: Addysg

Mae project ‘Bylbiau'r Gwanwyn i Ysgolion’ yn gyfle i filoedd o wyddonwyr ysgol weithio gydag Amgueddfa Cymru i archwilio newid yn yr hinsawdd a'i ddeall.

Ers mis Hydref 2005, mae gwyddonwyr ysgol  wedi bod yn cadw cofnod o'r tywydd a phryd mae eu blodau'n agor, fel rhan o astudiaeth hirdymor o effeithiau'r tymheredd ar fylbiau'r gwanwyn.

Mae tystysgrifau wedi cael eu hanfon at yr holl ddisgyblion yn 4,075 a gwblhaodd y prosiect eleni.

Mae rhagor o fanylion yn adroddiadau Athro'r Ardd neu gallwch chi lawrlwytho'r daenlen i astudio'r patrymau!

• Gwnewch siartiau amlder a graffiau i ganfod y cymedrau.
• A wnaeth blodau agor yn hwyr mewn ysgolion oedd yn cofnodi tywydd oer?
• Sut wnaeth tymheredd, heulwen a glaw effeithio ar ddyddiadau blodeuo ar gyfartaledd?
• Chwiliwch am dueddiadau mewn gwahanol lefydd yng Nghymru.

Diolch yn fawr

Athro'r Ardd

www.museumwales.ac.uk/scan/bylbiau

Twitter http://twitter.com/Professor_Plant

Wythnos diwethaf, fel rhan o Ddiwrnod Budd a Roi 2014, daeth 50 o wirfoddolwyr o Lloyds Banking Group i Sain Ffagan i helpu gyda nifer o brosiectau. Wnaeth rai helpu’r Adran Garddio, wnaeth rai ymuno a’r Adran Adeiladau Hanesyddol tra gwnaeth rai gweithio ynghyd a’r Gymdeithas Alzheimer. Wnaeth 11 o’r gwirfoddolwyr gweithio gyda fi a Bernice i adeiladu gwrych newydd yn y goedwig wrth ymyl y guddfan adar.

Da ni di bod yn bwriadu adeiladu gwrych wrth ymyl y guddfan adar am sbel, am nifer o resymau. Yn gyntaf, bysai’r gwrych yn actio fel sgrin wrth nesai’r guddfan, gyda’r gobaith bysai’r adar ddim yn cael ei ofni gan ymwelwyr yn cerdded ar hyd y llwybr. Ma’ wrych hefyd yn gallu gweithio fel coridor wrth i fywyd gwyllt symud drwy’r goedwig. Hefyd, mae nifer o ymwelwyr wedi bod yn creu llwybr wrth dorri drwy’r goedwig, ac felly, wrth adeiladu gwrych, da ni’n gobeithio nawr bydd llai o ymwelwyr yn gwneud hyn.

Tasg cyna’r dydd oedd minio’r pyst. Mae’r pyst yn bwysig er mhoen neud yn siŵr bod y gwrych yn cael ei adeiladu ar sylfaen solet. Mae creu min yn neud e’n haws i yrru’r pyst mewn i’r ddaear. Ar ôl creu tyllau arwain, defnyddiwyd morthwyl  mawr i yrru’r pyst i lawr. Unwaith roedd y pyst yn ei le, roedd hi’n bosib i ni ddechrau adeiladu’r gwrych.

Ma’ na nifer o wahanol fathau o wrych, a phenderfynon ni ddefnyddio pren a choed wedi marw. Dros yr wythnosau diwethaf, dwi di fod yn gofyn i’r adrannau garddio ag amaethyddiaeth i gasglu unrhyw bren ac yn y blaen a’i anfon draw i’r guddfan adar. Am fod angen cymaint o bren, es i a rai o’r gwirfoddolwyr mewn i’r goedwig i gasglu hyd yn oed mwy.

Ar ôl cinio, fel grŵp, aethon ni i fyny i Fryn Eryr, safle’r ffarm Oes Haearn newydd sy’n cael ei adeiladu. Mae’r goedwig yma wedi cael ei chlirio yn ddiweddar, felly llanwyd trailer yn barod i’w cludo i’r guddfan. Erbyn diwedd y prynhawn, llwyddon ni i orffen y gwrychoedd. Gorffennwyd y gwrychoedd efo toriadau palalwyf er mwyn ychwanegu bach o je ne sais quois.

Fel mae’r lluniau yma’n dangos, mi oedd y diwrnod yn llwyddiant enfawr! Gallwn ni ddim di gofyn am dywydd gwell a dwi’n meddwl gwnaeth pawb mwynhau’r profiad. Gorffennwyd y 2 darn o wrych oeddem ni am adeiladu, a dwi eisoes wedi meddwl am brosiectau am y dyfodol! Cyflawnwyd llwyth o waith mewn un diwrnod, bysai’r gwaith di cymryd amser maeth i mi a Bernice i orffen heb help y gwirfoddolwyr. Diolch yn fawr iawn i bawb wnaeth helpu ni a’r prosiectau arall hefyd!

