: Iechyd, Lles ag Amgueddfa Cymru

Mae Amgueddfa Cymru wedi bod yn gweithio gyda Ffoaduriaid a Cheiswyr Lloches, gan gefnogi pobl i integreiddio i’w cymunedau newydd, ers blynyddoedd lawer. 

Fel rhan o’r gwaith hwn, rydyn ni wedi datblygu partneriaethau gyda chyrff allweddol fel Addysg Oedolion Cymru. Maen nhw wedi bod yn gweithio gyda ni dros y flwyddyn ddiwethaf, ochr yn ochr â’u myfyrwyr ESOL (Saesneg ar gyfer siaradwyr ieithoedd eraill), i ddatblygu adnoddau newydd i ddysgwyr ESOL er mwyn cefnogi dysgwyr Saesneg i archwilio ein hamgueddfeydd a’n horielau. 

Mae’r adnoddau newydd yn cwmpasu Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe, Amgueddfa Lechi Cymru yn Llanberis ac Amgueddfa Lleng Rufeinig Cymru yng Nghaerllion. 

Mae’r adnoddau wedi’u creu gan diwtoriaid Saesneg i ddysgwyr ac wedi eu profi gan ddysgwyr ESOL. Maen nhw’n dilyn cwricwlwm ESOL ac yn addas ar gyfer gwahanol lefelau, o Lefel Mynediad i Lefel 2. 

Erbyn hyn mae’r adnoddau newydd wedi’u profi, eu mireinio a’u treialu, ac maen nhw’n barod i’w lawrlwytho o’n gwefan i unrhyw ddysgwr neu grŵp ESOL sy’n ymweld ag un o’r amgueddfeydd (gweler y dolenni uchod). 

Mae gennym set o adnoddau ESOL hefyd ar gyfer Sain Ffagan Amgueddfa Werin Cymru a gafodd eu datblygu mewn ffordd debyg fel rhan o Broject Creu Hanes a ariannwyd gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri yn 2014. 

Rydyn ni’n parhau i weithio gyda’n partneriaid ac aelodau o’r gymuned i ddarparu cyfleoedd ystyrlon i bobl sy’n wynebu rhwystrau i gymryd rhan yn y celfyddydau a threftadaeth ddiwylliannol.

Rydyn ni’n dysgu cymaint gan y bobl sy’n ymweld â’n safleoedd ac sy’n derbyn y cyfleoedd dysgu rydyn ni’n eu cynnig. 

Mae helpu pobl sydd newydd gyrraedd Cymru i ymgartrefu ac integreiddio i’w cymunedau newydd yn faes pwysig iawn o’n gwaith a gobeithio y bydd yr adnoddau newydd hyn i ddysgwyr yn gymorth i lawer o bobl ar y daith honno. 

Diolch yn fawr i Addysg Oedolion Cymru a’r tiwtoriaid a dysgwyr Saesneg sydd wedi cyfrannu at greu’r adnoddau newydd hyn i ddysgwyr. 

Ym mis Ebrill 2022, cafodd Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion, project partneriaeth tair blynedd rhwng Amgueddfa Cymru a Chymdeithas Alzheimer's Cymru. Mae'n cael ei ariannu gan Gronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol, a'i nod yw archwilio sut y gallwn ni ddefnyddio ein saith amgueddfa a’n casgliadau i wella iechyd a lles pobl sy'n cael eu heffeithio gan ddementia.

Pam mae'r project hwn yn bwysig

 Yn aml, gall pobl sy'n byw gyda dementia a'r rhai sy'n eu cefnogi ac yn gofalu amdanyn nhw brofi llai o gyswllt cymdeithasol, ynysigrwydd cymdeithasol, diffyg hyder, gorbryder a phryderon iechyd meddwl eraill. Mewn ymateb, mae ymchwil wedi dangos bod ymyriadau sy'n seiliedig ar amgueddfeydd yn ffordd bwysig o hyrwyddo ymgysylltiad a lles pobl sy'n byw gyda dementia.[1] 

"Mae yna deimladau ac emosiynau rwy’n eu cael wrth weld pethau mewn amgueddfeydd, fel y tai teras yma yn Sain Ffagan. Mae’r teimlad yn fy llethu mewn ffordd sydd ond yn bosib pan allwch chi gyffwrdd â rhywbeth neu weld pethau bywyd go iawn – fel atgofion am fy mam-gu a thad-cu sy’n llifo’n ôl. Mae amgueddfeydd mor bwysig i bobl â dementia. Maen nhw'n llefydd bendigedig ond yn eich llethu ar yr un pryd."

