: Amgueddfeydd, Arddangosfeydd a Digwyddiadau

Welcome to the 2011 season of Peregrines on the Clock Tower.

There has been plenty of activity around the tower in the last few weeks - in fact the adults have not left all winter. Perhaps more surprising is that 2 of the youngsters from last year have also been putting in occasional appearances.

3 weeks ago the young female was flying around calling for food when the adult male flew in clutching a bird in its talons. Then last week I was lucky enough to see the young male tearing at a carcass alongside his mother - who didn't seem to mind the intrusion, although he only butted in once she had eaten her fill!

The bad news this, as far as we're concerned, is it looks like they're going to use the nest on the north face of the tower. This will make life difficult for all of us trying to watch what's going on.

It's not all doom and gloom though, we can still see the nest - just not as well as the one on the east side - and we'll be able to see the adults bringing food into the chicks a little later in the summer.

Here's to a successful 2011 season.

Breaking news

Female appears to have started incubating.

Mai 2010. Dwi’n sefyll ar bwys y pen mwyaf dwi erioed wedi’i weld. Wedi’i gerfio mewn tywodfaen a’i baentio, mae’n perthyn i Fwdha anferth sy’n lledorwedd yng nghanol teml ogof Baodingshan.  Baodingshan, ‘Copa’r Trysorau’, yw’r mwyaf syfrdanol o’r 75 safle teml wedi’u cerfio o garreg sy’n ffurfio Safle Treftadaeth y Byd Dazu yn ne-orllewin Tsieina. Mae 10,000 o ffigurau unigol i’w gweld yn y graig dywodfaen 500m, gafodd eu cerfio rhwng OC1177 a 1249.

Mae’n brofiad aruthrol. Dwi’n methu â chredu cymaint oedd yr uchelgais ar gyfer y safle Bwdhaidd; y dychymyg soffistigedig a’i cynlluniodd; a sgiliau’r artistiaid a’i cerfiodd. Rydw i yma gyda fy nghydweithiwr Steve Howe i gynllunio arddangosfa o gerfiadau Dazu yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd tua dechrau 2011, a dwi’n pendroni sut ydyn ni’n mynd i gyfleu hud y llefydd hyn i’n hymwelwyr ni.

Yr ymweliad yma â Dazu yw fy nhro cyntaf yn ôl yn Tsieina ers i mi dreulio cyfnod yn gweithio yma tua chanol y 1980au. Mae Tsieina wedi newid yn aruthrol wrth gwrs, ac mae cyflymdra’r newid yn dwyn anadl dyn bron cymaint â’r bwyd Sichuanaidd chwilboeth (y gorau yn Tsiena, yn fy marn i) mae ein lletywyr hael yn ein hannog i’w fwyta bob cyfle posib. Ond, er gwaetha’r newidiadau eraill, mae’r pethau pwysicaf, sef y bobl gymdeithasol, a’u balchder o’u treftadaeth ddiwylliannol ragorol, yma o hyd.

Yn ystod ein hwythnos gyda’n cydweithwyr yn Amgueddfa Cerfiadau Carreg Dazu, rydyn ni wedi datblygu cyfeillgarwch cynnes llawn ymddiried, ac rydyn ni wedi sylweddoli y bydd gennym ni gyfle i greu rhywbeth arbennig iawn yn ôl yng Nghaerdydd. Wedi’r cyfan, mae Dazu yn cynrychioli sbri mawr olaf celf mewn temlau ogof, a dyw’r trysorau o gyfnod llinach y Song (OC960-1279) ddim wedi cael eu gweld tu allan i Tsieina o’r blaen.

Yn ôl yng Nghymru fach, roedd y tîm arddangosfeydd yn barod am yr her, ac fe lwyddon nhw, o dan bwysau amser sylweddol, i gyfleu drama a thangnefedd ymweliad â theml ogof wedi’i cherfio mewn carreg. Mae harddwch eithriadol y cerfiadau – sy’n ysbrydol ac yn arbennig o ddynol ar yr un pryd – yn sefyll allan. O blith nifer o hoff ddarnau, byddwn yn dewis ffigur myfyriol Zhao Zhifeng, dylunydd safle Baodingshan, ac i’r gwrthwyneb yn hollol, y teulu o gymeriadau o feddrod sy’n cynnwys y tad difrifol, y fam hyfryd, a dau o blant drwg. Ond, mae’r lle blaenaf yn mynd i Fwdha Sakyamuni. Mae’r Bwdha yn ei holl ogoniant awdurdodol ac urddasol yn croesawu’r ymwelwyr i’r arddangosfa ac yn rhoi canolbwynt arbennig o ysbrydol i’r profiad.

