynedd.
Rydym wedi cynhyrchu ystenaid gwlanaidd sy'n unigryw i Amgueddfa Cymru ac wedi ei glymu ymlaen i'r gwŷdd. Rydym wedi dysgu defnyddio ystof sy'n atal y gwŷdd sy’n lleihau y difrod i’r brethyn os bydd unrhyw un o'r 1,500 o edafedd yn torri ac yn lleihau'n sylweddol yr amser sydd ei angen i drwsio'r brethyn.
Hefyd, gan fod yr edafedd yn edafedd sengl mae'n gofyn am lefel uwch o sgil ac ymwybyddiaeth wrth wehyddu ag ef. Mae gweithio gydag edafedd sengl wedi profi i fod yn eithaf heriol ac mae wedi cyflwyno materion a phroblemau gwahanol i ni sydd wedi herio ein dealltwriaeth o sut mae'r gwŷdd yn gweithio. Mae wedi bod yn brofiad diddorol a gwobrwyol.
Trwy wella ein gwybodaeth a'n dealltwriaeth o sut mae'r gwŷdd yn gweithio, gallwn wneud gwell brethyn. Ein bwriad yw gallu gwneud amrywiaeth o frethyn gwahanol fel gwlanen, brethyn dwbl, a blancedi twil. Bydd hyn yn ein helpu i gynhyrchu incwm i'r amgueddfa a darparu profiad mwy boddhaus i ymwelwyr.
Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym ni fel crefftwyr yn yr amgueddfa wedi dysgu llawer iawn, wedi dod ar draws llawer o rwystrau a heriau yn ogystal â rhai rhwystredigaethau. Y wers orau a ddysgon ni fel tîm oedd ... amynedd!
Eleni, bydd y Sied Wehyddu yn dod yn fyw eto wrth i ni barhau â'r traddodiad o greu gwlanen yma yn Nyffryn Teifi ac edrychwn ymlaen at rannu'r profiad a'r hanes yma gyda chi, ein hymwelwyr!
Alyson Cole - Volunteer Ambassador, 1 Rhagfyr 2021
The National Wool Museum Exhibition of Hope was launched in April 2020. This was of course during the beginning of the national lockdown and I think it is safe to presume that no one could have predicted how successful it would be!
With support from the Ashley Family Foundation and Community Foundation Wales, the aim was to collect enough 20cm or 8inch rainbow coloured squares in order to weave together a substantial rainbow blanket to be displayed in the National Wool Museum, and then eventually at the National Waterfront Museum in Swansea.
The idea of the rainbow colours was of course in accordance with the rainbow image, which during the national lockdown had became an important emblem. The rainbow symbolised light at the end of the tunnel after a dark and uncertain time. The blanket would therefore hopefully become a symbol of peace, hope, community and spirit.
The project surpassed all expectations and collected in the range of 2,000 rainbow square pieces from all over the country. These squares were knitted, felted, woven or crocheted not only from wool, but from cotton, silk and other wonderful fibres that people had to hand.
Due to the overwhelming response and the restrictions placed on volunteers in meeting and creating one single blanket, a decision was made to make many blankets instead. As a result, museum staff and volunteers began joining the squares from home!
With now many blankets in the making, the project took off to a new level and purpose! Not only were these blankets going to become works of art, they would also be donated to charities, such as the homeless charity 'Crisis'. The project grew further when the South Wales branch of the 'Crisis' Charity shared the exhibition on their Facebook pages and even going as far as providing people with physical packs of wool and instructions.
The project further snowballed when it was featured in Adult Learners Week 2020, when two videos were released of National Wool Museum Craftsperson Non Mitchell showing how to create a felted and woven square. Finally, maybe the biggest influence was when the Connect to Kindness Art Project, working alongside the Connect to Kindness Campaign and Carmarthenshire Association of Voluntary Services showcased the project in a collage of photos.
When I visited the exhibition recently, what I found fascinating is how, from humble beginnings, the project took on a life of its own and became more than simply helping create a blanket. Along with being beautiful pieces of art that could be enjoyed on their own merit, the blankets would now also help people in a physical and practical way!
In my opinion, what was lovely was how the exhibition has captured the array of positive feelings it had stirred in the volunteers and museum staff who took part in the project. I’m sure this was a somewhat unexpected or underestimated result of the project!
It was clear from the messages and notes received with the blanket squares, that it had brought many a sense of joy, achievement, comfort and a feeling of purpose. The blanket had brought people a sense of belonging and highlighted the feeling of community and what can be achieved when people "pull together"
This is perhaps the most interesting factor of the project for me - the stories of those creating the squares. I am delighted that the exhibition is reflecting this by showing "stories of the squares" in a video to go along with the exhibition, which will also be available online.