Person sy'n byw gyda dementia

Beth sydd wedi cael ei wneud eisoes?

Dechreuodd Amgueddfa Cymru ar ei thaith i fod yn sefydliad sy’n deall dementia yn ôl yn 2015. Rhwng hynny a 2018, gwahoddwyd pobl sy’n cael eu heffeithio gan ddementia i fod yn rhan o archwiliadau hygyrchedd mewn tair o'n hamgueddfeydd. Yn dilyn hyn, datblygwyd ein teithiau tanddaearol dementia -gyfeillgar yn Big Pit, gyda phobl sy’n cael eu heffeithio gan ddementia ac ar eu cyfer nhw hefyd.  Ymhlith y darnau eraill o waith, mae Grŵp Cerdded Dementia Cynnar yn Sain Ffagan a Grŵp Pontio'r Cenedlaethau yn Big Pit Amgueddfa Lofaol Cymru.

Ein hymgynghoriadau

Rhwng mis Rhagfyr 2022 a mis Mawrth 2023, mae’r tîm Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion wedi bod yn gwahodd pobl sy'n byw gyda dementia, gofalwyr (di-dâl ac o'r sector), cydweithwyr yn y sector treftadaeth a chydweithwyr o sefydliadau cynrychiadol i ymgynnull â ni yn ein hamgueddfeydd ac mewn lleoliadau cymunedol ledled Cymru. Mae'r tîm hefyd wedi bod allan yn siarad gyda grwpiau cymunedol a phreswylwyr cartrefi gofal. Hyd yma, mae 183 o bobl wedi ymuno â ni.

Mae'r sgyrsiau hyn wedi bod yn gyfle gwirioneddol i ddefnyddio profiadau bywyd pobl sydd wedi eu heffeithio gan ddementia a'r rhai o fewn y sector treftadaeth, darganfod mwy am y rhwystrau sy'n wynebu pobl sy'n cael eu heffeithio gan ddementia wrth ymwneud ag amgueddfeydd, ac edrych ar sut y gallwn ddatblygu ein safleoedd a’n staff i ddod yn fwy cefnogol o ddementia. 

Dyma ychydig o ddyfyniadau gan y rhai a ymunodd â ni, pan ofynnwyd iddyn nhw beth wnaethon nhw ei fwynhau am yr ymgynghoriad:

"Clywed barn pobl sy'n byw gyda dementia, eu gofalwyr a'r rhai sy'n gweithio gyda'r rhai sydd â dementia. Roedd yn addysgiadol ac yn gwneud i rywun feddwl" Aelod o sefydliad cynrychioladol

"Cwrdd â phobl eraill a chymharu eu hanghenion a'u problemau gyda’n rhai ni" Person sy'n cael ei effeithio gan ddementia

 "Rwyf wedi mwynhau cwrdd â phawb a'r staff brwdfrydig sy'n arwain y project. Rwy'n teimlo'n hynod o falch fy mod wedi gallu cyfrannu. Rwy'n edrych ymlaen at glywed sut mae'r project yn datblygu" Gofalwr

"Mae ystod y project yn drawiadol gyda holl gyfleusterau'r Amgueddfeydd ar gael. Er, dim ond un gwrthrych syml oedd ei angen i sbarduno atgofion ac annog sgyrsiau yn y digwyddiad y bues i ynddo ym Mlaenafon. Hen gerdyn post oedd e gydag ambell lun o Borthcawl ar y blaen. Arweiniodd hyn yn syth at gymaint o atgofion am wyliau haf, tripiau ysgol Sul, teithiau undydd. Roedd un o'r grŵp yn cofio blas y toesenni wedi ffrio! Un cerdyn post syml ac roedden ni'n ôl yno... pob un yn siarad am y peth – yn ofalwyr ac yn bobl sydd wedi'u heffeithio gan ddementia fel ei gilydd.

