: Iechyd, Lles ag Amgueddfa Cymru

Mae dylunio mynegeiol yn bodoli o'n cwmpas ni! Mae'n cofnodi'r rhyngweithio rhwng gwrthrychau, gan ddogfennu'r weithgaredd dan sylw. 

Cymerwch olwg ar y darlun hwn gan yr artist Olafur Eliasson. Fe'i creodd allan ar y môr yn ei gwch trwy drochi pêl mewn inc du. Gadawodd iddo rolio ar draws y papur er mwyn cofnodi’r tonnau a symudiadau'r cwch ar draws y cefnfor. 

Beth am greu eich darlun arbrofol eich hun? 

Mi fyddwch angen: Beiro, darn o linyn, pad braslunio. 

1. Clymwch y darn o linyn (neu beth bynnag rydych yn ei ddefnyddio) i'r beiro neu bensil.   

2. Clymwch ben arall y llinyn i gangen coeden. (tip – mae canghennau tenau yn symud dipyn mwy na rhai tewach)  

3. Rhowch ddarn o bapur o dan y beiro a gosod amserydd am ba bynnag faint o amser yr hoffech adael y beiro symud (fe wnaethon ni amseru am 10mun)  

4. Gwyliwch y gwynt yn chwythu drwy’r canghennau gan adael patrwm y gwynt ar y darn papur. 

5. Canlyniad: Darn o gelf  wedi ei greu gan natur 

Mae'r lluniau yma i gyd wedi cael eu tynnu wrth i fi geisio creu dyluniad arbrodol fy hun, gan ddarlunio symudiad coeden yn ystod gwynt storm Corrie. 

Mae modd dilyn symudiad y cynghennau ar y papur - pan mae'r marciau yn dew rydym yn gwybod bod cyfnod o lonyddwch, pan mae'r gwynt yn chwythu wedyn mae'r llinellu hynny fwy tennau. 

Rhannwch eich dyluniadau hefo ni, tagiwch ni ar Instagram neu Facebook gan ddefnyddio #gaeafllawnlles

My name is Lowri and I am one of the Freelance Project makers working on the Winter of Wellbeing project. My main role is as part of a small team putting together activity packs for families and young people with the goal of improving wellbeing. But before this project, I had been a stay at home parent for over a decade. 

The last time I was formally employed, it was 2011. A year where it was still acceptable to say ‘talk to the hand’, 3D movies still seemed like a good idea and Flossing was just a dental practice, not a dance. So when I heard about a position that involved working with young people in the heritage sector, which are both my areas of interest, where I could work from home around my family, I couldn't believe my luck! However, after so long away from work, even with a few relevant qualifications and experiences I have, I struggled to know if I had anything of value to offer.  

Thankfully, I did not need to worry too much. My experiences as a parent have been surprisingly essential to the work I have been doing. Even my daughter has become involved in testing and photographing some of the activities which will now be shared with thousands of children around the country. That got me thinking about how valuable our skills as parents can be in the workplace. For example: 

• If you can construct a play kitchen with no instructions and 2 missing screws at 11.30pm on Christmas eve… you can problem solve. 

• If you can negotiate a screaming toddler out of a soft play area… you can hold your own in any meeting. 

• If you have managed to get everyone out of the door on time, with a packed lunch, reading book read, spellings learnt and cupcakes for the charity bake sale (that you will pretend you baked yourself but actually bought on the way to school and bunged in a Tupperware box) and still arrive at school on time…You can project manage. 

I know now, through working on this project, that I do have value outside of the home. The Winter of Wellbeing project has not only given me the opportunity to make a difference in young people's lives, it has given me invaluable work experience, built m

y confidence up and allowed me to contribute financially to my family. And because of the short term nature of the contract, I have managed to dip my toe into the employment pool without the massive worries about childcare in the summer holidays, which is often a barrier for parents returning to work.  

All in all, I have had a ball so far on the project, I have met so many interesting and inspiring people. I have learnt so much in such a short space of time and will come away from it more confident to apply for future jobs I might previously have discarded because I thought I wasn't good enough. Feeling valued outside of the home has added so much to my wellbeing and I am so thankful for that. 