I had the pleasure of watching the video when I visited the exhibition in Drefach Felindre, and it was amazing to hear of the different stories of those behind the squares. There were stories of the project uniting family and friends along with chapels and schools. The exhibition includes an image of rainbow hands by the children of Ysgol Penyboyr.
The effort which some had gone to was also amazing. A big shout out to Elwyna who knitted 350 squares! One lady had even naturally dyed her wool in different rainbow colours.
One of the stories I found touching was of a lady who had recently lost her mother and who had left her a stash of yarn, mostly from America. Her mother had taught her to crochet and she felt the project was an amazing way to honour her mother's memory.
Crocheting also helped her deal with the grief during this time as she found it therapeutic and relaxing. Others also spoke of the art of crocheting and making the squares as being a therapeutic and relaxing process.
Another heart warming story was of how someone struggled with her memory and was overjoyed to discover that she remembered how to crochet.
These stories and indeed the whole exhibition being so visually bright and beautiful was very uplifting in what is still a fairly uncertain time. The words of one volunteer perfectly summed up the meaning of the project for me - although we couldn’t "be together, we could work together".
The exhibition can be seen in the National Wool Museum of Wales until mid January 2022. A walk around the exhibition will also be available online. The Exhibition will move to Swansea’s Waterfront Museum in July 2022 - October 2022.
Arddangosfa Gobaith Amgueddfa Wlân Cymru – Dyddiad Lansio!
Pleser yw cyhoeddi y bydd Arddangosfa Gobaith yn agor i'r cyhoedd yn Amgueddfa Wlân Cymru ar 2 Hydref 2021 ac ar agor tan ganol Ionawr 2022. Bydd yr agoriad yn rhan o Ddigwyddiad Dathlu Gwlân digidol Amgueddfa Cymru a gynhelir ar 2-3 Hydref. Mae rhagor o wybodaeth am y digwyddiad cliciwch yma Dathlu Gwlân | National Museum Wales (amgueddfa.cymru)
Bydd yr arddangosfa hefyd i'w gweld yn Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe rhwng Gorffennaf a Hydref 2022.
Diolch i bawb a gyfrannodd at greu'r sgwariau lliw enfys. Diwedd mis Mawrth 2021 oedd y dyddiad cau ar gyfer derbyn cyfraniadau. Ers yr alwad gyntaf am sgwariau ym mis Ebrill 2020 ar ddechrau'r cyfnod clo cenedlaethol cyntaf, rydym wedi derbyn bron i 2,000 o sgwariau! Roedd cyfranwyr yn defnyddio’r deunyddiau oedd ar gael iddyn nhw ar y pryd, megis gwlân neu edau acrylig i greu sgwariau wedi’u gwau neu grosio, ac mae'r ymateb wedi bod yn anhygoel!
Rhannodd elusen Crisis (De Cymru), sy'n cefnogi pobl ddigartref, wybodaeth am yr Arddangosfa Gobaith ar eu tudalen Facebook, a chreu pecynnau o wlân a chyfarwyddiadau ar gyfer defnyddwyr eu gwasanaethau i’w hannog i gyfrannu. Roedd Arddangosfa Gobaith yn elfen bwysig o Wythnos Addysg Oedolion 2020, a chyhoeddwyd dau fideo o Non Mitchell, Crefftwraig yn Amgueddfa Wlân Cymru yn dangos sut i ffeltio a gwehyddu sgwâr. Crëwyd collage o ffotograffau yn cofnodi’r arddangosfa yn rhan o Broject Celf Cysylltu â Charedigrwydd, a gynhelir mewn partneriaeth ag Ymgyrch Cysylltu â Charedigrwydd a Chymdeithas Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Gâr i gofnodi caredigrwydd a chefnogaeth cymunedol yn ystod y pandemig.
Ni ellid fod wedi rhagweld unrhyw agwedd o'r flwyddyn ddiwethaf ac mae pob un ohonom ni wedi gorfod addasu i newidiadau enfawr. Er mai creu un blanced enfys enfawr o’r sgwariau oedd ein cynllun gwreiddiol, rydym wedi penderfynu creu sawl blanced yn lle hynny. Roedden ni wedi derbyn nifer anhygoel o sgwariau ac yn sgil cyfyngiadau Covid-19 doedd dim modd i wirfoddolwyr gwrdd yn Amgueddfa Wlân Cymru. Bu Gwirfoddolwyr Amgueddfa Wlân Cymru a staff Amgueddfa Cymru felly yn uno'r sgwariau gartref i greu blancedi unigryw hardd. Wedi'r Arddangosfa, y bwriad o hyd yw rhoi'r blancedi i elusennau i'w defnyddio fel y maen nhw eisiau, boed fel blancedi neu fel darnau o waith celf. Mae mwy o flancedi yn golygu mwy o hyblygrwydd wrth arddangos, ac mae gennym gynlluniau cyffrous ar y gweill!
