Y pâr priod hapus

© Sadie Osborne Photography, sadie-osborne.squarespace.com

 

Shwmae bawb, Dippy sy' 'ma!

Dwi wir wedi mwynhau fy amser yma yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd. Mae pawb mor gyfeillgar a dwi wedi mwynhau cwmni da mewn digwyddiadau cyffrous iawn. Mae gen i ormod o lawer o straeon ar gyfer un blog, felly dyma fy 5 hoff beth.

1) Dysgu Cymraeg

Pan gyrhaeddais i Gaerdydd, doedd gen i ddim llawer o Gymraeg, ond diolch i staff hyfryd yr Amgueddfa, wnes i ddysgu yn gyflym! Dwi wedi cael digonedd o gyfleoedd i ymarfer fy Nghymraeg gydag ymwelwyr, a dwi wedi bod yn trydar yn ddwyieithog o fy nghyfri Twitter @DippyOnTour.

2) Digwyddiadau Dippy

Pan glywais i y bydden i'n rhannu'r neuadd fawr gyda digwyddiadau fel disgos distaw a yoga, roeddwn i'n poeni y bydden i yn y ffordd. Ond, dwi wedi mwynhau bod yng nghanol yr hwyl ac hyd yn oed wedi bod yn rhan o briodas Gymreig am y tro cyntaf!

Y pâr priod hapus

© Sadie Osborne Photography, sadie-osborne.squarespace.com

 

3) Mwynhau byd natur

Ar fy nhaith o gwmpas y DU, rwy'n benderfynol o annog pawb i archwilio'r byd natur o'u cwmpas. Dyw hynny ddim yn anodd yng Nghaerdydd – mae mwy o fannau gwyrdd y pen yma nag unrhyw ddinas fawr arall yn y DU. Dwi wedi joio mas draw yn darganfod parciau newydd bob dydd! Cer i fy ngwefan i weld sut i fwynhau natur yn dy ardal leol di.

4) Fy ffrind newydd

Doeddwn i ddim yn gwybod bod deinosoriaid eraill yng Nghymru, ond buan iawn y ces i gwrdd â Dracoraptor – deinosor gafodd ei ddarganfod dafliad carreg o Gaerdydd. I ddechrau, roeddwn i'n genfigennus o enw diddorol Dracoraptor, ei ystyr yw 'draig-leidr'! Ond fe ddaethon ni'n ffrindiau mewn dim amser.

Model o Dracoraptor

© Amgueddfa Cymru - National Museum Wales

5) TI!

Y peth gorau am Gaerdydd heb os yw'r holl bobl anhygoel dwi wedi cwrdd â nhw. Fydda i yma tan 26 Ionawr felly cofiwch ddod draw a rhannwch eich hunluniau gan ddefnyddio #DippyArDaith a #DippyOnTour.

"Lewis! Peidiwch â chyffwrdd ag unrhyw beth a byddwch yn dawel!" Dyma oedd geiriau fy athro hanes, Mr Davies, wrth i fws Ysgol Gyfun Cynffig gyrraedd Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd yn hydref 1966.

Pum-deg-tri mlynedd yn ddiweddarach, ac ers cael fy mhenodi’n Llywydd Amgueddfa Cymru yn gynharach eleni, rwyf wedi cadw cyngor Mr Davies mewn cof wrth i mi gyfarfod a siarad â’r timau gwych o staff a gwirfoddolwyr o gwmpas ein wyth lleoliad. Rwyf hefyd wedi clywed gan Ymddiriedolwyr, Noddwyr, cefnogwyr, gweinidogion a gweision sifil a rhai o’n miliynau o ymwelwyr.

Wrth siarad â phawb dros y chwe mis diwethaf, rwyf wedi profi eu hangerdd ac ymroddiad eithriadol dros waith Amgueddfa Cymru. Ac mae pawb, wrth gwrs, mor falch o gyflawniadau arbennig Amgueddfa Cymru, yn enwedig wrth i Sain Ffagan ennill y gwobr fawreddog Amgueddfa’r Flwyddyn fel y gwnaeth Big Pit yn 2005.

