:

Celebrating Volunteers!

Ffion Davies, 5 Gorffennaf 2025

Amgueddfa Cymru hosts a range of socials and celebration events to recognise and celebrate our volunteers throughout the year. Every summer we organise celebrations event at Cardiff, Swansea, Drefach Felindre, and North Wales to celebrate Volunteers’ Week.  Volunteers’ Week is a UK celebration of all thing volunteers and happens every year between 1-7 of June. 

This year’s summer celebrations were unique!

We hosted our first ever street party outside our two iconic buildings, Oakdale Workmen’s Hall and The Vulcan Pub, at St Fagans. Over 60 volunteers across Cardiff attended to have vegan pizza with sides and an optional pint at The Vulcan. We also hosted our famous quiz, which this year seemed very fitting in The Vulcan. Craft Club Volunteers won this year’s quiz!

In North Wales due to the redevelopment work the National Slate Museum is currently closed, so volunteers choose to use this as an opportunity to visit the Museum on the Move and to attend a slate splitting demonstration by one of our demonstrating quarrymen who are currently based at Penrhyn Castle. The volunteers also enjoyed the opportunity to walk around the castle’s historic rooms, learning about the links between the castle and the slate industry. 

Volunteers at the GRAFT, National Waterfront Museum had a mosaic making session with an artist to create artwork with the prompt ‘what does the graft garden mean to me’. This was followed by pizza and an awards ceremony celebrating the best weeder, water wizard, etc. We ended the session with a drumming session from One Heart Drummers.

Instead of our usual lunch and craft activity, volunteers at the National Wool Museum had a day out to visit the British Wool Sorting Depot and local museum. We did say unique! 

This is our way of saying Diolch to our amazing volunteers, that last year (2024-2025) donated over 34,880 hours!  

“Volunteers are a highly valued part of our family here at Amgueddfa Cymru. Volunteers enrich and add value to the way we inspire learning and enjoyment for everyone through the national collection of Wales. They enable a much wider, and more diverse range of voices, experiences and perspectives to contribute to the delivery of that core purpose than we could ever achieve solely through the staff body.  I started my culture and heritage career with a volunteering placement many years ago. Volunteering changed my life, and it’s wonderful to see the wide range of ways in which volunteering changes lives in Amgueddfa Cymru.” Jane Richardson, Chief Executive, Amgueddfa Cymru.

Fancy getting involved? Get Involved | Museum Wales

GRAFT March

Josh David-Read, 11 Ebrill 2024

“March brings breezes, loud and shrill, 
To stir the dancing daffodil.” Sara Coleridge, The Garden Year 

March is Most Likely the Gardener's Busiest Month!

This month has consisted of sowing, sowing, and more sowing! We've sown different varieties of tomatoes, aubergines, runner beans, chilies, watermelons, salad leaves, herbs, and roots (to name a few!). Most have started life in propagators in the orange container (more on that later) or in the polytunnel, as most seedlings prefer a warm environment to germinate. Hardier seeds like spinach have been directly sown outside.

Move Over, Marvin Gaye!

Ani and Laurence expertly pruned the grapevine in the polytunnel. This is the time to cut back the vine to encourage new growth. Don't be afraid to cut back more than you think. The rule of thumb is to choose a few of the strongest canes to leave and prune the rest. Typically, people choose 10 to 12 good canes and shorten them to four or five buds each.

The Hügelkultur Method

We tried the Hügelkultur method with our raised beds alongside the glass panels of the colonnade. In Hügelkultur, you layer different organic materials together, which will slowly release nutrients into the soil for years to come. To try it yourself, simply add a base layer of cardboard, wood such as logs and smaller dried twigs, and hay or grass cuttings, followed by green organic material. Then layer a lot of compost and topsoil, and you're ready to plant. Please note that the soil level will fall as the layers decompose. In this case, simply add another layer of soil to the top.

Bye-Bye, Orange!

This month has seen us update one of the staples in the GRAFT garden: the orange container. Over the years, the vibrant orange container has, well, become a bit tired and showed its age. So we decided to give it a facelift and employed the expertise of brothers Hassan and Kareem, who designed and painted the container. It's turned some heads and really given the garden a new lease on life! The design reflects the important elements of the garden and connects to nature.

A Cockleshell Pathway

We took delivery of some Penclawdd cockles to build a cockleshell pathway, making the garden more accessible, especially on rainy days. This will be an ongoing project, so watch this space!

Natural Dyes Workshop

On Thursday, March 14th, GRAFT volunteers visited the National Wool Museum in Drefach to learn about natural dyes and how to incorporate them into the GRAFT garden.