Eleni mae 8–13 Mehefin yn Wythnos Gofalwyr, a’r nod yw cydnabod cyfraniad gofalwyr di-dâl i deuluoedd a chymunedau ledled y DU. Petai’r gofal hwn yn cael ei ddarparu gan wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol y byddai’n costio £530 miliwn y diwrnod ar draws y DU.

Mae nifer o ofalwyr yn wynebu trafferthion ariannol, unigedd cymdeithasol, neu iechyd gwael o ganlyniad i’w rôl. Yn ystod y pandemig mae’r pwysau ar ofalwyr wedi cynyddu wrth i nifer o’r gwasanaethau y byddan nhw’n ddibynnol arnynt, fel canolfannau cymunedol neu wasanaethau encil, wedi cau. Ceir amcangyfrif hefyd bod y cyfanswm nifer wedi cynyddu 50% (Carers UK), sy’n golygu bod o bosib hyd at 600,000 o oedolion a phobl ifanc yng Nghymru yn ofalwyr.

Tua diwedd 2020 dyma Amgueddfa Cymru yn cynnal arolwg i holi gofalwyr beth allai’r Amgueddfa ei gynnig. Os ydych chi am ddeall pam ein bod ni am ddarparu gweithgareddau neu ddigwyddiadau yn benodol o ofalwyr, sut all amgueddfeydd gyfrannu yn ein barn ni, a’r hyn arweiniodd at yr arolwg, darllennwch y blog hwn o'r llynedd.

Derbyniwyd ymatebion gan oedolion a phobl ifanc, ac roedd y gweithgareddau mwyaf atyniadol yn eithaf cyson:

• gweithgareddau celf/crefft y gallai pobl eu mwynhau
• amser i gymdeithasu gyda gofalwyr eraill
• gwybodaeth neu sgyrsiau fyddai o fudd i ofalwyr.

Roedd tua dau draean o’r gofalwyr â diddordeb mewn gweithgareddau i’w mynychu eu hunain a dau draean â diddordeb mewn mynychu gyda’r person maent yn gofalu amdano. (Roedd gan draean o'r ymatebion ddiddordeb yn y ddau.) Roedd diddordeb mewn digwyddiadau ar-lein ac wyneb yn wyneb.

Dyma ni felly’n cynllunio i dreialu sesiynau diwrnod i ofalwyr am dri mis, gan ddechrau ym mis Mai eleni. Cynhelir dwy sesiwn ar ddydd Mawrth cyntaf pob mis: 2.30–3.30pm i ofalwyr o bob oed, a 5–5.30pm i ofalwyr dan 26. Os ydych chi’n ofalwr, ac am fynychu un o’r sesiynau ar ddydd Mawrth 6 Gorffennaf, gallwch chi archebu tocyn am ddim.

Hyd yn hyn mae’r sesiynau wedi cynnwys:

• gweithgareddau darlunio (does dim angen talent artistig)
• pam a sut i greu rhestr chwarae ar gyfer rhywun annwyl
• profiadau Cynhyrchwyr Amgueddfa Cymru yn rhedeg SgrinWyna, a thrafod ein menter Cysur Mewn Casglu.

Mae Cysur Mewn Casglu yn rhannu straeon am wrthrychau sy’n rhoi cysur i bobl, ac mae’r rhaglen yn cynnwys taflenni sbardun y gall gofalwyr eu defnyddio gyda’u hanwyliaid. Gall sgyrsiau weithiau ddiflasu neu ddod yn ailadroddus os ydych chi gyda rhywun drwy’r amser, ac mae gofalwyr wedi dweud bod y taflenni wedi sbarduno sgyrsiau diddorol newydd. Dysgwch ragor am Cysur Mewn Casglu a’r taflenni sbardun.