Mae bron i 1.9 miliwn o bobl wedi ymweld â’n saith amgueddfa dros y flwyddyn ddiwethaf. Heb os, eiddo pobl Cymru yw ein hamgueddfeydd cenedlaethol, a diolch i Lywodraeth Cymru, mae mynediad am ddim i bob un ohonynt.

Yn ogystal, mae cefnogaeth ein Noddwyr a sefydliadau a chefnogwyr amrywiol wedi ein galluogi ni i greu cyfuniad cyfoethog o ddigwyddiadau ac arddangosfeydd, ac i brynu amrywiaeth eang o bethau hynod newydd i’r casgliadau cenedlaethol.

Rydym wedi ymrwymo i egwyddorion democratiaeth ddiwylliannol a chynhwysiad cymdeithasol. Ein nod yw ymgysylltu â chymaint o gymunedau amrywiol â phosibl, o bob cwr o Gymru, yn arbennig y rhai sydd o dan anfantais. Rydym wedi ymrwymo i wneud gwahaniaeth cadarnhaol i les pobl, a sicrhau dyfodol i’r cenedlaethau sydd i ddod yng Nghymru.

Mae ein hymrwymiad i ymdrin â’r argyfwng hinsawdd, yn seiliedig ar ein mewnwelediad gwyddonol arbennig, yn hanfodol i ni i gyd. Wrth ymgymryd â’r gwaith hwn, mae rhaglen ymchwil gadarn ac ystyriol yn llywio ein gwaith.

Mae ein gorwelion yn ymestyn tu hwnt i Gymru. Rydym yn benderfynol o wneud cyfraniad deinamig i Gymru ar draws y byd, gan chwarae ein rhan wrth greu gwlad ffyniannus i bawb.

Fel rhywun sydd wedi manteisio ar y syniad fod addysg yn hawl nid yn fraint, ac fel mab i rieni a adawodd yr ysgol yn 14 oed, teimlaf fod ymrwymiad Amgueddfa Cymru i addysg yn syfrdanol. Mae dros 200,000 o blant ysgol a myfyrwyr wedi ymweld â’n hamgueddfeydd yn 2018/19. Ni yw darparwr addysg tu allan i’r ystafell ddosbarth mwyaf Cymru – mae hyn yn eithriadol.

Heb os nac oni bai, byddai Mr Davies yn llawn edmygedd o Amgueddfa Cymru heddiw, a’n bwriad o gael gwared ar gymaint o rwystrau â phosibl, er mwyn i fwy fyth o bobl ymgolli mewn yr orielau a gofodau ysbrydoledig sy’n tanio’r dychymyg. Creadigrwydd a fydd yn cyffwrdd â’n calonnau a’n meddyliau ni i gyd.

Rydym nawr yn dechrau ar gynllun 10 mlynedd i symud ein Hamgueddfeydd ymlaen ymhellach fyth, i groesawu mwy fyth o ymwelwyr, cynnwys mwy fyth o bobl a bod yn fentrus yn ein huchelgais i ysbrydoli pobl a newid bywydau. Mae ein hawydd i ddathlu’r gorau o Gymru mewn amryw ddisgyblaethau yn ein hysbrydoli ni i gyd. Edrychaf ymlaen i weld beth ddaw dros y ddegawd nesaf.

Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Hapus Iach a Heddychlon i chi gyd.

Roger Lewis

Llywydd Amgueddfa Cymru

One of the things I love about working at National Museum Cardiff (apart from the wonderful collections and exhibitions of course!) is taking a wander in the Museum gift shop. At the moment I am spoilt for choice as there is an extra shop for the Dippy exhibition filled with dino delights!

I’ve had a look at the goodies on offer at the moment, so sit back, relax and enjoy my top seven gift ideas.

1) Meet the Artists 3D Paper Folding Figures (£8.50)

These are so cute and fun, what an interesting stocking filler!