Susan taught everyone about the natural dyeing process using different plants. Then, everyone had a go at dyeing wool themselves in various colors. They even gave GRAFT seeds to get started, which we plan to plant this month!

Chai and Chat Takeover 

We are fortunate to be able to work with and host many community events and groups here at the Waterfront Museum! We're even more fortunate to offer them a taste of different aspects of the museum. On Wednesday, March 27th, the Chai and Chat group, which meets weekly at the museum, visited GRAFT and helped plant some seeds, transplant tomato seedlings, move strawberry plants, and harvest salad from our polytunnel. We're excited to welcome them back to the garden in the future!

Farewell, Zoë!

March also sees us sadly say farewell to one of the project founders, Zoë, who will be leaving the museum for new adventures! She leaves a great legacy in GRAFT and will be missed by all the volunteers, partners, and staff who use the garden.

I will be updating readers every month or two months with the general work we have done in the garden. We will pass on information we have learnt, things we have done well (and not so well) and any tips for budding gardeners (or experienced gardeners) out there to take to your own green space. I will also include a seasonal recipe from The Shared Plate using ingredients from GRAFT. 

GRAFT Ionawr

Josh David-Read, 21 Mawrth 2024

“Waeth pa mor hir y gaeaf, mae’r gwanwyn yn sicr o ddilyn”. 

I lawer, Mawrth yw'r mis i ddechrau hau, plannu a chyffroi am flwyddyn yn llawn cynhaeaf. Ond dyw gwirfoddolwyr GRAFT heb aros a disgwyl am fis Mawrth – maen nhw wedi palu ’mlaen drwy dywydd oer y gaeaf yn tacluso a pharatoi’r ardd ar gyfer y flwyddyn i ddod. 

Ar ôl ychydig wythnosau o ymlacio, roedden ni nol ar 12 ac 19 Ionawr. Gyda’r tywydd garw a’r toriadau pŵer yn yr Amgueddfa dyma ni’n cadw at waith cynnal a chadw, gan glirio rhai o’n gwelyau uchel a pharatoi gwelyau i’w plannu yn ddiweddarach yn y flwyddyn. Tasg fwy cyffrous oedd trefnu’r holl hadau yn ôl y mis [Cyngor Craff] wnaeth ein helpu i gynllunio pa hadau oedd angen eu prynu gan ein cyflenwyr (Real Seeds, a’r Incredible Seed Hub) a threfnu amserlen dyfu y flwyddyn i ddod. 

Dyma ni hefyd yn clirio a thocio’r Fedwen a phlannu rhywfaint o ddraenen ddu a draenen wen. Bydd hyn yn gwneud y clawdd yn fwy deniadol i rywogaethau bywyd gwyllt (a gallwn ni hefyd gasglu mwyar blasus). 

Compost campus! Mae compost mor bwysig i'r ardd am lawer o resymau. Mae'n lleihau gwastraff a thirlenwi ac arbed dŵr, ac yn cyfoethogi'r pridd ac ychwanegu cymaint o ficro-organebau. Mae'n wych i'r amgylchedd – drwy gompostio gartref rydych chi’n lleihau eich ôl troed carbon drwy beidio â phrynu gwrtaith ffatri. [Cyngor Craff] Pethau da i’w taflu i’r pentwr compost yw: sborion ffrwythau a llysiau, gwaddod coffi, cregyn wyau (ond maen nhw’n cymryd amser i bydru), toriadau glaswellt a phlanhigion. PEIDIWCH ychwanegu: bara, cynhyrchion llaeth, reis ac unrhyw beth sydd ddim yn fioddiraddadwy, fel plastigion, papur sgleiniog, sticeri a rhai brandiau bagiau te. 

Arweiniodd Annie y gwirfoddolwyr GRAFT a thrigolion Gofal Dydd West Cross i wagio a hidlo’r pentwr compost, a thynnu mwydod allan i'w hychwanegu eto. 

Bob mis neu ddau bydda i’n rhannu’r newyddion diweddaraf am ein gwaith yn yr ardd. Byddwn ni’n rhannu unrhyw beth rydyn ni’n ei ddysgu, beth sydd wedi gweithio’n dda (a ddim cystal) ac unrhyw awgrymiadau i arddwyr (hen a newydd) eu defnyddio yn eich mannau gwyrdd eich hun. Bydda i hefyd yn cynnwys rysáit tymhorol o The Shared Plate gan ddefnyddio cynhwysion GRAFT. 