Rydym hefyd wedi creu rôl Gwirfoddolwr Cefnogi newydd i’n helpu i gynorthwyo gofalwyr ac eraill i ymwneud â digwyddiadau, casgliadau a gweithgareddau’r Amgueddfa. Mae gan y gwirfoddolwyr sydd wedi ymgeisio brofiad a sgiliau gwych, a pan fyddant wedi cwblhau eu hyfforddiant byddant yn ein galluogi i gynnig croeso gwell ac amrywiaeth o weithgareddau i bobl fyddai’n elwa o gefnogaeth ychwanegol.

Un elfen o’r sesiynau Diwrnod Gofalwyr sydd wedi bod yn anoddach na’r disgwyl yw lledu’r neges. Mae cymaint o’r llefydd y byddai gofalwyr yn arfer treulio eu hamser ar gau, a’r sefydliadau sydd fel arfer yn cefnogi gofalwyr wedi bod dan gymaint o bwysau yn ystod y pandemig. Hyd yn oed os nad ydych chi’n ofalwr eich hun, rydych chi mwy na thebyg yn adnabod un o’r 600,000 o ofalwyr yng Nghymru. Beth am roi gwybod iddyn nhw am y Diwrnodau Gofalwyr, a gofyn os oes rhywbeth allwch chi ei wneud i helpu yn ystod y cyfnod anodd hwn? Diolch yn fawr.

Dysgwch ragor am ein Diwrnodau Gofalwyr.

Os ydych chi am roi adborth i ni am ein Diwrnodau Gofalwyr, hyd yn oed os nad ydych chi wedi gallu mynychu, gallwch gwblhau arolwg byr di-enw.

Gwnaeth adroddiad State of Caring 2019 Gofalwyr Cymru amcangyfrif fod 400,000 o ofalwyr yng Nghymru y llynedd. Roedd Cyfrifiad 2011 yn gosod y ffigwr llawn fel 370,000 neu 12% o’r boblogaeth, gyda 30,000 o’r gofalwyr hynny o dan 25 oed a nodwyd fod gan Gymru y gyfradd uchaf o ofalwyr o dan 18 oed yn y DU. Mae’r ffigurau hyn i gyd yn cyfeirio at ofalwyr di-dâl, sy’n cefnogi oedolyn neu blentyn gydag anabledd, salwch corfforol neu feddyliol, neu sydd yn cael eu heffeithio drwy gamddefnyddio sylweddau. Nid yw’n cynnwys y rheiny sy’n gweithio mewn swyddi gofal am dâl.

Amcangyfrifir y bydd y rhan fwyaf ohonom, tri allan o bump, yn dod yn ofalwr ar ryw bwynt yn ystod ein bywydau.

Wrth ystyried y rhifau anferthol hyn a’r ffaith fod y rhan fwyaf ohonom eisoes naill ai’n cael ein heffeithio, neu’n mynd i gael ein heffeithio, pam nad oes mwy o sôn am ofalwyr? Un rheswm efallai yw bod gofalwyr yn rhy brysur yn gofalu. Rwyf innau wedi bod yn ofalwr, a chyn ymuno ag Amgueddfa Cymru treuliais 30 mlynedd yn gweithio mewn gwasanaethau gofal iechyd a chymdeithasol, ac yn ystod yr adeg honno rwy’n amcangyfrif fy mod wedi gweithio gydag ychydig filoedd o ofalwyr. Mae fy mhrofiad a’m hymchwil helaeth wedi dangos fod nifer o ofalwyr yn profi unigrwydd ac ynysu cymdeithasol, yn dioddef o iechyd meddyliol neu gorfforol gwael eu hunain, a phwysau ariannol, o ganlyniad i’w rôl fel gofalwyr. 