"Rwy'n gobeithio y bydd y project hwn yn ffynnu gan y bydd yn gwneud gwahaniaeth i fywydau pobl. Rwy'n falch o'i gefnogi a'i hyrwyddo wrth weithio ledled y De."

Chris Hodson, Gweithiwr Gwybodaeth yng Nghymdeithas Alzheimer’s Cymru

Y camau nesaf

Dros y misoedd nesaf byddwn yn gwahodd pobl i ymuno â'n Grŵp Llais Dementia mewn Treftadaeth. Bydd hyn yn cynnwys pobl sy'n byw gyda dementia, gofalwyr di-dâl, staff y sector gofal, cydweithwyr yn y sector treftadaeth, a gyda'i gilydd byddan nhw’n helpu i lywio gwaith y project dros y ddwy flynedd nesaf wrth i ni ddatblygu a chyflwyno rhaglen ystyrlon o weithgareddau, yn ein hamgueddfeydd ac mewn cymunedau.

Gyda phwy ddylech chi gysylltu

Dyma'r Tîm Amgueddfeydd yn Ysbrydoli Atgofion yn Amgueddfa Cymru:

Sharon Ford – Rheolwr Rhaglen      

Gareth Rees – Arweinydd Llais Dementia 

Fi Fenton – Swyddog Gweinyddol

Os hoffech chi ddysgu mwy am waith y project hwn, neu gael gwybod pa gyfleoedd sydd ar gael i gymryd rhan, e-bostiwch Gareth (gareth.rees@amgueddfacymru.ac.uk) neu ffoniwch 029 2057 3418, neu e-bostiwch ein tîm - MIMS@amgueddfacymru.ac.uk

Beth wnaethoch chi yn ystod y Cyfnod Clo? Wnaethoch chi fwynhau byd natur, a gweld pethau newydd wrth gerdded eich milltir sgwâr bob dydd? Dyna wnaeth dau o Gymrodorion Ymchwil Anrhydeddus yr Amgueddfa, Dr Joe Botting a Dr Lucy Muir, a chanfod trysorfa o ffosilau newydd ger eu cartref yn y canolbarth. Doedd y ddau ymchwilydd annibynnol yn methu teithio i Amgueddfa Cymru i barhau â’u gwaith ar fywyd hynafol, felly dyma nhw’n defnyddio cyllido torfol i brynu microsgopau er mwyn astudio eu canfyddiadau newydd yn fanwl. Mae’r ffosilau’n perthyn i sawl grŵp anifeiliaid gwahanol, gan gynnwys rhai sydd bron byth yn ffurfio ffosilau am fod ganddynt gyrff meddal, heb gregyn, esgyrn na dannedd. Mae Joe a Lucy yn cydweithio gyda phalaeontolegwyr o bob cwr o’r byd i astudio ffosilau a dehongli’r hyn allan nhw ei ddatgelu am fywyd ym moroedd Cymru dros 460 miliwn o flynyddoedd yn ôl. 

Mewn erthygl a gyhoeddwyd heddiw yng nghyfnodolyn Nature Communications – dan arweiniad Dr Stephen Pates o Brifysgol Caergrawnt a gyda chymorth Dr Joanna Wolfe o Brifysgol Harvard, mae Joe, Lucy a’u cydweithwyr yn disgrifio dau ffosil anarferol o’r safle newydd. Ffosilau ydyn nhw o anifeiliaid bach iawn, meddalgorff, sy’n debyg i greadur rhyfedd o’r enw Opabinia, oedd yn byw yng Nghanada dros 40 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Disgrifiwyd anifail tebyg o’r enw Utaurora mewn creigiau o oed tebyg yn UDA. Wyddon ni ddim os yw’r ffosilau o Gymru yn perthyn i’r un teulu o anifeiliaid a ganfuwyd yng Ngogledd America, ond maen nhw’n sicr yn dangos fod anifeiliaid rhyfedd, tebyg i opabiniidau yn byw yn y moroedd yn llawer hirach nag oedden ni’n ei gredu, a dros ardal ddaearyddol fwy.