 Roeddwn i’n arbennig o falch o weld bod y canlyniadau wedi plesio ein cydweithwyr Tsieineaidd, a hefyd o weld brwdfrydedd ymwelwyr o bob lliw a llun, boed y rheini o Gaerdydd neu Tsieina, yn arbenigwyr neu’n blant ysgol. Peidiwch â phoeni os yw’r holl ffigurau a’r syniadau Bwdhaidd, a’r syniadau Conffiwsaidd a Taoaidd sy’n plethu â nhw, yn ormod i chi. Mwynhewch y sioe, a chofiwch am arysgrif arall yn Dazu sy’n cyfleu symlrwydd Bwdhaeth: ‘o ddeall yn glir; gwelir nad oes dim i’w ddeall’.

Andrew Renton, Pennaeth Celf Gymwys, Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd

Wedi sicrhau bod arddangosfa Dazu yn dod i Gymru - y tro cyntaf erioed iddi fentro i’r Gorllewin – anfonodd yr Amgueddfa fi i Tsieina fel hwylusydd, wyneb cyfeillgar i gyfarfod â’r bobl ac adrodd ar y gofynion logistaidd llawn o gludo’r gwrthrychau sanctaidd yma yr holl ffordd i Gaerdydd.

Dyma ddyddiadur o atgofion y trip:

Po bellaf y teithiwch, y lleiaf y gwyddoch. Mae’r llinell honno o ddysgeidiaeth Tao yn fy atgoffa i anghofio unrhyw ragdybiaethau.

Rwy’n cyrraedd Dazu yn hwyr min nos ac wedi diwrnod cyfan o deithio mewn amrywiol seddi bychan anghyfforddus, rwy’n ddiolchgar i orffen fy nhaith o’r diwedd. Mae fy ngwesteiwyr wedi cyffroi fy mod wedi cyrraedd ac wedi paratoi swper croeso yn garedig iawn. Platiau mawr egsotig a lliwgar yw’r bwyd, prydau crefftus â garnais arbennig.

Platiau di-ri i Susan ddiog, cylch hud o aroglau a blasau anghyffredin sy’n gwneud i mi ddyheu am ollyngdod llwyr. Rwy’n cael fy helpu drwy bob cwrs gyda disgrifiadau manwl. Pryfed sidan, deintgig moch a chynffon rhywbeth! Mwynheais yn barchus fod yn destun digrifwch y noson, gwestai anrhydeddus y wledd gywrain.

Drannoeth dyma fi’n sefyll wrth droed y mynydd â’m gwadnau lledr ar risiau hynafol sydd wedi gweld sawl gwadn dros y canrifoedd. Mae llystyfiant trwchus yn gorchuddio’r copa sy’n gudd mewn mantell o niwl chwareus.

Yn Beishan mae pinacl cerfiadau carreg Tseineiadd, ac mae’r delweddau cyfarwydd o lyfrau bellach yn ddelweddau real artistig ac ysbrydol. Mae mawredd y cerfluniau rhagorol yma a’u hawdurdod cain yn neidio o’r waliau sy’n 10 metr o uchder, gyda phob cilfach yn gartref i olygfeydd gosgeiddig sy’n wych yn eu tywodfaen rhudd. Diwrnod i’w gofio heb os!

Mae’n bryd cwrdd â’r cyfryngau lleol y bore wedyn. Mae arogl gwniadur o wirod gwyn yn dweud cyfrolau am ei flas. Rwy’n gwybod bod yn rhaid i mi ei yfed ar ei ben. Fi yw’r atyniad pennaf heddiw ac mae pawb am gael gair â mi.

Ffilmio ar gyfer teledu Chongqing yw’r dasg gyntaf ac mae erthygl ar dudalen flaen papur lleol Dazu hefyd. Mae’n anodd cofio’r cyfweliadau, profiad swrreal braidd o ryddiaith Saesneg fratiog, drosgynnol wedi’i ddatgan gyda chyffro a syndod. Mae’n rhaid ei bod hi wedi mynd yn iawn a mod i wedi meithrin cyfeillgarwch wrth i giw trefnus ffurfio i rannu gwydryn arall o’r tân gwyn!