Felly beth mae hyn yn ei olygu i Amgueddfa Cymru? Un o’r amcanion ar gyfer ein strategaeth 10 mlynedd, a gaiff ei chyhoeddi yng Ngwanwyn 2021, yw ein bod yn berthnasol i bawb ac ar gael i bawb; un arall yw ein bod yn canolbwyntio ar iechyd a lles i bawb. Mae gan ein rhaglen ymgysylltu gymunedol ystod eang iawn o ffyrdd i bobl sydd ag anghenion gofal (yn sgil iechyd, anabledd neu amgylchiadau eraill) fod yn rhan o weithgareddau’r amgueddfa fel ymwelydd neu drwy ein rhaglenni gwirfoddoli ac addysg. Croesawn ofalwyr drwy gyfrwng y mentrau hyn ac mae nifer o ofalwyr sydd wedi cymryd rhan, ond nid oes gennym eto lawer iawn o adnoddau sydd wedi’u cynllunio o gwmpas anghenion gofalwyr. 

Wrth edrych ymlaen at flwyddyn nesaf, mae’r Tîm Gwirfoddoli yn awyddus i ddarparu cyfleoedd sydd wedi’u cynllunio’n benodol ar gyfer gofalwyr. Gall hyn gynnwys gwirfoddolwyr sy’n gallu cefnogi gofalwyr wrth ymweld â’n hamgueddfeydd, neu, gall olygu cynllunio cyfleoedd gwirfoddoli i ofalwyr sy’n gweithio o amgylch gofynion gofalu. Ar hyn o bryd rydym yn dychmygu cymysgedd o opsiynau o ran presenoldeb – rhai cyfleoedd i ofalwyr fynychu neu ymuno â rhywbeth ar eu liwt eu hunain, eraill lle y gall gofalwyr wneud hynny gyda’r person y maen nhw’n gofalu amdanynt. 

Y darlun arferol o ofalwr yw rhywun hŷn, yn gofalu naill ai am riant oedrannus neu bartner. Mae sawl gofalwr yn gweddu’r disgrifiad hwnnw, ond mae yna hefyd fwy o bobl ifanc a phlant yn gofalu nag y mae’r rhan fwyaf o bobl yn ymwybodol ohono, ac mae gofynion gofalu mewn perygl o gael effaith andwyol ar eu haddysg, eu datblygiad ac ansawdd eu bywyd yn gyffredinol. Rydym felly yn cynllunio i gynnwys rhai cyfleoedd sydd wedi’u hanelu’n benodol at ofalwyr ifanc.   

Mae pobl o bob cymuned yn wynebu cyfrifoldebau gofal, a allai mewn rhai achosion fod yn fwy heriol yn sgil gwahaniaethu systemig ac anfantais. O’m profiad innau yn gofalu am fy mam-gu Iraci, gwelais fod y gwasanaethau cymorth oedd ar gael â bwriad gwirioneddol i groesawu pawb, ond bod bron pob un ohonynt wedi eu trefnu o amgylch arferion, ffyrdd o fyw, a phrofiadau bywyd poblogaeth Gwyn Prydeinig. Nid oedd y bwyd a’r gweithgareddau a gynigiwyd, a’r pynciau a drafodwyd (er enghraifft mewn therapi Atgof), yn berthnasol nac yn cynnig cysur iddi hi mewn unrhyw ffordd. Nid wyf yn awgrymu fod hyn yn rhoi dealltwriaeth i mi o brofiad rhywun arall, nid ydyw, ond mae yn rhoi dealltwriaeth i mi o gyfyngderau gweithredu un dull yn unig. 

Felly rydym yn ymwybodol y bydd angen i ni weithredu mewn modd amrywiol a gofalus, a dyma lle hoffem ofyn am eich cymorth. Rydym wedi llunio arolwg sy’n amlinellu rhai o’n syniadau hyd yma, ond hoffem hefyd glywed oddi wrthoch chi os ydych chi’n ofalwr neu wedi bod yn ofalwr yn y gorffennol. Os nad ydych yn ofalwr, byddem yn ddiolchgar pe baech yn medru ein helpu drwy rannu hwn gyda gofalwyr yr ydych yn eu hadnabod. 