O ble mae’r ffosilau’n dod?

Cafodd y ffosilau eu canfod mewn chwarel ar dir preifat ger Llandrindod (mae’r union leoliad yn gyfrinach er mwyn gwarchod y safle). Cafodd y ffosilau eu canfod mewn creigiau a ddyddodwyd dan y môr yn y cyfnod Ordoficaidd, dros 460 miliwn o flynyddoedd yn ôl, pan oedd canolbarth Cymru dan ddŵr gydag ambell i ynys folcanig fan hyn a fan draw.

Pa fath o anifeiliaid oedden nhw?

Mae’r ffosilau o Gymru yn edrych fel ‘opabiniidau’ – anifeiliaid rhyfedd oedd i’w gweld cyn hyn mewn creigiau Cambriaidd llawer hŷn yn unig. Anifeiliaid morol oedd Opabiniidau, gyda chyrff meddal a bongorff tenau gyda rhes o fflapiau ar y ddwy ochr (ar gyfer nofio mae’n bosib) a phâr o goesau trionglog cwta oddi tanynt. Ar un pen i’r bongorff roedd cynffon fel gwyntyll. 

Ar y pen arall roedd eu nodwedd amlycaf – proboscis, neu dduryn hir yn ymestyn o’r pen, fel rhyw fath o sugnydd llwch. Yn wahanol i’r Opabiniidau Cambriaidd, mae rhes o bigau bach ar broboscis y rhywogaeth o Gymru. Y gred yw bod y proboscis yn hyblyg, ac efallai’n cael ei ddefnyddio i gasglu bwyd o wely’r môr a’i symud at y geg, oedd y tu ôl i’r proboscis ar ochr isaf y pen. Roedd y coesau a’r proboscis yn gylchog, gyda nifer o segmentau fel modrwyau. Ond doedd y rhain ddim yn ‘gymalog’, yn yr un modd ag y mae coesau cranc neu gorryn yn gymalog. Y gred yw bod opabiniidau yn rhannu’r un cyndadau ag anifeiliaid coesau cymalog modern o’r enw ‘arthropodau’, heb fod yn gyndeidiau uniongyrchol.

Mae’r mwyaf o’r ddau ffosil yn 13mm o hyd, gan gynnwys y proboscis 3mm. Mae’r lleiaf yn 3mm o hyd, gyda’r proboscis bron i draean o’i holl hyd. Mae rhai gwahaniaethau rhwng y ddau ffosil, sy’n awgrymu bod y lleiaf yn fersiwn iau o’r sbesimen mwy, neu efallai’n rhywogaeth hollol wahanol. Ond mae’r ddau sbesimen o Gymru yn llawer llai na Opabinia, sydd â ffosilau hyd at 7cm o hyd. 

Enw Cymreig i ryfeddod Cymreig!

(Mae gan bob rhywogaeth, boed yn fyw neu wedi marw allan, enw gwyddonol mewn dwy ran – enw genws ac enw rhywogaeth. Yr enw gwyddonol a ddewiswyd ar gyfer un o’r anifeiliaid ffosil yw Mieridduryn bonniae. Enwyd y rhywogaeth ar ôl Bonnie, nith perchnogion y tir lle canfuwyd y ffosilau, i ddiolch i’r teulu am eu cefnogaeth a’u brwdfrydedd yn ystod y gwaith ymchwil. Mae’n eithaf cyffredin i rywogaethau newydd gael eu henwi ar ôl y bobl wnaeth eu darganfod, neu sydd wedi gwneud llawer o waith ar rywogaethau tebyg. Daw enw’r genus drwy gyfuno’r geiriau Cymraeg mieri a duryn (proboscis). Ysbrydolwyd hyn gan y rhes o bigau, tebyg i fieri, ar hyd proboscis yr anifail. Mae’n anarferol i enw gwyddonol gael ei seilio ar y Gymraeg – geiriau Lladin neu Groeg yw gwreiddyn y rhan fwyaf. Bydd yr enw Mieridduryn yn dyst i’r ffosil gael ei ddarganfod yng Nghymru.