GRAFT Chwefror

Josh David-Read, 21 Mawrth 2024

 

“Does dim camgymeriadau wrth arddio – dim ond arbrofion.” Janet Kilburn Phillips

Yw Chwefror yn rhy gynnar i ddechrau plannu? Nawr mae hwn yn bwnc dadleuol yn y byd garddio… Ond fe wnaethon ni roi cynnig ar blannu cynnar.

Ddiwedd Ionawr a dechrau Chwefror dyma ni’n plannu winwns a phannas (hadau) yn uniongyrchol, plannu ffa a hau tomatos, planhigion wy, tsili, puprunnau a phys pêr cynnar. Dyma ni hefyd yn plannu llawrwydden mewn pot wrth y gegin a dau goesyn mwyar duon yng ngwely'r goedwig. Mae dechrau'n gynnar yn golygu proses egino arafach ond cnwd cynharach. 

 

 

Byddwn ni’n hau mathau gwahanol yn ddiweddarach i sicrhau rhagor o gnwd yn ddiweddarach yn y flwyddyn. [Cyngor Craff] Dim ond os oes gennych chi ffrâm dyfu wedi'i chynhesu neu silff uwchben rheiddiadur y dylech chi ddechrau'n gynnar. 

Dyma ni’n arwain gweithdy ar greu cymysgedd potio. Eleni rydyn ni’n defnyddio dwy ran o’n compost ein hunain, dwy ran coir (rhisgl cnau coco), ac un rhan perlit. Mae hyn yn rhoi cyfle da i bob hedyn newydd. Yr unig anfantais o ddefnyddio eich compost eich hun yw'r chwyn ... rydyn ni wedi darganfod bod egino gyda'ch compost eich hun yn annog chwyn. Oes gennych chi gymysgedd potio arall rydych chi'n taeru sy'n ddelfrydol? Rhowch wybod i ni! 

Yn ddiweddarach yn y mis aeth Ian ati i atgyweirio'r gwelyau pren, gan ddysgu'r broses i ddau o wirfoddolwyr GRAFT. Dyma ni hefyd yn adeiladu chwe gwely uchel arall o haearn rhychiog, fydd yn dilyn ymyl wydr yr Amgueddfa. Gan fod hon yn rhan fwy cysgodol o'r ardd, rhaid i ni gynllunio'n ofalus beth i'w blannu. Dewch i gael golwg pan fyddwch chi’n ymweld nesaf, maen nhw'n edrych yn wych! I lenwi'r gwelyau dyma ni’n pacio’r gwaelod gyda chardfwrdd a llawer o doriadau a changhennau, cyn ychwanegu uwchbridd. Pan fydd y deunydd organig hwn yn dadelfennu bydd yn rhoi maetholion i'r pridd.

 

 

       

Ddiwedd Chwefror dyma ni’n plannu sbigoglys, ac amrywiaeth o berlysiau (teim, oregano, penrhudd, basil) yn y twnelau polythen. Dyma ni hefyd yn blaen-blannu ein tatws mewn bocsys wyau gyda'r 'llygaid' wyneb i fyny (chitting yn Saesneg). Pan fyddan nhw’n egino byddan nhw'n barod i’w plannu yn y ddaear. Does dim rhaid blaen-blannu wrth gwrs, gallwch chi eu rhoi nhw’n syth yn y gwely tyfu. [Cyngor Craff] Tyfu tatws gartref! Sawl gwaith ydych chi wedi dechrau ar y tatws stwns a chanfod taten yn egino? Gallwch chi dorri’r rhain yn hanner a'u gosod mewn pridd i gael cnwd mawr o datws cartref. Rhowch gynnig arni a rhoi gwybod sut hwyl gewch chi! 

 

Pwmpen wedi'i rhostio gyda thahini wedi'i chwipio

 

Digon i 4 person

 

Cynhwysion

1.2 k pwmpen o'ch dewis, wedi tynnu’r hadu a'i dorri'n dalpiau

3 llwy fwrdd o olew

1 winwnsyn coch, wedi'i dorri'n fân

Ychydig o finegr gwin coch

200g tahini

Ychydig o sudd lemwn

Llond llaw o ddail mintys

Halen a phupur

 

Dull

Cynheswch y ffwrn i 180 gradd

Rhostiwch y bwmpen (gydag ychydig o olew a halen) am 40 munud, gan ei droi hanner ffordd

Rhowch winwnsyn mewn powlen gyda finegr a phinsiad o halen a’i gymysgu’n dda

Mewn powlen arall, ychwanegwch 125ml o ddŵr oer at y tahini a’i chwisgio’n dda

Ychwanegwch sudd lemwn a halen at eich dant

I’w weini, rhowch y tahini ar y plât, a’r bwmpen, winwns picls, dail mintys wedi’u rhwygo a halen a phupur ar ei ben