Mae’r arolwg yn lansio ar Ddiwrnod Hawliau Gofalwyr ar 26 Tachwedd, ac ar yr un diwrnod rydym yn trefnu trafodaeth fyw ar-lein (gyda thocyn digwyddiad am ddim i bob gofalwr sy’n ymuno â ni). Gallwch ddod o hyd i fanylion ynglŷn â sut i gymryd rhan, a hefyd gweld y sesiynau ‘blasu’ ar yr un diwrnod, drwy gyfrwng tudalen Gwirfoddoli ar ein gwefan: https://amgueddfa.cymru/cymrydrhan/gofalwyr

Mae Cadwch Gymru’n Daclus wedi datgelu enillwyr Gwobr y Faner Werdd eleni – marc rhyngwladol o barc neu fan gwyrdd o ansawdd. 

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau wedi cael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd i gydnabod cyfranogiad ymroddedig gan ei wirfoddolwyr, safonau amgylcheddol uchel ac ymrwymiad i gyflawni man gwyrdd o ansawdd gwych.

Gwirfoddolwyr GRAFT yn cymryd hoe o gynaeafu yng ngerddi Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Abertawe

Wrth siarad ar ran tîm GRAFT Amgueddfa’r Glannau, dywedodd yr Uwch Swyddog Dysgu, Cyfranogi a Dehongli, Zoe Gealy: “Mae tîm GRAFT Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn falch iawn o fod wedi derbyn y Faner Werdd hon, mae wir yn tynnu sylw at y gwaith gwych sydd wedi ei wneud gan ein gwirfoddolwyr anhygoel ers i ni ddechrau yn 2018, ac mae'n glod mor wych yn ystod y flwyddyn heriol hyn i ni i gyd. Rydym yn edrych ymlaen at lawer mwy o flynyddoedd o dyfu a datblygu ein man gwyrdd, a byddwn yn parhau i greu cyfleoedd dysgu a gwirfoddoli yn ogystal â rhoi cynnyrch i'r elusennau gwych ledled y ddinas sy'n darparu gwasanaethau i'r rhai mewn angen”.

Mae Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn un o deulu o saith amgueddfa a chanolfan gasglu dan faner yr Amgueddfa Genedlaethol, sydd yn cynnig mynediad am ddim diolch i gefnogaeth Llywodraeth Cymru. Gyda’i gilydd, mae’n nhw’n gartref i gasgliadau celf, hanes, treftadaeth a gwyddoniaeth y genedl, a fydd yn parhau i ddatblygu fel y gallant gael eu defnyddio a’u mwynhau gan genedlaethau’r presennol a’r dyfodol.

Mae 127 o fannau gwyrdd a reolir yn gymunedol ar draws y wlad wedi bodloni’r safonau uchel sydd eu hangen i gael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd.  Mae hyn yn golygu bod Cymru’n dal i feddu ar draean o safleoedd Gwobr Gymunedol y Faner Werdd yn y DU.

Cyflwynir rhaglen Gwobr y Faner Werdd yng Nghymru gan yr elusen amgylcheddol Cadwch Gymru'n Daclus gyda chymorth gan Lywodraeth Cymru. Gwirfoddolodd arbenigwyr mannau gwyrdd annibynnol eu hamser ar ddechrau’r hydref i feirniadu safleoedd ymgeiswyr yn erbyn wyth o feini prawf llym, yn cynnwys bioamrywiaeth, glendid, rheolaeth amgylcheddol, a chyfranogiad cymunedol.

Dywedodd Lucy Prisk, Cydlynydd y Faner Werdd yn Cadwch Gymru’n Daclus: "Mae'r pandemig wedi dangos pa mor bwysig yw parciau a mannau gwyrdd o ansawdd uchel i'n cymunedau. I lawer ohonom, maent wedi bod yn hafan ar stepen y drws ac o fudd i'n iechyd a'n lles. Mae llwyddiant Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn cael Gwobr Gymunedol y Faner Werdd yn dystiolaeth o waith caled staff a gwirfoddolwyr sydd wedi cynnal safonau rhagorol o dan amgylchiadau heriol iawn.  Hoffwn eu llongyfarch a diolch iddynt i gyd am eu hymrwymiad eithriadol.”

Mae rhestr lawn o enillwyr y wobr ar gael ar wefan Cadwch Gymru’n Daclus www.keepwalestidy.cymru