It’s the gift that keeps on giving as you have the fun of crafting your own mini artist and then can enjoy your handiwork.

2) Dippy: the tale of a museum icon (£6.99)

A really interesting little book, perfect for any dinosaur fan!

https://museum.wales/shop/item/3397/Dippy-the-tale-of-a-museum-icon/

3) Materia Rica Flower Necklace and Earrings (£28 and £20)

This earring and necklace set caught my eye because I’ve never seen anything like it.

I love the floral theme and the colours really stand out.

4) Fruits of Nature Original Remedies Bath Essence (£14.99)

A bath is the perfect way to relax after a busy day and to keep warm in this cold weather.

Whether you’d like to treat yourself or a friend, you can’t go wrong with a bit of bubble bath!

5) T-Rex Travel Mug (£8.99)

Do your bit for the environment and give the gift of this eco-friendly dinosaur-themed travel mug.

https://museum.wales/shop/item/3372/T-Rex-Travel-Mug/

6) Make Your Own Pteranodon (£12.99)

Another crafty option for someone creative, you get to assemble this fun automaton and can paint it any colour you like!

https://museum.wales/shop/item/3371/Make-Your-Own-Pteranodon-Wooden-Automata-Series-/

7) Special Edition ‘Martin Parr in Wales’ Set (£300)

Bear with me, but if you have a little money to spare this is a fantastic gift for someone who loves photography! This is a unique opportunity to own a signed, limited edition print by one of the most influential photographers around - snap this up before they sell out! 

https://museum.wales/shop/item/3391/Martin-Parr-in-Wales---Special-edition/

And if you love the idea but don’t have as much spare, you can pick up the book ‘Martin Parr in Wales’ for just £19.99: https://museum.wales/shop/item/3367/Martin-Parr-in-Wales/

So that’s my top seven from National Museum Cardiff, though there are many more gift ideas to be found in our shops across Amguedddfa Cymru. Please do check out our online shop too: https://museum.wales/shop/

Nadolig Llawen! | Merry Christmas!

Yn ystod mis Medi 2019, cwblhawyd gwaith atgyweirio, glanhau a phaentio ar offer weindio Big Pit. Gwyliwch y broses yn y ffilm timelapse isod.

Mae angen gwaith adfer ar yr offer i osgoi niwed a chyrydu. Mae’r gwaith yn sicrhau bod ymwelwyr yn medru parhau i fwynhau profiad tanddaearol unigryw'r Amgueddfa, a bod Big Pit yn medru parhau i adrodd hanes pwysig dylanwad y pyllau glo ar gymunedau, y gymdeithas a'r byd diwydiannol.

Mae'r ffilm hon am yr offer weindio yn dangos sut mae popeth yn gweithio:

Cefnogir y project gan Gronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol a grant adfer gan y Gymdeithas Archaeoleg Ddiwydiannol.

Noson Bluo / Noson Bufio

Mae cyfoeth o draddodiadau yn gysylltiedig â’r Nadolig yng Nghymru; rhai a erys yn boblogaidd hyd heddiw, a rhai sydd wedi mynd yn brinach gydag amser.

Roedd y Noson Bluo (neu "blufio") yn achlysur cymdeithasol pwysig iawn mewn llawer ardal cyn y Nadolig yn y gorffennol.  Rhyw wythnos cyn y dathlu, byddai’r gymuned yn ymuno i bluo ac i baratoi’r gwyddau a’r twrcwns a fu’n tewhau dros yr Hydref i’w gwerthu cyn y diwrnod mawr.  Byddai rhai yn dechrau ben bore ac yn dod â’r gwaith i ben erbyn yr hwyr tra byddai eraill yn cymryd mantais o dawelwch yr oriau tywyll ac yn bwrw ati i bluo drwy’r nos a thacluso popeth yn oriau man y bore cyn dechrau ar dasgau’r diwrnod i ddod.

