: Project Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru Project Creu Hanes

Our Museum

Sefydlwyd Fforwm Cyfranogiad Our Museum yn 2011 tra’n datblygu cais i Gronfa Treftadaeth y Loteri i ailddatblygu Sain Ffagan a’r cais i Sefydliad Paul Hamlyn i ddatblygu ymgysylltiad cymunedol yn yr Amgueddfa. Canlyniad hyn yw bod cyswllt annatod wedi bodoli rhwng ddwy fenter o’r dechrau. Staff yr Amgueddfa, Ymddiriedolwyr a chynrychiolwyr sefydliadau trydydd parti a sector cyhoeddus sy’n gweithio’n agos â grwpiau cymunedol yng Nghymru yw aelodau’r Fforwm. Mae cyfrannu at y Fforwm yn fodd iddynt gyfleu anghenion a diddordebau’r cymunedau y maent yn eu cynrychioli, a dod yn greiddiol i fethodoleg yr Amgueddfa drwy hyn.

Nod y Fforwm yw gwneud Gwirfoddoli yn greiddiol i’r Amgueddfa ac yn gynaliadwy ac i greu ‘Cymuned o Wirfoddolwyr’. Y prif nod yw sicrhau bod anghenion gwirfoddolwyr yn greiddiol i’n gwaith, gan wneud gwirfoddoli yn haws ac yn fwy perthnasol i’r cymunedau amrywiol yr ydym ni, fel amgueddfa genedlaethol, yn eu cynrychioli.

Cynhaliwyd ymgyrch fawr dros yr haf i recriwtio gwirfoddolwyr. Gyda chymorth ein Partneriaid Cymunedol cafwyd tua 50 o wirfoddolwyr i weithio mewn amryw swyddi ar draws yr Amgueddfa; yn yr Uned Adeiladau Hanesyddol, Addysg, Ystadau a Digwyddiadau ymhlith eraill. Cafwyd gwirfoddolwyr o bob lliw a llun, a phob un yn gwirfoddoli am resymau gwahanol; rhai wedi ymddeol, rhai’n fyfyrwyr, rhai’n chwilio am her newydd ac eraill yn chwilio am weithgaredd rheolaidd mewn lleoliad prydferth lle gallent ddysgu sgiliau newydd a chyfarfod pobl newydd.

Gwirfoddolwyr Addysg yn paratoi ar gyfer y gweithdy Creu Tarian.

Y Fforwm Amrywiaeth

Dyma grŵp o gynrychiolwyr sefydliadau sy’n gweithio’n agos gyda grwpiau cymunedol amrywiol. Sefydlwyd y grŵp gyda’r nod o sicrhau y bydd ailddatblygiad Sain Ffagan yn hygyrch, o ddiddordeb i bawb ac yn cynrychioli pawb. Cafwyd y cyfarfod cyntaf ym mis Ebrill a thrafodwyd dulliau o gydweithio, dulliau o ymgysylltu â chynulleidfaoedd allweddol a phwysigrwydd datblygu modelau arfer gorau.

O ganlyniad i’r Fforwm, cymerodd grŵp o gynrychiolwyr Cymunedau yn Gyntaf De Glan yr Afon ran mewn gweithdai dehongli ym mis Awst. Ymhlith y gwrthrychau a drafodwyd roedd delw o’r dduwies Durga a chyfres o wrthrychau archaeolegol yn ymwneud â’r gweddillion dynol hynaf i’w canfod yng Nghymru. Dywedodd y curaduron ei bod yn braf gweld y gwrthrychau trwy lygaid newydd. Roedd y grŵp yn awyddus i osod y gwrthrychau yng nghyd-destun hanes y byd – dull diddorol fyddai’n helpu i ymgysylltu â’r rhieni o gefndiroedd amrywiol sy’n byw yng Nghymru a’r holl ymwelwyr tramor yr Amgueddfa.