Bydd Amgueddfa Cymru yn dyfarnu Tystysgrifau Gwyddonwyr Gwych i naw deg pump o ysgolion ar draws y DU eleni, i gydnabod eu cyfraniad i Ymchwiliad Bylbiau’r Gwanwyn – Newid Hinsawdd.

Llongyfarchiadau anferth i bob un o’r ysgolion! Mae rhestr o’r enillwyr isod, ydy’ch ysgol chi yno?

Diolch i bob un o’r 4200 disgybl a helpodd eleni! Diolch am weithio mor galed yn plannu, arsylwi, mesur a chofnodi – rydych chi i gyd yn Wyddonwyr Gwych! Bydd pob un yn derbyn tystysgrif a phensel Gwyddonydd Gwych, ac fe fyddan nhw’n cyrraedd eich ysgol tua canol mis Mai.

Diolch yn fawr i Ymddiriedolaeth Edina am eu nawdd ac am helpu i wireddu’r holl  broject!

Enillwyr 2014

Diolch i’r tri enillydd wnaeth anfon y nifer fwyaf o ddata tywydd.  Bydd pob un yn derbyn trip ysgol llawn hwyl i atyniad natur.

• Ysgol Clocaenog yng Nghymru
• Ysgol Gynradd Abronhill yn yr Alban
• Ysgol Gynradd Gymunedol Dallas Road yn Lloegr

Ail safle

Bydd pob ysgol yn derbyn tocyn anrheg i brynu offer ar gyfer eich projectau garddio.

• Ysgol Gynradd Cross Hands yng Nghymru
• Ysgol Gynradd Wormit yn yr Alban
• Ysgol Gynradd Gatholig y Cymun Bendigaid yn Lloegr

Clod uchel

Bydd pob ysgol yn derbyn tystysgrifau, pensiliau, hadau blodau’r haul a hadau perlysiau.

• Abergwili VC Primary
• Archbishop Hutton's Primary School
• Arkholme CE Primary School
• Balshaw Lane Community Primary School
• Bleasdale CE Primary School
• Burscough Bridge Methodist School
• Carnforth North Road Primary School
• Christchurch CP School
• Combe Primary School
• Coppull Parish Church School
• Cutteslowe Primary School
• Darran Park Primary
• Freuchie Primary School
• Gladestry C. in W. Primary
• Glyncollen Primary
• Kilmaron School
• Raglan VC Primary
• SS Philip and James CE Primary School
• St Athan Primary School
• St Blanes Primary School
• St Ignatius Primary School
• St Mary's Catholic Primary School, Leyland
• St Mellons Church in Wales Primary School
• St Michael's CE (Aided) Primary School
• St Nicholas Primary School
• St Patrick's Primary School
• Stanford in the Vale CE Primary School
• Ysgol Bro Eirwg
• Ysgol Deganwy

Cydnabyddiaeth arbennig

Bydd pob ysgol yn derbyn tystysgrifau, pensiliau a hadau blodau’r haul.

• Auchengray Primary School
• Britannia Community Primary School
• Cawthorne's Endowed Primary School
• Coleg Meirion-Dwyfor
• Culross Primary School
• Greyfriars RC Primary School
• Holy Trinity CE Primary School
• John Cross CE Primary School
• Llanishen Fach Primary School
• Red Marsh School
• St Anne's Catholic Primary School
• St Laurence CE Primary School
• Woodplumpton St. Anne's Primary School
• Ysgol Gynradd Dolgellau
• Ysgol Terrig
• Ysgol Y Plas

Ysgolion i dderbyn tystysgrifau

Bydd pob ysgol yn derbyn Tystysgrifau Gwyddonwyr Gwych a phensiliau.

• All Saints' CE Primary School
• Balcurvie Primary School
• Ballerup Nursery
• Blenheim Road Community Primary School
• Brockholes Wood Community Primary School
• Brynhyfryd Junior School
• Catforth Primary School
• Chatelherault Primary School
• Cleddau Reach VC Primary School
• Cobbs Brow Primary School
• Coed-y-Lan Primary School
• Flakefleet Primary School
• Glencairn Primary School
• Golden Hill School
• Henllys C/W Primary
• Hillside Specialist School
• Ladywell Primary School
• Lakeside Primary
• Lea Community School
• Manor Road Primary School
• Manor School
• Milford Haven Junior School
• Newport Primary School
• Pinfold Primary School
• RAF Benson Primary School
• Rogiet Primary School
• Rougemont Junior School
• Scotforth St Paul's CE Primary School
• St Bernadette's Primary School
• St Gregory's Catholic Primary School
• St John's CE Primary School
• St Nicholas C/W primary school
• Trellech Primary School
• Tynewater Primary School
• Woodstock CE Primary School
• Ysgol Bro Tawe
• Ysgol Glan Cleddau
• Ysgol Iau Hen Golwyn
• Ysgol Nant y Coed
• Ysgol Rhys Prichard
• Ysgol Santes Tudful
• Ysgol Sychdyn
• Ysgol Y Berllan Deg
• Ysgol Y Faenol

Cystadleuaeth Darlunio Cennin Pedr 2014

Llongyfarchiadau i’r disgyblion canlynol am greu darluniau botaneg arbennig! Gwobr yr enillwyr fydd pecynnau gwylio adar yn cynnwys binocwlars bach.