Roedd yr achlysur yn gyfle i deuluoedd ac i ffrindiau dreulio amser gyda’i gilydd.  Er bod y gwaith yn galed, roedd digon o sbort a sbri i’w gael i’r criw o amgylch y tân yn y gegin, neu o amgylch y gwresogydd mewn sied y tu allan, wrth sgwrsio, dweud jôcs, adrodd straeon, chwarae gemau llafar a chanu ambell i gân.  Dyma ychydig yn rhagor am y digwyddiad arbennig hwn gan ddau o siaradwyr yr Archif Sain:

Pluo yn Sir Drefaldwyn

Ganwyd Catherine Sydney Roberts yn Y Gardden, Llanerfyl, yn 1900.  Roedd yn un o 14 o blant.  Bu’n byw yn ardal Llanerfyl erioed.  Roedd yn wraig hynod ddiwylliedig ac fe’i holwyd gan Minwel Tibbott yn 1972 am fwydydd ar fferm fechan yn ystod cyfnod troad yr 20fed ganrif: 

“Noson bluo, oedd hi’n noson fawr iawn.  Pluo gwydda te.  Fyddan ni wrthi drwy’r nos, dros nos oeddan ni’n neud.  Mi fydda na gymdeithas neilltuol a mi fyddan ni’n mynd er mwyn cael y gymdeithas ‘ddoch chi, te.  Yn ista ar y meincia, odd y dynion i gyd, a rownd bowt, a dwy lantarn neu dair yn hongian o’r llofft.  O, roedd hi’n gynnes reit yna achos oedd na gymaint o fobol a’r lanteri ‘ma, oen nhw’n cynhesu chi.  Ac erbyn y bore oeddan ni wedi gorffen y cwbwl a gallu glanhau fyny.  Doedd neb yn gwbod fod neb wedi bod yn pluo noson gynt bron te.  Hwyl anfarwol, adrodd rhyw hen benillion a … Hwyl anfarwol, noson pluo, ynte.”

Plufio yn Sir Benfro

Ganwyd Clifford Thomas yn 1905 mewn tyddyn bach o’r enw Bryn y Banc ym mhentref Mesur-y-Dorth, ger Croes-goch, Sir Benfro.  Aeth i’r ysgol yng Nghroes-goch i ddechrau ac yna i Ysgol Sir Tyddewi am flwyddyn.  Roedd yn sgwrsiwr heb ei ail ac fe’i holwyd gan Delyth James yn 1972 am arferion y Nadolig a'r Flwyddyn Newydd.

Dyma rai o’i atgofion yntau am y Noson Blufio:

“Odd plufio yn dod ryw wythnos cyn Nadolig.  Gwydde a chwïed a twrcis.  Casglu wedyn, o, ryw ddwsin o fenywod i blufio o’r pentrefi a chwedyn, yng ngwaith i odd lladd y gwydde a’r twrcis a’u cario nhw iddyn nhw fel na bod nhw’n gorffod dod allan o’r pluf.  Odd stafell arbennig mâs, a yn yr ystafell honno on nhw’n plufio.  On ni’n gorffod gofalu bod heaters yndi’r noson cyn hynny, oil heaters fel bod y lle wedi’i dwymo ar eu cyfer nhw, a lampie pryd hynny, lantarne, oil lamps, i oleuo iddyn nhw oherwydd ch’mod, tua’r Nadolig yna ma’r tywydd yn dywyll iawn.   Ma’r dydd yn dywyll.  Dechre tua wyth i hanner awr wedi wyth, hyd wedd hi mlân bump o’r gloch, pump, chweech o’r gloch.  Gorffen wedyn.  Dod i ben â’r cyfan erbyn hynny.  A yn y blynydde cynta, odd na glanhau giblets ymlân, ar ôl hynny wedyn.  Wedi iddyn nhw ddod fewn a châl ‘u te, on nhw’n dechre ar y busnes hwn.  Pryd hynny on nhw’n câl ‘u gwerthu ar wahân i’r gwydde.  Swllt y pâr, swllt y set:  pen, dwy droed, afu a’r galon a’r lasog.”