Fforwm Dylunio’r Defnyddwyr

Dyma grŵp sy’n pontio’r cenedlaethau ac sy’n cynnwys oedolion ifanc o Fforwm Ieuenctid Caerffili, eu harweinwyr Ieuenctid a phedwar athro o ysgolion uwchradd de Cymru. Mae’r grŵp wedi bod yn cyfarfod ers dros ddwy flynedd ac wedi gweithio’n agos gyda’r penseiri ar ddyluniad yr adeilad newydd (y Gweithdy) a datblygu’r Prif Adeilad. Maent hefyd wedi bod yn cyfarfod â’r dylunwyr arddangosfa (Event) i roi adborth am y syniadau ar gyfer y gofodau oriel. Eu cyfraniad diweddaraf oedd mynychu gweithdai dehongli lle cawsant gyfle i ymateb yn uniongyrchol i wrthrychau a thrafod dulliau o gyflwyno a dehongli gyda’r curaduron perthnasol.

Dyma luniau o’r grŵp ar daith feincnodi i M Shed ym Mryste (gofod arddangos a ddyluniwyd gan Event) a’r gweithdy dehongli ym mis Gorffennaf.

Gweithdai dehongli

Helo, a chroeso i gofnod cyntaf ein cylchlythyr rheolaidd am ddatblygiad Fforymau Cyfranogi Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru. Fel rhan o’r project ailddatblygu cyffrous (diolch i grantgan Gronfa Dreftadaeth y Loteri), mae’r Amgueddfa wedi bod yn datblygu dulliau o ymgysylltu â’r cyhoedd a thrafod â chynrychiolwyr sefydliadau’r trydydd sector ac unigolion o Fôn i Fynwy. Mae'r grwpiau yn nodweddiadol am eu bod yn rhan o'n ffordd newydd o weithio, ac yn gam sylweddol tuag at ein nod o fod yn amgueddfa sy'n wirioneddol gyfranogol.

Bydd trin a thrafod yn thema amlwg yn yr orielau newydd. Mae’r curaduron yn gweithio gyda’r tîm dylunio, Event, i ddatblygu dulliau o gofnodi barn ac ymateb y cyhoedd i wrthrychau. Ar hyn o bryd, y bwriad yw parhau â’r drafodaeth ar-lein trwy greu fforwm fydd yn lle i bobl ymateb i’r orielau a’i gilydd gan greu llwyfan drafod ac ysbrydoli gweddill datblygiad yr Amgueddfa.

Mae nifer o faterion y bydd yn rhaid i ni fynd i’r afael â nhw er mwyn sicrhau bod yr Amgueddfa yn cynrychioli Cymru gyfan, gan gynnwys:

• creu cysylltiadau â grwpiau cymunedol clos sydd o bosib o’r farn nad yw’r Amgueddfa yn cynrychioli eu hanes
• mynd i’r afael â rhwystr tlodi er mwyn sicrhau bod yr Amgueddfa’n hygyrch i bawb
• sicrhau ein bod yn darparu ar gyfer pobl o bob oed, gallu a chefndir.

 Y prif nod yw sicrhau ein bod yn cynrychioli Cymru heddiw ac ein bod yn cyrraedd pob cwr o’r genedl. O adrodd a thrafod ein hanturiaethau, gallwn ddatrys y materion hyn. Gallwn ni gynrychioli pawb yng Nghymru ben baladr trwy sicrhau y gall unrhywun weld ein datblygiadau a chymryd rhan yn y drafodaeth.

Felly beth am agor y drafodaeth? Thema’r oriel gyntaf fydd ‘Dyma yw Cymru’. Bydd yn trafod y syniadau ystrydebol am Gymreictod ac yn rhoi cyfle i drafod ystyr Cymru i eraill, a datblygiad Cymru trwy hanes. Felly, beth yw Cymru i chi? Rydyn ni’n datblygu Cwmwl Geiriau anferth o ymatebion. Defnyddiwch y ddolen isod i anfon pum gair atom sydd, yn eich barn chi, yn crynhoi Cymru. Byddwn yn eu hychwanegu at ein Cwmwl Geiriau ac yn dangos y canlyniadau yma!