• 1af: Abbey – Coppull Parish Church School
• 2il: Louise – SS Philip and James CE Primary School (Pink 3)
• 3ydd: Amelie – Stanford in the Vale CE Primary School

Da iawn, rydych chi wedi gwneud gwaith ANHYGOEL.

Athro'r Ardd

Last week we created a storm in the galleries at National Museum Cardiff with our Easter workshops. Families who took part got to make their own pop-up landscapes inspired by John Constable’s Salisbury Cathedral from the Meadows 1831. This activity was part of the Aspire programme, funded by the Heritage Lottery Fund and the Art Fund.

Here are some of the mini masterpieces created.

We were impressed by the variety of skies! Some were stormy and brooding. Others filled with colour and light. Butterflies, bees, and a murder of crows all made an appearance – and, of course, some beautiful rainbows.

If Constable were alive today he surely would have approved! For him the sky was the most important part of a painting. It creates feelings, mood and emotions. I wonder what mood our families were in when they created theirs?

Whatever mood they were in at the time, they left the workshop feeling happy! Families were asked to complete the sentence ‘the workshop made me feel...’, and to hang it on our specially-created comments cloud. ‘Happy’ was the most popular response! Here are some others:

The workshop made me feel…

• Happy happy and I loved it a lot - Jack
• Interested because I like learning about Constable
• Hapus fel y gog achos rwy’n hoffi celf a chrefft
• Welcome ♥

Find out more:

Explore Salisbury Cathedral from the Meadows 1831 with this interactive guide.

Download a free pack for teachers from our Learning Resources page.

Download our Landscape and Lights family trail

Aspire

Salisbury Cathedral from the Meadows was purchased by Tate with assistance from the National Lottery through the Heritage Lottery Fund, The Manton Foundation, the Art Fund (with a contribution from the Wolfson Foundation) and Tate Members in partnership with Amgueddfa Cymru – National Museum Wales, Colchester and Ipswich Museum Service, National Galleries of Scotland, and Salisbury and South Wiltshire Museum, 2013.

To secure the painting, a unique partnership initiative was formed between five public collections: Tate Britain, Amgueddfa Cymru – National Museum Wales, Colchester and Ipswich Museums, Salisbury and South Wiltshire Museum and the National Galleries of Scotland. This initiative, named Aspire, is a five-year project supported by the Heritage Lottery Fund and the Art Fund enabling the work to be viewed in partner venues across the UK. National Museum Cardiff is the first venue to display the work.

Os oeddech chi yn ymweld â Llundain yr wythnos diwethaf mae’n siŵr eich bod chi wedi sylwi bod yr awyr yn llawn llwch – fel edrych drwy gwmwl brwnt! Ond beth yw mwrllwch, a beth yw’r gwahaniaeth rhyngddo â niwl?

Beth yw niwl?

Cwmwl ar y llawr yw niwl! Llawer o ddiferion dŵr mân yn hofran yn yr awyr yw niwl ac mae’n rhan naturiol o’r tywydd. Mae niwl yn helpu i ddyfrio planhigion ac yn ddiogel i chi ei anadlu i mewn.

Beth yw mwrllwch?

Llygredd aer yw mwrllwch. Mae’n cael ei gynhyrchu wrth i niwl gymysgu â mwg a nwyon cemegol ceir a ffatrïoedd ac mae rhai o’r cemegau yma’n wenwynig! Mae’n niweidio planhigion ac anifeiliaid a gall fod yn beryglus ei anadlu i mewn.

Mae’r mwrllwch diweddar yn Llundain yn gymysgedd o niwl, llygredd a thrydydd cynhwysyn – tywod o’r Sahara! Anialwch anferth yn Affrica yw’r Sahara ac mae peth o’r tywod yno yn fân iawn, iawn fel llwch. Weithiau bydd stormydd gwynt yn codi’r llwch a’i chwythu filoedd o filltiroedd i’r DU. Dyna siwrnai hir!

Yn anffodus, mae’r gymysgedd o niwl, llygredd a llwch yr anialwch yn golygu bod mwrllwch Llundain yn niweidio’r ysgyfaint, ac mae wedi gwneud rhai pobl yn sâl. Mae mwrllwch yn un rheswm da iawn pam y dylen ni i gyd geisio lleihau llygredd aer!

Beth alla i ei wneud i leihau llygredd aer?

Meddyliwch am lygredd aer… beth sy’n ei achosi? Allwch chi feddwl am 3 pheth y gallech chi ei wneud i leihau llygredd aer? Trafodwch yn y dosbarth cyn gwirio eich atebion yma (gwefan Saesneg).