Penderfynwyd nad oedd yr ail ffosil wedi ei gadw’n ddigon da i’w gydnabod yn rhan o’r un rhywogaeth, neu ei enwi fel rhywogaeth wahanol. 

Beth alla i wneud os ydw i’n canfod ffosil anarferol?

Mae’r ffosilau hyn yn dangos fod llawer o bethau newydd, cyffrous i’w canfod yng Nghymru. Os ydych chi’n canfod rhywbeth diddorol a ddim yn siŵr beth yw e, bydd gwyddonwyr yr amgueddfa yn barod i geisio ei adnabod i chi, boed yn ffosil, carreg, mwyn, anifail neu blaned. Anfonwch ffotograff aton ni (gyda cheiniog neu bren mesur i ddangos y maint) a manylion ble wnaethoch chi ei ganfod. E-bostiwch ni drwy wefan yr Amgueddfa neu drwy Twitter @CardiffCurator. Mae sawl Taflen Sylwi ar ein gwefan hefyd, fydd yn eich helpu i adnabod rhai o’r gwrthrychau mwyaf cyffredin.

Ar 28 Hydref byddwn yn dathlu can mlynedd ers i Amgueddfa Cymru agor ei drysau i’r cyhoedd am y tro cyntaf. Er mai yn 2007 oedd canmlwyddiant swyddogol yr Amgueddfa, yn nodi sefydlu’r Amgueddfa o dan Siarter Frenhinol yn 1907, roedd y daith i’w hagor yn broses lawer arafach, gyda chryn oedi, yr amharwyd arni gan anferthedd y Rhyfel Mawr. 

Ar ôl caniatáu’r Siarter, cyflogwyd penseiri i ddylunio’r adeilad newydd a gosodwyd y Garreg Sylfaen gan Siôr V ar 26 Mehefin 1912. Y bwriad gwreiddiol oedd cwblhau’r adeilad fesul cam, felly codwyd digon o arian i ddechrau ar y rhan ddeheuol (yn cynnwys y Brif Neuadd) o’r adeilad. 

Gosod y Garreg Sylfaen, 26 Mehefin 1912

Pan ddechreuodd y rhyfel yn 1914, parhaodd y gwaith i ddechrau, fel y dengys ffotograffau o 1915, ond cyn hir roedd diffyg deunyddiau adeiladu (yn enwedig dur a phlwm) a llafurwyr yn golygu y bu’n rhaid atal y gwaith. Pan ailddechreuodd ar ôl diwedd y rhyfel, roedd yr hinsawdd yn wahanol iawn. Profodd Prydain ddiweithdra a thlodi difrifol, a phlymiodd y wlad i ddirwasgiad o ganlyniad.

Adeiladu adeilad yr Amgueddfa ym Mharc Cathays, 1915

Yn erbyn y cefndir hwn, hyd yn oed gyda gwaith adeiladu yn parhau i fynd rhagddo, agorwyd rhan orllewinol y Brif Neuadd i’r cyhoedd ar 28 Hydref 1922. Bedwar diwrnod ynghynt roedd y byrddau hysbysu o amgylch yr adeilad wedi cael eu tynnu i ffwrdd, ac er na chynhaliwyd seremoni ffurfiol ar yr adeg honno, daeth Llys Llywodraethwyr yr Amgueddfa ar ymweliad arolygu, cyn mynychu cinio yn Neuadd y Ddinas gyda’r Arglwydd Faer ar y diwrnod cynt.