Tra bod ein gwirfoddolwyr a'n staff gwych yn brysur yn gweithio ar greu'r blancedi, rydym wedi bod yn gweithio ar ran arall o'r project hefyd. Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi derbyn cymaint o sgwariau hardd ac amrywiol o bob cwr o’r wlad ac mae wedi bod yn hyfryd clywed gan sawl person bod creu’r sgwariau wedi eu helpu yn ystod y cyfnod digynsail a heriol hwn. Oherwydd hyn, rydym wedi penderfynu cofnodi profiadau rhai cyfranwyr o gymryd rhan yn y project. Bydd y fideo ‘Straeon y Sgwariau’ yn fideo dehongli byr yn yr arddangosfa ac ar-lein, yn cofnodi teimladau'r bobl a gyfrannodd at y project.
Diolch i ddisgyblion Ysgol Penboyr yn Dre-fach Felindre sydd wedi creu gwaith celf ôl llaw enfys prydferth a gaiff ei arddangos yn yr arddangosfa hefyd.
Mae’r enfys yn cael ei defnyddio'n aml fel symbol o heddwch a gobaith, ac yn aml yn ymddangos pan fo'r haul yn tywynnu yn dilyn glaw trwm. Maen nhw'n ein hatgoffa ni y daw eto haul ar fryn wedi cyfnodau anodd. Nod yr arddangosfa yw adlewyrchu ysbryd, gobaith a chymuned yn ystod y cyfnod heriol hwn. Bydd yr arddangosfa yn brofiad i ymgolli ynddo, yn gwtsh symbolaidd o’r caredigrwydd a'r cariad sydd ym mhob pwyth, i ymgorffori ein gobaith ni oll.
Bydd tudalen ar wefan Amgueddfa Cymru yn rhan o'r arddangosfa fydd yn cynnwys, ymysg pethau eraill, fideo ‘Straeon tu ôl i’r Sgwariau’ Arddangosfa Gobaith a thaith o gwmpas yr arddangosfa ei hun hefyd.
Edrychwn ymlaen at eich croesawu i’r arddangosfa yn fuan iawn. Yn y cyfamser, dyma fideo byr am Arddangosfa Gobaith, yn cofnodi rhai o'r ffotograffau sydd wedi'u tynnu ers i'r project lansio.
Cadwch lygad ar ein tudalennau ar y cyfryngau cymdeithasol am yr wybodaeth ddiweddaraf.
Diolch i The Ashley Family Foundation a Sefydliad Cymunedol Cymru am gefnogi'r project hwn.
Mae llawer o brosesau diwydiannol wedi'u hysbrydoli gan natur, a gellid eu hystyried yn estyniad mecanyddol o broses law draddodiadol a oedd yn defnyddio pethau o fyd natur. Mae'r Gigiwr yn enghraifft wych o hyn. Dyma ychydig am y peiriant hynod hwn sy'n gymysgedd o'r naturiol a'r dynol.
Gigwr
Yn draddodiadol, byddai pobl yn defnyddio teilai neu 'lysiau'r cribwr' i gribo arwyneb y brethyn gwlân gwlyb gyda phennau pigog llysiau’r cribwr er mwyn ei wneud yn feddal ac yn fflwffiog. Yr enw ar hyn yw ‘codi’r geden’.
Dyfeisiwyd y peiriant hwn i gyflymu’r broses a’i gwneud yn fwy effeithiol. Mae’r gigwr yn cynnwys 3000 o lysiau’r cribwr pigog mewn ffrâm haearn ac fe’i gyrrir gan drydan.
Roedd y brethyn yn symud dros lysiau’r cribwr, gan roi gorffeniad mwy gwastad a fflwffiog iddo.
Y Gigiwr a theilau yn Amgueddfa Wlân Cymru
Mae’r gigwr yn gymysgedd diddorol o’r naturiol a'r diwydiannol. Roedd yn cyfuno prosesau a wnaed â llaw yn y gorffennol â pheirianneg fanwl – sef dyfodol y diwydiant tecstilau.
Byddai ‘Dyn Llysiau’r Cribwr’ yn teithio o un felin i’r llall i adnewyddu llysiau’r cribwr yn y gigwyr. Roedd y gwaith hwn yn gofyn am grin dipyn o fedr gan fod rhaid trefnu pennau llysiau’r cribwr yn ofalus er mwyn sicrhau bod y brethyn yn cael ei orffen yn wastad. Roedd y rhan fwyaf o lysiau’r cribwr yn dod o erddi arbenigol yng Ngwlad yr Haf.