Heno yw fy noson olaf yn Tsieina yn anffodus. Rwy’n syllu drwy’r niwl parhaol ar nenlin tyrrau Chongqing sy’n taflu enfys neon dros afon Yangzi. Rwy’n gadael prysurdeb y strydoedd ac arogl huddygl a tofu’n ffrio, ac yn gweld y ddinas yn ei gogoniant o gwch pleser gorlawn.

Mae’r newidiadau creadigol a masnachol anferth sydd ar droed yn Tsieina yn adrodd hanes y newid o wleidyddiaeth rymus i economeg ymarferol. Gall Tsieina a gweddill y byd ddysgu llawer o ddidwylledd China. Rwy’n gadael â lle yn fy nghalon i’r wlad a’i phobl.

Lee Jones, Uwch Dechnegydd, Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd

Parcha’r byd fel dy hun

Gall y byd fod yn hafan it

Car y byd fel dy hun

Gall y byd fod yn ymddiriedaeth it.

Gwelwch mwy o luniau Dazu ar Flickr, cewch y newyddion diweddaraf am Dazu ar Facebook a dilynwch @museum_cardiff ar Twitter  #dazucymru

Rydw i wedi delio ag arddangosfeydd o bob lliw a llun yn ystod fy nghyfnod fel dylunydd yn Amgueddfa Cymru, ac roedd arddangosfa Cerfiadau Carreg Dazu yn sialens unigryw, yn enwedig y pennau!

Mae sawl pen carreg trwm yn rhan o’r arddangosfa, pennau sydd wedi eu gwahanu o’u cyrff drwy fandaliaeth hanesyddol neu draul amser (maen nhw dros 1000 o flynyddoedd oed wedi’r cyfan!).

Roedd hi’n broblem eu harddangos mewn modd diogel oedd hefyd yn hwylus i’r cyhoedd eu gweld. Roedd yn rhaid iddi fod yn system hyblyg a chyflym hefyd: dim ond deg diwrnod oedd gyda ni rhwng y cerfluniau’n cyrraedd a’u gosod yn eu lle!

Cawsom syniad yn y stiwdio ddylunio rai wythnosau’n ôl a gofynnom am gyngor arbenigol Annette a Mary o’r adran Gadwraeth i asesu rhinweddau ein syniad.

“Beth os bydden ni’n gosod y cerrig mewn mowld sbwng ehangol? Fyddai ganddo afael digonol yn y cerflun ac a fyddai’n dal yr arddangosiad yn ei le?”

Cytunai Mary ac Annette na fyddai defnyddio deunydd cadwrol o safon uchel a rhoi maneg o ffilm bolythen am y garreg yn effeithio ar y garreg (mewn termau syml). Byddai’n gweithio!

Yn goron ar y cyfan, tarwyd ar y syniad o ychwanegu gorchudd ffabrig fel gorffeniad fyddai’n barod i’w arddangos. Gwnaed model cyflym a gweld yn syth ei fod yn gweithio’n wych!

Diolch i waith caled Mary ac Annette cafod y pennau eu gosod mewn blychau wedi’i paratoi ymlaen llaw mewn labordy diogel yn ddwfn yng nghrombil yr Amgueddfa. Torrwyd y gorffeniad ffabrig a cafodd y blychau a’r cerfluniau eu trosglwyddo i’r oriel i gael eu harddangos dan oleuadau arbennig.

Mae’r pennau bellach i’w gweld ochr y ochr ag eitemau mwy ar blinthau arbennig a rhai cerfiadau cywrain iawn mewn casys. Dyfeisiwyd dulliau arddangos clyfar ar gyfer pob cerflun er mwyn gwneud hon yn arddangosfa aruthrol fyddai’n ysbrydoli.

Rydyn ni gyd yn llawn cyffro wrth weld yr arddangosfa hon yn dod i fwcl a gobeithiwn y bydd y cyhoedd yn ei mwynhau hefyd.

Simon Tozzo, Dylunydd 3-D, Amgueddfa Cymru

Gwelwch mwy o luniau Dazu ar Flickr, cewch y newyddion diweddaraf am Dazu ar Facebook a dilynwch @museum_cardiff ar Twitter  #dazucymru