Golygfa o’r tu allan i’r Amgueddfa o’r de-orllewin

Yn ystod y pymtheng mlynedd ers ei sefydlu roedd yr Amgueddfa wedi bod yn cyflogi staff ac adeiladu casgliadau yn raddol. Ni chynhyrchwyd arweinlyfrau ar gyfer yr agoriad anffurfiol; ni chyhoeddwyd yr arweinlyfr cyntaf i’r casgliadau tan y flwyddyn ganlynol, ond mae erthyglau a ffotograffau a gyhoeddwyd yn y papurau lleol yn rhoi syniad inni o’r hyn y byddai’r ymwelwyr cyntaf hynny â’r Amgueddfa wedi ei weld.

Golygfa o’r Brif Neuadd yn edrych tuag at y grisiau gorllewinol

Yn y Brif Neuadd roedd cerfluniau mawr megis Y Gusan gan Auguste Rodin ac Ioan Fedyddiwr gan William Goscombe John. O’r Brif Neuadd gallai ymwelwyr fynd i Oriel Glanely (a elwir bellach yn Ganolfan Ddarganfod Clore) i weld casgliadau Daeareg, yn enwedig creigiau a mwynau a geir yng Nghymru. Yn yr oriel sgwâr ar hyd ochr arall y Neuadd roedd y casgliadau Sŵoleg, yn yr un man ag y maent o hyd, er bod yr arddangosiadau wedi cael eu diweddaru ers y dyddiau cynnar hynny!

Arddangosfa carlwm o’r Oriel Sŵoleg

I fyny’r grisiau yn Oriel Pyke Thompson (a elwir bellach yn Oriel 18), y prif bethau i’w gweld oedd darluniau dyfrlliw a fu’n eiddo i James Pyke Thompson ar un adeg a chasgliad o gerameg Cymreig a roddwyd gan Wilfred de Winton yn 1918. Ar draws y bont yn yr oriel sgwâr, roedd arddangosfa o baentiadau olew o’r Rhodd Menelaus. 

Oriel Pyke Thompson yn 1925

Nid oedd gan yr Adran Archaeoleg ei horiel ei hun ar adeg agor yr Amgueddfa yn 1922, gan y byddai’n rhan o’r adeilad a oedd yn dal i gael ei adeiladu. Ond, flwyddyn yn ddiweddarach cafodd gwrthrychau o’r casgliadau Archaeoleg eu harddangos yn y Brif Neuadd ac ar y balconïau, cyn symud i ofod mwy parhaol yn oriel flaen y llawr cyntaf (sydd bellach yn gartref i gasgliad o gerameg Cymreig). Erbyn 1925, mewn oriel yng nghefn y Brif Neuadd, roeddent hefyd wedi gosod yr Oriel Hynafion, gydag adluniadau o gegin Gymreig ac ystafell wely Cymreig, ac yn oriel flaen y de-ddwyrain ar y llawr gwaelod roedd y casgliadau Botaneg (sef ardal yr Herbariwm Cymreig bellach).

Yr Oriel Archaeoleg yn 1925

 

Parhaodd cynllun yr Amgueddfa fel hyn nes i’r orielau gael eu had-drefnu’n helaeth fel rhan o waith adeiladu’r adain ddwyreiniol yn y 1930au. Gwnaethpwyd newidiadau pellach ar hyd yr 20fed ganrif wrth i’r adain orllewinol gael ei hadeiladu yn y 1960au, ac yna ychwanegwyd orielau’r Bloc Canol yn ystod y 1990au cynnar. Os oes gennych chi ddiddordeb mewn dysgu rhagor am hanes Amgueddfa Cymru, bydd rhagor o flogiau ac erthyglau yn ymddangos ar ein gwefan dros y misoedd nesaf. 