 

Bob mis neu ddau bydda i’n rhannu’r newyddion diweddaraf am ein gwaith yn yr ardd. Byddwn ni’n rhannu unrhyw beth rydyn ni’n ei ddysgu, beth sydd wedi gweithio’n dda (a ddim cystal) ac unrhyw awgrymiadau i arddwyr (hen a newydd) eu defnyddio yn eich mannau gwyrdd eich hun. Bydda i hefyd yn cynnwys rysáit tymhorol o The Shared Plate gan ddefnyddio cynhwysion GRAFT.

Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Abertawe wedi ei enwi fel un o fannau gwyrdd gorau’r wlad

Angharad Wynne, 14 Hydref 2020

Mae Cadwch Gymru’n Daclus wedi datgelu enillwyr Gwobr y Faner Werdd eleni – marc rhyngwladol o barc neu fan gwyrdd o ansawdd. 

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau wedi cael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd i gydnabod cyfranogiad ymroddedig gan ei wirfoddolwyr, safonau amgylcheddol uchel ac ymrwymiad i gyflawni man gwyrdd o ansawdd gwych.

Gwirfoddolwyr GRAFT yn cymryd hoe o gynaeafu yng ngerddi Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Abertawe

Wrth siarad ar ran tîm GRAFT Amgueddfa’r Glannau, dywedodd yr Uwch Swyddog Dysgu, Cyfranogi a Dehongli, Zoe Gealy: “Mae tîm GRAFT Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn falch iawn o fod wedi derbyn y Faner Werdd hon, mae wir yn tynnu sylw at y gwaith gwych sydd wedi ei wneud gan ein gwirfoddolwyr anhygoel ers i ni ddechrau yn 2018, ac mae'n glod mor wych yn ystod y flwyddyn heriol hyn i ni i gyd. Rydym yn edrych ymlaen at lawer mwy o flynyddoedd o dyfu a datblygu ein man gwyrdd, a byddwn yn parhau i greu cyfleoedd dysgu a gwirfoddoli yn ogystal â rhoi cynnyrch i'r elusennau gwych ledled y ddinas sy'n darparu gwasanaethau i'r rhai mewn angen”.

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn un o deulu o saith amgueddfa a chanolfan gasglu dan faner yr Amgueddfa Genedlaethol, sydd yn cynnig mynediad am ddim diolch i gefnogaeth Llywodraeth Cymru. Gyda’i gilydd, mae’n nhw’n gartref i gasgliadau celf, hanes, treftadaeth a gwyddoniaeth y genedl, a fydd yn parhau i ddatblygu fel y gallant gael eu defnyddio a’u mwynhau gan genedlaethau’r presennol a’r dyfodol.

Mae 127 o fannau gwyrdd a reolir yn gymunedol ar draws y wlad wedi bodloni’r safonau uchel sydd eu hangen i gael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd.  Mae hyn yn golygu bod Cymru’n dal i feddu ar draean o safleoedd Gwobr Gymunedol y Faner Werdd yn y DU.

Cyflwynir rhaglen Gwobr y Faner Werdd yng Nghymru gan yr elusen amgylcheddol Cadwch Gymru'n Daclus gyda chymorth gan Lywodraeth Cymru. Gwirfoddolodd arbenigwyr mannau gwyrdd annibynnol eu hamser ar ddechrau’r hydref i feirniadu safleoedd ymgeiswyr yn erbyn wyth o feini prawf llym, yn cynnwys bioamrywiaeth, glendid, rheolaeth amgylcheddol, a chyfranogiad cymunedol.

Dywedodd Lucy Prisk, Cydlynydd y Faner Werdd yn Cadwch Gymru’n Daclus: "Mae'r pandemig wedi dangos pa mor bwysig yw parciau a mannau gwyrdd o ansawdd uchel i'n cymunedau. I lawer ohonom, maent wedi bod yn hafan ar stepen y drws ac o fudd i'n iechyd a'n lles. Mae llwyddiant Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn cael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd yn dystiolaeth o waith caled staff a gwirfoddolwyr sydd wedi cynnal safonau rhagorol o dan amgylchiadau heriol iawn.  Hoffwn eu llongyfarch a diolch iddynt i gyd am eu hymrwymiad eithriadol.”

Mae rhestr lawn o enillwyr y wobr ar gael ar wefan Cadwch Gymru’n Daclus www.keepwalestidy.cymru