Cliciwch yma i anfon eich geiriau chi

Nawr, beth am eich cyflwyno i’r Grwpiau Fforwm a rhoi’r newyddion diweddaraf i chi am sut maen nhw’n helpu’r Amgueddfa i gyrraedd y nod…

Beth Thomas, Ceidwad Hanes ac Archaeoleg

Mae dechrau ar y blog yma’n foment hanesyddol i fi. Dyma’r tro cyntaf i fi fentro i fyd blogio - fy rhan fach i yn newid diwylliant cyfathrebu Amgueddfa Cymru a bod yn rhan o’r chwyldro cyfryngau newydd sy’n ysgubo’r byd. Un bod bach yn rhan o rywbeth sylweddol fwy.

A dyna yw hanes, mewn gwirionedd – neu o leia’r math o hanes rydym ni am gyflwyno yn Sain Ffagan ar ei newydd wedd.

Mae’n siwr eich bod yn gwybod erbyn hyn ein bod wedi cael nawdd sylweddol gan y Loteri Cenedlaethol a Llywodraeth Cymru i ailddatblygu Sain Ffagan. Ac mi wn i fod hynny wedi peri braw i bobl. Beth? Newid Sain Ffagan? Pam?

Mae ‘na nifer fawr o resymau ymarferol. Mae angen gwella’r orielau ar gyfer arddangos ein casgliadau; gwella’r fynedfa er mwyn paratoi ymwelwyr yn well ar gyfer y profiad sydd yn eu disgwyl; a gwella’r cyfleusterau ar gyfer y plant ysgol sy’n cyrraedd bob dydd yn eu miloedd ar rai adegau o’r flwyddyn. Ond mae rhesymau mwy sylfaenol na hynny.

Digon hawdd yw anghofio pa mor radical oedd yr Amgueddfa Werin adeg ei sefydlu. Hi oedd un o’r amgueddfeydd cyntaf ym Mhrydain i roi pwyslais ar fywyd beunyddiol pobl gyffredin yn hytrach na gorchestion y gwŷr mawr. Yng ngeiriau Iorwerth Peate ei hun, y bwriad oedd ‘nid creu amgueddfa a drysorai’r gorffennol marw dan wydr ond amgueddfa a ddefnyddiai’r gorffennol i’w asio â’i oes ei hun i roddi sylfaen cadarn ac amgylchedd iach i ddyfodol ei bobl.” I gadw perthnasedd, a dal i fod yn radical, mae newid yn anorfod.

Bydd yr adeiladau a’r cyfleusterau newydd yn ein galluogi i asio ein gwaith fel amgueddfa ag anghenion pobl ein hoes ein hun. Amgueddfa gyfranogol sydd gennym mewn golwg – ‘participatory museum’ yn yr iaith fain, sef amgueddfa sy’n newid a datblygu trwy gydweithio â chynulleidfaoedd.

Ym mhob agwedd o’r project, byddwn yn achub y cyfle i wneud yn siwr nad llais yr Amgueddfa yn unig fydd yn cael ei chlywed, a’n bod yn rhannu profiad a sgiliau gyda’r bobl sydd eu hangen. Ein bwriad yw creu amgueddfa sy’n gwneud gwahaniaeth go iawn i fywydau pobl. Bydd yn lle i bawb rannu gwybodaeth, casgliadau a sgiliau a chreu hanes gyda’i gilydd.

Rhan o’r agwedd gyfranogol hon yw’r blog hwn. O hyn allan, bydd fy nghydweithwyr a minnau’n rhannu ein profiadau wrth baratoi cynnwys orielau, wrth godi fferm Oes yr Haearn gyda phobl ifainc o Drelài, ac ailgodi un o neuaddau tywysogion Gwynedd yma yn Sain Ffagan.

Ymunwch â ni ar y daith. Mi fydd yn dda clywed eich barn!