In 2020 Amgueddfa Cymru and Cruse Bereavement Support Cymru came together to support people across the country through their grief and create a lasting memorial full of memories to those lost during the time of Covid-19. It involved creating a square patch containing a memory of a loved one, in which ever way people chose, in whatever words or images they liked. Each patch created demonstrated a visual display of lasting memories of someone they loved who had died, created in unprecedented times.  50+ patches were sent to the Museum and have been carefully sewn together to form a Patchwork of Memories.

For the last two year we have all lived very different lives, with change to our normal the only constant. Losing a loved one is always hard but usually we have the comfort of others and collective mourning at funerals to help us say goodbye and share our memories.  However, a death in the last two years has meant many of us being cut off from our support networks and our rituals or remembrance being altered.  

Rhiannon Thomas, previous Learning Manager at St Fagans said about this project “Helping people with grief is something that I am personally passionate about. Having worked with Cruse Bereavement Support previously to support families I felt the Museum was able to help families dealing with loss in a different way.  Amgueddfa Cymru and Cruse Bereavement Support Wales came together to create a project based around creativity and memory, the aim being to make a lasting memorial to those who have died during the pandemic.” 

Creating something is not a new response to grief, there are several Embroidery samplers in Amgueddfa Cymru’s collections made in memory of loved ones or marking their passing.   This sampler by M.E. Powell was created in 1906 in memory of her mother.   Creativity during difficult times of our lives can help all of us to express deep held emotions that we do not always have the ability to put into words. 

Bereavement Support Days

Alongside the Patchwork of Memories initiative, the Cruse / Museum Partnership also provide a safe inspirational space for the increasing numbers of children and young people awaiting bereavement support and help meet the diverse needs of bereaved children, young people and families who benefit from coming together to rationalise, explore and understand that they are not alone in their grief. 

A series of quarterly Bereavement Support Days are held in partnership with St Fagans, for children, young people and their families experiencing grief and loss. There is specialist support from Cruse staff and volunteers along with art and craft activities provided by Head for Arts and immersive Virtual Reality experiences provided by PlayFrame, which are light-hearted, allowing people attending the chance to make and create things that can be taken home with them and or captured and stored into a virtual memory box. The activities available are designed to stimulate rather that prompt.

Here is the film created by PlayFrame on Ekeko, the virtual memory space they have been creating alongside this project, installing objects, memories and stories donated by participants into a virtual memory box for people to enter and explore:

https://youtu.be/KoQE00ff-rc 

And a link the virtual reality memory space itself: https://www.oculus.com/experiences/quest/6371190072951353/

Alison Thomas, Cruse CYP Wales Lead said “Cruse Bereavement Support Wales provides in person support to children and young people within a variety of settings, so we see first-hand how difficult it can be for grieving children and young people. Their collective support on these days allows families the time and space to verbalise and begin to understand their loss and associated emotions. The focus of the Bereavement Support days is around children and young people, however, the benefits resonate through the whole family including the adults in attendance, some of whom require bereavement support on the day, most of whom stay for the duration and share a cuppa and chat with other bereaved parents and guardians. Following the session, the whole family can have a look around the Museum and spend time together in a safe and nurturing setting.”

Here are some of the written (in their own handwriting) evaluation feedback quotes from children, young people and parents / guardians who have attended the Bereavement Days:

'I feel calmer, less worried.  It was good being able to speak to people my age who understood what I'm going through.'

'I was very included in all the activities and was always involved in conversation.  There was a calm atmosphere making it easier to speak to people there.'

'I was very welcomed and was immediately approached by a friendly face.  It was very inviting and was easy to speak to people there.'

'HAPPY' ?

'Love ? happy'

'Thank you Diolch, Diolch ?'

A mother of one of the young people said 'I feel much better than I did.'

Another mother said 'All was lovely, made to feel welcome, everything we did was good and the girls enjoyed themselves.'

The two memory quilts will be competed by the end of August 2022, following which we will hold a final project event with Cruse Bereavement Support Wales on 25^th September at St Fagans National Museum of History, where we will display the two quilts and invite both the contributors who sent squares and the participants from the Bereavement Support Days to attend, along with the public, to see the quilts and share their experiences of taking part in the process.

We look forward to seeing you there.